Electorale Basisbanaliteiten – Geheugensteun Voor Het Stemhokje

Het was in 1888 dat de Franse anarchistische schrijver-journalist Octave Mirbeau (1848-1917) zijn ‘De Kiezersstaking’schreef. Het is het eerste anti-verkiezingsmanifest en verscheen veelal in brochurevorm, in grote oplagen en jaren daarna zou het in vele talen vertaald worden. Dick Gevers (1936-2019) deed in het Nederlands. Aan hem ontleen ik de informatie. Hij gaf de brochure uit via zijn uitgeverij Iris (Amsterdam, 2010; zie Online).

Hoe verneukeratief verkiezingen in combinatie met parlementarisme zijn, maakten we onlangs nog volop mee, in Nederland en Frankrijk. Ik ga daar niet verder op in. Wel wil ik wijzen op een nieuw manifest, in dit geval van de Canadese anarchiste Anne Archet. Het is getiteld ‘Banalités électorales de base’ (Electorale basisbanaliteiten) en stamt uit haar boek Contre-feux et autres textes (Tegenvuur en andere teksten; juli 2020; zie Online). Geert Carpels vertaalde de tekst en met nadruk vraagt hij aandacht voor het ‘anticopyright’ van Anne Archet onder aan haar tekst. [ThH]

1 Door te stemmen, maak ik gebruik van geen enkel recht noch voorrecht, en nog minder volbreng ik welke burgerplicht ook. Stemmen is een gunst voor zowel de regering als de Staat, ze halen er de legitimiteit uit die ze hard nodig hebben.

2 Wat mijn keuze ook moge zijn, stemmen dient alleen om de macht van de Staat te bevestigen en te rechtvaardigen. Door te stemmen, kan ik misschien deelnemen aan het vormen of afschaffen van politieke keuzes, van wetgeving. Misschien doe ik zelfs mee aan de vernieuwing van de politieke klasse. Maar nooit zal ik de machtsverhoudingen veranderen, gebaseerd op dominantie en aliënatie van het individu. Stemmen, dat is mijn kettingen omarmen.

3 De democratie beperkt en vereenvoudigt tot het uiterste het spectrum van beslissingen die het individu, gemakshalve teruggebracht tot het statuut van burger, kan nemen. De democratie beknot op zeer doeltreffende wijze de mogelijkheden en verstikt elke kans op verandering. Daardoor functioneert de democratie vooral als een manier om de macht van de Staat te rechtvaardigen en niet als een manier om individuen te laten deelnemen aan collectieve beslissingen.

4 De democratie is een geïnstitutionaliseerde bron van aliënatie, waar dromen alleen dromers aanbelangen. Verlangens worden voortdurend geconfronteerd met de onmogelijkheid tot actie, tot verwezenlijking. Het democratische individu behoort zichzelf niet toe, het behoort toe aan de democratische meerderheid.

5 Het democratische bedrijf bedreigt nooit de gevestigde orde. Vooruitgang van vrijheden werd altijd bereikt door individuen of minderheden. De meerderheid is van nature traag, behoudsgezind en onderworpen aan de hogere krachten van de kasten aan de macht.

6 Democratie zonder demagogie bestaat niet. Elke democratie valt er vroeg of laat voor, gretig als ze zijn om instemming te vervaardigen op basis van angst, van hoop, van vooroordelen en van vage woede van gealiëneerde en machteloze massa’s. De demagogie is geen metallurgische slak van de democratie maar haar meest authentieke gezicht. En populisme is niet meer dan een ander woord voor demagogie.

7 Democratieën kunnen even racistisch, nationalistisch, imperialistisch en militaristisch zijn als dictaturen. En vooral, ze aarzelen zelden als het erop aankomt individuen te discrimineren, te executeren, te martelen en monddood te maken. Het verschil tussen democratieën en andere politieke systemen is dat ze onderdrukken en aliëneren alsof het om de gemeenschappelijke wil gaat, om de belichaming van de vrijheid – waardoor ze zeer verraderlijk, doeltreffend en duurzaam zijn.

8. Stemmen zal me niet beschermen tegen het fascisme dat komt, omdat het fascisme de panische vorm is van de democratie, een vorm die ze aanneemt wanneer het verschil tussen wat is en wat zou kunnen zijn, ondraaglijk wordt. In alle gevallen waarin de fascisten de macht grepen, waren de democratische instellingen niet alleen niet in staat dit te verhinderen, ze begonnen bovendien al na een paar weken met het versterken van het regime alsof dit de taak was waarvoor ze werden ontworpen. De reden daarvoor is heel simpel: de democratische Staat en de fascistische Staat werken op de dezelfde manier, in die mate zelfs dat ze niet van mekaar te onderscheiden zijn.

9 Strategisch stemmen om het ergste te voorkomen is onmogelijk. Ten eerste omdat verkozenen zelden hun beloften nakomen en de neiging hebben het programma van een overwonnen, maar populaire tegenstander over te nemen. Ten tweede omdat onderworpen en gereïfieerd zijn wel het ergste is – en dat is nu net waar de democratie voor dient: me onderwerpen en me reïfieren. Stemmen, dat is systematisch tussen twee kwalen de slechtste kiezen.

10 De democratie is een van de tandwieltjes van de totaliteit die me onderwerpt. Het minste is wel dat ik niet instem met mijn eigen slavernij.

Anne Archet  (Vertaling Geert Carpels juli 2024 van ‘Banalités électorales de base’ uit Contre-feux et autres textes(Tegenvuur en andere teksten; juli 2020; zie Online).

Anti© Anne Archet 2018

Gebruik deze teksten naar goeddunken. Schrijf je naam er onder als dat je plezier doet. Maar als je geld verdient met de verkoop ervan, verwacht dan maar dat ik op een dag je huis kraak, je ijskast leegvreet en je kleren draag. Weg met alle eigendom!

* ‘Hij is gekozen’. Uit: La Feuille van de Franse individueel anarchist Zo d’Axa. Tekening van Steinlen 1898 (opgenomen in de brochure Octave Misbeau, De Kiezersstaking, vertaald en uitgegeven door Dick Gevers (uitgeverij Iris, Amsterdam, 2010; zie Online).

** ‘Onze cipiers willen een contract’. Cartoon van Hein van Schendel. Hij is op jonge leeftijd overleden op 1 mei 1979. Sinds 1975 was hij gezichtsbepalend voor De AS met zijn ‘beeldtaal’ / ‘beeldagitatie’; werkte verder in allerlei actiegroepen (uit het in memoriam door Hans Ramaer in De AS nr. 38, zie Online).