Interview van Tariq Ali met Jean-Luc Mélenchon

(Foto: Mélenchon tijdens een demonstratie in Parijs tegen de pensioenhervorming van de regering van premier François Fillon in 2010, wikimedia commons, Clem , CC BY-SA 2.0)

Interview van Tariq Ali met Jean-Luc Mélenchon

(Foto: Mélenchon tijdens een demonstratie in Parijs tegen de pensioenhervorming van de regering van premier François Fillon in 2010, wikimedia commons, Clem , CC BY-SA 2.0)

Dit interview verscheen op de website van New Left Review, vertaling Tijn van Beurden

Tariq Ali: Laten we beginnen met Gaza. We bevinden ons in wat hopelijk de laatste fase is van deze Israëlische oorlog. Het aantal slachtoffers zal honderdduizenden bedragen, misschien bijna een half miljoen. Geen enkel westers land heeft een noemenswaardige poging gedaan om die te stoppen. Vorige maand beval Trump de Israëli’s om de staakt-het-vuren-overeenkomst met Iran te ondertekenen en toen Israël deze verbrak, was hij woedend. Om zijn onsterfelijke woorden te gebruiken: ‘Ze weten niet wat ze verdomme doen.’ Maar dat brengt me bij de vraag: denk je dat de Amerikanen weten wat ze verdomme doen?

Jean-Luc Mélenchon: We moeten proberen de beweegredenen van deze westerse staten te begrijpen. Het is niet eenvoudigweg zo dat Trump gek is of dat de Europeanen lafaards zijn; misschien zijn ze dat wel, maar wat ze doen is niettemin gebaseerd op een lange termijnplan, een plan dat in het verleden is mislukt maar nu wordt gerealiseerd. Het plan is in de eerste plaats om het hele Midden-Oosten te reorganiseren om de toegang tot olie voor de landen van het mondiale noorden veilig te stellen; en ten tweede om de voorwaarden te creëren voor oorlog met China.

Het eerste doel gaat terug tot de Iran – Irak oorlog, toen de VS het regime van Saddam Hoessein gebruikte als instrument om de Iraanse revolutie in bedwang te houden. Na de val van de USSR lanceerde de VS de Golfoorlog en Bush senior riep een ‘nieuwe wereldorde’ uit. Ik was vanaf het begin van mening dat dit een poging was om de controle over olie- en gaspijpleidingen tot stand te brengen en de energieonafhankelijkheid van de VS te beschermen door de prijzen voldoende hoog te houden, op de winstgevendheidsdrempel voor de door fracking gewonnen olie. Als we dit als de belangrijkste ambitie van het Amerikaanse imperium beschouwen, kunnen we verschillende andere gebeurtenissen begrijpen. Wat deden de VS bijvoorbeeld in Afghanistan nadat het in 2001 was binnengevallen? Het verhinderde dat er een pijpleiding werd aangelegd die door Iran zou zijn gegaan. De Daesh-oorlog tegen Syrië was in veel opzichten ook een strijd over een pijpleiding route.

Dus daar heb je het: een redelijk consistente redenering. Een imperium is alleen een imperium als het de controle over bepaalde hulpbronnen kan behouden, en dit is precies wat er nu speelt. De VS hebben besloten de kaart van het Midden-Oosten opnieuw te tekenen, met Israël als instrument en bondgenoot. De VS weet dat het Israël moet belonen voor dit werk, en dit neemt de vorm aan van steun voor het politieke project van een groter Israël, waardoor de Palestijnse bevolking in Gaza en elders moet verdwijnen. Als Europa en de VS deze oorlog hadden willen stoppen, zou het na 7 oktober beperkt zijn gebleven tot drie of vier dagen Israëlische vergelding. In plaats daarvan heeft het meer dan twintig maanden geduurd. Niemand kan dus zeggen dat de Amerikanen niet weten wat ze doen, zoals sommigen hebben gezegd. Wat er in de regio gebeurt, is allemaal opzettelijk, gepland en gezamenlijk georganiseerd door de VS en Netanyahu.

