Gemeente Zaanstad nagelt 24 bijstandsgerechtigden aan schandpaal met publicatie van naam en geboortedatum

Onlangs verscheen in Zaanstad een nieuwe editie van het gemeentelijke stadsblad, de krant waarin de gemeente haar besluiten opneemt. Tot verbazing en woede van velen waren in het blad 24 bijstandsgerechtigden met naam, voorletters, geboortedatum en cliëntnummer gepubliceerd van wie de gemeente Zaanstad nog iets te vorderen heeft. Het terugvorderingsbedrag werd ook gepubliceerd. Het gemeenschappelijk kenmerk van al die namen is dat hun verblijfadres onbekend is. De gegevens van de personen zijn inmiddels ook digitaal verspreid via foto’s van de namenlijst.

Dat is een walgelijke ontwikkeling. Het postadres van deze bijstandsgerechtigden is bij de gemeente niet bekend, dus er zullen veel daklozen tussen zitten. Daklozen die vaak alleen de kleren aan hun lijf bezitten, en soms zelfs dat niet, en die grote moeilijkheden hebben, nog verder de stront in trappen door hun namen en privégegevens te publiceren. Het past in de trend om bijstandsgerechtigden die toch al gestigmatiseerd worden, nog verder in een kwaad daglicht te zetten. Het geeft voeding aan onderbuikgevoelens van racisme, waarbij bijstandsgerechtigden worden gediscrimineerd.

Het kan jou ook overkomen

Pas op, het kan jou ook treffen. Als dit de nieuwe trend is, dan kan de overheid bij iedereen van wie men iets te vorderen heeft, overgaan tot publicatie van privégegevens. Heb je een klein verwaarloosbaar vergrijp gepleegd, bijvoorbeeld een boete wegens iets te hard rijden, hup, je komt met naam en toenaam in de krant. Bij de namenlijst zaten ook mensen van wie de gemeente honderd euro te vorderen heeft. En bij zo’n gering bedrag worden je privégegevens gepubliceerd. Bijstandsgerechtigden, ja, alle burgers van wie de overheid iets te vorderen heeft en van wie het recente adres onbekend is, worden gecriminaliseerd en gestigmatiseerd. Het heeft grote gevolgen voor de betrokkenen. Het is mensen een strafblad verschaffen, zonder dat er een rechter aan te pas komt. Zware criminelen en mensen die een klein vergrijp hebben gepleegd, worden over één kam geschoren. En vaak is er bij terugvordering niet eens sprake van een vergrijp. Er kunnen talloze redenen zijn waarom de overheid iets van je te vorderen heeft.

Zzp-ers

Het valt op dat tussen de namen diverse zzp-ers en mensen met een eigen bedrijfje zitten. De bijverdiensteberekeningen in de Participatiewet zijn erg ingewikkeld, en het is algemeen bekend dat gemeenten veel fouten maken bij de berekening van de verworven inkomsten naast de bijstandsuitkering. Maar de uitvoerende macht oordeelt zonder tussenkomst van de rechter dat men iets te vorderen heeft en zet mensen op een strafblad, bekend bij iedereen. “Dit is een extreem zwaar middel”, zo reageert de Autoriteit Persoonsgegevens. “Op basis van de informatie die wij nu hebben, lijkt hier geen wettelijke basis voor. Maar die conclusie kunnen wij niet trekken op basis van alleen de berichtgeving hierover. Daarom vragen wij de gemeente Zaanstad om opheldering.” De gemeente beroept zich op een bepaling in de Algemene Verordening Gegevensbescherming AVG die in uitzonderlijke gevallen de verwerking en publicatie van persoonsgegevens toestaat als mensen onvindbaar zijn.

Discussie in gemeenteraad

Naar aanleiding van de publicatie was er een discussie in de gemeenteraad van Zaanstad. Volgens wethouder Natasja Groothuismink (ROSA) probeert de gemeente niet via “schandpaalpublicaties” geld terug te krijgen van mensen die wellicht ten onrechte bijstand hebben gekregen. “De opbrengst is niet de belangrijkste drijfveer”, beweert de wethouder. Het zou vooral “een juridische kunstgreep” zijn om iedereen die nog bijstand moet terugbetalen, “gelijk” te behandelen. De Zaanse politieke vereniging ROSA werd in maart 1995 opgericht door een groep jonge mensen die actief waren in onder meer de milieu-, vredes-, mensenrechten- en kraakbeweging, aldus de website van ROSA (5). Nou, die zijn met deze wethouder wel erg ver afgedreven van de standpunten van de oorspronkelijke oprichters, denk ik. Het is een gotspe dat de wethouder ook nog zegt dat het niet gaat om het terug te vorderen bedrag, maar om “gelijke behandeling” ten opzichte van bijstandsgerechtigden op wie de gemeente iets terug te vorderen heeft en van wie het woonadres wel bekend is.

Hoezo “gelijke behandeling”? Het blijkt dat de wethouder de raadsleden niet vantevoren heeft ingelicht of om toestemming heeft gevraagd. Als de Autoriteit Persoonsgegevens dit toestaat, omdat er misschien sprake is van een leemte in de AVG, dan is het hek van de dam.

Piet van der Lende

Berichtnavigatie