Vakbond CNV valt arbeidsongeschikten aan om wapenwedloop te kunnen financieren

Op 11 juli kopte De Telegraaf: “Een op de tien werkenden is straks ziek. CNV wil ingrijpen voor het te laat is”. In de krant staat een uitgebreid interview met de voorzitter van het CNV, Piet Fortuin. Fortuin spreekt bij de arbeidsongeschiktheidsverzekeringen, de WIA, van een onhoudbare toestand.

Volgens Fortuin stevent ons land in een rap tempo af op 1 miljoen mensen in de WIA. Een op de tien werkenden is dan ziek. Dit jaar loopt het aantal arbeidsongeschikten al op naar 853.000. Bijna zestig procent van de arbeiders valt uit door psychische klachten. De meeste mensen die uitvallen, zijn jonge vrouwen. Ze bezwijken onder de combinatie van een baan, hun drukke privé-leven en soms ook de zorg voor hun ouders. Ook onder jonge mannen neemt het aantal burn-outs en andere stressgerelateerde klachten toe. “Maatschappelijk is dat een drama”, aldus Fortuin. Hij constateert dat sinds de coronacrisis de werkdruk in veel organisaties hard is opgelopen. “Geen wonder”, zegt Fortuin, “dat mensen de regie op hun werk zo belangrijk vinden. Dat staat bij de arbeidsvoorwaarden met stip bovenaan.”

Afbraak van de WIA

Maar in plaats van nieuwe maatregelen voor te stellen om de verdeling van arbeid tussen mannen en vrouwen te verbeteren en als vakbond te streven naar verbetering van de arbeidsvoorwaarden en omstandigheden, die de oorzaak van de WIA-instroom zijn, pleit de CNV-voorzitter in feite voor afbraak van de WIA. “We moeten de huidige WIA niet hervormen, maar iets nieuws bedenken”, aldus Fortuin. Sociale partners zouden dat met een blanco papier voor hun neus moeten doen. De vakbonden zouden dus geen eisen vooraf moeten stellen aan het overleg.

Fortuin doet alvast de volgende voorstellen. Hij wil bespreekbaar maken of een WIA-uitkering wel levenslang moet blijven. Hij pleit voor een opsplitsing van het UWV, waarbij die alleen maar de uitkeringsverstrekking zou moeten doen, en waarbij andere partijen (private organisaties?) verantwoordelijk zouden moeten worden voor het vinden van passend werk. Zij zouden mensen dan naar werk moeten begeleiden. Bovendien wil Fortuin meer druk uitoefenen op arbeidsongeschikten, want hij vindt dat iedereen op de arbeidsmarkt mee moet kunnen doen en dus moeten de arbeidsongeschikten aan het werk, al is het maar voor vijf of tien uur per week. Deze voorstellen, in feite bezuinigingsvoorstellen, tovert Fortuin uit de hoge hoed, omdat er straks voor de oplossing van de stikstofproblematiek en de bewapeningswedloop veel geld nodig is. Oorlogshitser Mark Rutte van de NAVO wordt door het CNV op zijn wenken bediend. Rutte heeft er al op aangedrongen dat voor de financiering van de bewapening nadrukkelijk moet worden gekeken naar de sociale zekerheid.

Afvoerputje

De gevolgen van de voorstellen van Fortuin zijn desastreus. Nu al is de bijstand het afvoerputje voor arbeidsongeschikten die, toen ze arbeidsongeschikt werden, niet waren verzekerd voor de WIA. Tweederde van het aantal bijstandsgerechtigden is arbeidsongeschikt. Zij leven zonder perspectief op een grotere bestaanszekerheid onder het strenge regime van de bijstand, waarbij je vanwege de regel dat je alle andere inkomsten grotendeels moet inleveren en vanwege de partnertoets wordt vastgepind op het absolute sociale minimum zonder vooruitzicht op beter.

Met een tijdelijke WIA-uitkering en strengere keuringen zal de bijstand meer dan ooit het afvoerputje blijken te zijn en komen duizenden nieuwe mensen op het absolute minimum terecht. Deze mensen aan het werk zetten, zoals Fortuin wil, is een illusie. Fortuin toont zich een voorstander van de werk-werk-werk ideologie, als motivatie om mensen die langdurig baanloos of arbeidsongeschikt zijn onder druk te zetten. Arbeiders moeten worden gedisciplineerd om de laagbetaalde flexibele baantjes te nemen waar je geen bestaanszekerheid aan kunt ontlenen. Bovendien willen veel werkgevers geen gedeeltelijk arbeidsongeschikten in dienst nemen en velen kunnen helemaal niet meer werken. Druk uitoefenen op arbeidsongeschikten die niet kunnen werken om weer aan het werk te gaan heeft een averechts effect.

Stress en wanhoop

Die druk levert vaak extra stress, angsten en wanhoop op, die de arbeidsongeschiktheid alleen maar erger maken. De Bijstandsbond heeft ervaren dat het onder druk zetten van arbeidsongeschikten slecht is. Over arbeidsongeschikten in de bijstand hebben wij na een oproep twee klachtboeken gepubliceerd, in augustus en oktober 2024.

Ook de opsplitsing van het UWV is een zinloze maatregel, die alleen maar organisatorische veranderingen met zich meebrengt zonder dat de kansen van WIA- gerechtigden op betaald werk worden vergroot. Het onderbrengen van de arbeidsbemiddeling in een aparte (geprivatiseerde?) organisatie brengt geen verandering in de uitzichtloosheid die velen ervaren. In het verleden is al ervaring opgedaan met geprivatiseerde reïntegratiebureaus en die reorganisatie werd een grote mislukking. Een nieuw soort arbeidsbureau maakt de zaak alleen maar complexer.

De vakbonden moeten zich sterk maken voor een preventief beleid, zoals verbeterde verdeling van arbeid tussen mannen en vrouwen, terugdringen van flexibele arbeid en beter mogelijk maken van de combinatie van onbetaald en betaald werk. Maar in plaats daarvan pleit het CNV alvast voor afbraak van de WIA. Dat is de rol die het CNV altijd heeft gespeeld. De oorlogshitsers roepen dat er bezuinigd moet worden op de sociale zekerheid om de wapenwedloop te kunnen financieren. En het CNV komt Rutte en zijn NAVO-vrienden bij voorbaat al halverwege tegemoet tussen werkgevers, overheid en andere vakbonden.

(Dit artikel verscheen eerder op de site van de Bijstandsbond.)

Piet van der Lende

Berichtnavigatie