Nazaat van slachtoffers van genocidepleger Coen: “Er worden aan een standbeeld meer mensenrechten toegekend dan aan mij”

Donderdagavond vond er rond het beruchte standbeeld van de genocidepleger Jan Pieterszoon in Hoorn opnieuw een gemeenteraadsvergadering plaats vol witte onschuld, witte fragiliteit en witte superioriteitsgevoelens. De raadsleden bogen zich aan de hand van een procedureel en volkomen inhoudsloos voorstel van het college van B en W over de vraag hoe de “stadsgesprekken” over racisme, discriminatie en het standbeeld zouden kunnen worden vervolgd. Over Coen wilden veel raadsleden liever zwijgen als het graf, maar door de inspreekreacties van leden van We Promise en de Werkgroep Slavernijverleden Hoorn konden ze niet wegduiken. Hieronder een wat uitgebreidere versie van de inspreekreactie van Enseline Lenahan, lid van de Werkgroep Slavernijverleden Hoorn. Enseline, die nazaat is van gekoloniseerden in de Molukken in Indonesië, werd eerder nog de mond gesnoerd door de gemeente Hoorn. Donderdagavond kon ze gelukkig vrijuit spreken.

Geachte leden van de gemeenteraad, inwoners van Hoorn en belangstellenden,

Dank, voorzitter en raadsleden, dat ik het woord mag hebben over de stadsgesprekken met als onderwerp het standbeeld van Jan Pieterszoon Coen (J.P. Coen). Ik ben Enseline Lenahan, een nazaat van de slachtoffers van koloniaal geweld onder leiding van J.P. Coen. Naast de Banda-eilanden trok de VOC ook ten strijde tegen inwoners van de andere eilanden op de Molukken, omdat zij zich aan het gezag van de VOC onttrokken. In dit verzet tegen de VOC is mijn overgrootvader van vijf generaties geleden door de VOC in mootjes gehakt.

Bovendien heeft u een jaar geleden kennis met mij gemaakt. Mij werd toen spreektijd ontnomen, omdat ik geen inwoonster van uw gemeente ben. Ik ben echter wel belanghebbende. Nu ben ik actief lid van de Werkgroep Slavernijverleden Hoorn. De misdaden die J.P. Coen heeft verricht, hebben een impact tot op de dag van vandaag. Die avond werd mij duidelijk dat er aan een standbeeld meer mensenrechten worden toegekend dan aan mij.

Laten we duidelijk zijn: er is geen noodzaak voor “stadsgesprekken seizoen 2” over J.P. Coen om te besluiten of dit standbeeld wel of niet moet worden verplaatst naar de binnentuin van het Westfries Museum. De geschiedenis die J.P. Coen vertegenwoordigt, is niet alleen die van geld, macht en controle, maar ook van koloniale misdaden en de pijn die deze veroorzaakten voor talloze mensen verder dan de gemeentegrenzen van Hoorn.

Kritiek op het proces

Nazaten van slachtoffers van J.P. Coen worden structureel nu uitgesloten. Het is namelijk absurd dat deze gesprekken beperkt blijven tot de inwoners van Hoorn, Zwaag en Blokker. Het beperken van de stadsgesprekken voor nazaten van slachtoffers van Coens koloniale geweld is juridisch aanvechtbaar, omdat we een rechtstreeks betrokken belang hebben bij hoe Coen vandaag publiekelijk wordt weergegeven. Het standbeeld beïnvloedt namelijk het collectieve geheugen van koloniale onderdrukking en daarmee houdt het structureel ongelijkheid in stand, ook buiten Hoorn. Ook zou de gemeente indirect onderscheid maken dat op gespannen voet staat met internationaal recht, participatierechten in internationale mensenrechtenverdragen. Een open inspraakproces waarbij uiteindelijk een besluitvorming over het standbeeld van J.P. Coen komt, kan en mag niet zonder inspraak van de nazaten van de slachtoffers van Coen worden uitgevoerd. Voorts is het belangrijk dat inwoners van Hoorn, Zwaag en Blokker op een eerlijke en begrijpelijke manier leren over de slavernij en koloniale onderdrukking. Zij dienen het recht te hebben om te leren wat er echt is gebeurd, zodat we allemaal begrijpen waarom sommige mensen nog steeds last hebben van deze geschiedenis.

Seizoen 2 van de stadsgesprekken over het standbeeld van J.P. Coen zorgt voor verwarring, omdat het de indruk wekt dat er nog twijfel bestaat over zijn historische rol, ondanks zijn betrokkenheid bij gewelddadige koloniale misdaden. Waaronder de massamoorden op de Banda-eilanden. Het voortzetten van deze gesprekken zonder duidelijke richting kan het gevoel versterken dat de gemeente geen standpunt durft in te nemen, wat leidt tot frustratie bij zowel voor- als tegenstanders van het verplaatsen van het standbeeld naar het Westfries Museum.

Nazaten van de slachtoffers van J.P. Coen voelen zich onvoldoende gehoord in het proces, wat de inclusiviteit en representativiteit van de gesprekken ondermijnt. De stadsgesprekken missen hierdoor morele balans en historische rechtvaardigheid.

Voorstel optie E

Mijn voorstel is om een optie E aan de keuzemogelijkheden A, B, C en D toe te voegen: verplaatsing van het standbeeld van J.P. Coen naar het Westfries Museum. Dit voorstel is eerder gedaan door GroenLinks. Het museum heeft aangegeven open te staan voor het ontvangen van het beeld en kan het voorzien van de juiste historische context. Door het beeld te verplaatsen naar het museum geven u en alle inwoners van Hoorn ruimte aan een eerlijker verhaal over onze geschiedenis. Geschiedenis is niet alleen zwart-wit, maar sommige dingen zijn duidelijk fout. Het is belangrijk om eerlijk naar het verleden te kijken. Vragen zoals “Moet J.P. Coen blijven of worden verplaatst naar het Westfries Museum?” kunnen verwarrend zijn als iemand niets heldhaftigs heeft gedaan. We kunnen dan ellenlang blijven praten in een seizoen 2 van de stadsgesprekken over de misdaden van J.P. Coen: dat hij mensen liet vermoorden, met dezelfde gedachte als Hitler: macht en controle over mensen.

Kosten project verplaatsing

De kosten voor een dergelijke verplaatsing zijn relatief laag. Eerder kostte de restauratie van het beeld, na een val, ongeveer 20.000 euro. Een verplaatsing naar de binnentuin van het museum zou qua kosten vergelijkbaar zijn en kan mogelijk worden gefinancierd met de kosten die voor de stadsgesprekken zijn begroot.

Ik roep de gemeenteraad en het college van B en W op om te stoppen met twijfel zaaien waar duidelijkheid nodig is. Ik roep u op om respect en erkenning te tonen voor de slachtoffers en hun nazaten. Maak van Hoorn een stad die eerlijk durft te zijn over haar geschiedenis. Kies voor een toekomst van Hoorn waar alle inwoners zich gehoord en gezien voelen!

Dank u wel

Enseline Lenahan