TA: U zei dat het tweede deel van het Amerikaanse plan een strijd met China is. Veel liberalen en linkse liberalen deinzen nu eindelijk terug van de gebeurtenissen in het Midden-Oosten en zeggen dat ons echte doelwit China zou moeten zijn. Maar wat ze niet beseffen, is dat het echte doelwit China is, want, zoals u zegt, als Iran zou vallen, zouden de Verenigde Staten alle olie van de regio en de stroom van dit basisartikel beheersen. Ze zouden Peking kunnen dwingen om erom te smeken, wat zou helpen om de Chinezen onder controle te houden. Dus de Amerikaanse strategie in het Midden-Oosten lijkt misschien nogal gek – en het is gek op verschillende niveaus – maar er zit ook een diepe logica achter: dat het beter is om China op deze manier te bestrijden dan er oorlog mee te voeren. Dit heeft in het hele Oosten al enorme problemen veroorzaakt. Ik merkte dat de leiders van Japan en Zuid-Korea, twee landen met grote Amerikaanse militaire bases, de NAVO-top in juni niet bijwoonden, iets wat nog nooit eerder is gebeurd.

JLM: Het conflict tussen de VS en China gaat over handels- en hulpbronnennetwerken, en in sommige opzichten hebben de Chinezen al gewonnen, omdat ze bijna alles produceren wat de wereld consumeert. Ze hebben er geen belang bij om een oorlog te voeren omdat ze al tevreden zijn met hun wereldwijde invloed. Toch is dit zowel een kracht als een zwakte. Omdat bijvoorbeeld 90% van de Iraanse olie naar China gaat, zou het blokkeren van de Straat van Hormuz cruciale toeleveringsketens afsnijden en een groot deel van de Chinese productie tot stilstand brengen. China is dus op dat vlak kwetsbaar. U hebt gelijk als u zegt dat sommigen in het Westen liever een koude oorlog verkiezen boven een hete oorlog, omsingeling en insluiting in plaats van directe conflicten. Maar dit zijn nuances en in werkelijkheid is het makkelijk om van het ene naar het andere te gaan. Een van de economische topadviseurs van Biden zei dat er geen ‘commerciële oplossing’ is voor het concurrentieprobleem met China, wat betekent dat er alleen een militaire kan zijn.

Het punt over Japan en Korea is ook belangrijk. Niet alleen zij, maar ook veel andere machten in de regio versterken nu de banden met China. Vietnam zou in het Amerikaanse blok zitten, maar ze hebben overeenkomsten gesloten met de Chinezen. Dat geldt ook voor India, ondanks de spanningen tussen de twee landen. Dat komt omdat het kapitalisme in een groot deel van Azië nog steeds wordt bepaald door dynamische handels- en productiekrachten, terwijl het in de VS een roofzuchtig en schatplichtig karakter heeft aangenomen. Dat wil zeggen, Washington probeert nu zijn macht te gebruiken om de rest van de wereld schattingen te laten betalen, zoals duidelijk bleek uit de NAVO-bijeenkomst die u noemde, waar werd besloten dat elke staat 5% van het BBP aan defensie zou moeten besteden. Dit geld zal natuurlijk niet worden gebruikt om vliegtuigen of onderzeeërs in eigen land te bouwen, maar om ze uit Amerika te kopen.

Ik heb ooit een interessant gesprek gehad met een Chinese leider. Toen ik tegen hem zei dat China de Europese markt overspoelde met zijn overproductie van elektrische auto’s, antwoordde hij: ‘Mr. Mélenchon, denkt u dat er te veel elektrische auto’s op de wereld zijn?’ Natuurlijk moest ik ‘nee’ antwoorden. Vervolgens zei hij: ‘We dwingen jullie niet om onze producten te kopen; dat bepalen jullie zelf.’ Hier was een communist die mij de voordelen van vrijhandel uitlegde. Het herinnerde ons eraan dat als het gaat om de VS en China, we een concurrentie hebben tussen twee verschillende vormen van kapitalistische accumulatie –, ook al is het iets te simpel om het Chinese economische model als gewoon kapitalistisch te omschrijven. Toen ik vroeg naar het militaire machtsevenwicht, vertelde hij me verder dat China in een gunstige situatie verkeerde, omdat, zoals hij het uitdrukte, ‘ons front de Chinese Zee is. Amerika’s front is de hele wereld.’

De strijd met China is dus al aan de gang en toch bevinden we ons ook nog in een voorbereidende fase. Op dit moment zijn er over de hele wereld Noord-Amerikaanse oorlogsschepen en wapens, die Washington zou moeten concentreren in de aanloop naar elke aanval. We hebben dus nog een paar jaar voor de boeg, een kans. Frankrijk blijft een land met de militaire en materiële middelen om in te grijpen in het mondiale machtsevenwicht. Ik ben er vast van overtuigd dat we op een dag een insoumis-regering zullen hebben die soevereiniteit kan doen gelden over onze eigen binnenlandse productie en buitenlands beleid: een die erkent dat, zelfs als China een systemische bedreiging vormt voor het imperium, het geen systemische bedreiging is voor ons. Daar voer ik campagne voor.

Duitsland is een andere zaak. Weet je, in Frankrijk zeggen we vaak ‘onze Duitse vrienden’. Nou, de Duitsers zijn niemands vrienden. Ze letten alleen op hun eigen belangen. Ze verbreken de hele tijd overeenkomsten met ons. Nu zijn ze bereid 46 miljard dollar in hun oorlogseconomie te stoppen omdat ze de strijd om de auto-industrie meer dan vijftien jaar geleden verloren. Maar zelfs de Duitsers werden door de VS op een harde manier op hun plaats gezet. Ze leunden uiteindelijk op Gazprom voor hun energie. De heer Schroder ging voor het bedrijf werken en sloot een goede deal met de Russen. Toen zeiden de Amerikanen ‘Niet meer’ en Nord Stream werd vernietigd. We zien dus dat het imperium iedereen zal aanvallen die ongehoorzaam is.

TA: Hoe denkt u dat de wereld waarin we leven er aan het einde van de eeuw uit zal zien?

JLM: Het enige dat we zeker kunnen weten, is dat ofwel de menselijke beschaving een manier zal vinden om zich te verenigen tegen klimaatverandering, ofwel dat ze in zal storten. Er zullen altijd mensen zijn die erin slagen de stormen, de droogtes en de overstromingen te overleven. Maar de technocraten zullen de samenleving als geheel niet draaiende kunnen houden. In Frankrijk hebben we enkele van de beste technocraten ter wereld, maar ze zijn dom genoeg om te geloven dat alles fundamenteel hetzelfde zal blijven. Ze zijn van plan nog meer kerncentrales te bouwen als onderdeel van hun klimaatstrategie; maar je kunt geen kerncentrales laten werken zonder ze te koelen, en voor koeling is koud water nodig, dat steeds schaarser wordt. We werden al gedwongen om kerncentrales te sluiten omdat de hitte te extreem was. Dit is slechts één voorbeeld, maar er zijn tientallen andere waar politieke beslissingen worden genomen alsof de wereld zal blijven zoals ze nu is. Als materialisten moeten we nadenken over politieke actie binnen de parameters van een door vernietiging bedreigd ecosysteem. Alleen als we dit als uitgangspunt nemen, hebben onze argumenten waarde.

Tegenwoordig wordt 90% van de wereldhandel over de zee vervoerd. Maar dit is niet de gemakkelijkste manier om goederen te vervoeren. Er zijn al enkele onderzoeken geweest waaruit blijkt dat vervoer per spoor veiliger, sneller en vaak goedkoper is. Je kunt je dus voorstellen dat de Chinezen, naarmate het klimaat verslechtert, de mogelijkheid zullen onderzoeken om alternatieve routes voor hun producten te vinden. De route Peking – Berlijn zal fundamenteel zijn in termen van hun band met Europa; vergeet daarbij niet dat China ooit Duitsland koos als eindpunt voor een van de zijderoutes. En de andere grote route loopt door Teheran en komt Zuid-Europa binnen. China zal een wereldwijd voordeel hebben bij de ontwikkeling van deze nieuwe handelskanalen, omdat het de dominante macht is in termen van technische efficiëntie: een essentiële troef onder het traditionele kapitalisme. De VS daarentegen hebben geen technische bekwaamheid. De Amerikanen zijn zelfs niet in staat om het internationale ruimtestation in een baan om de aarde te onderhouden, terwijl de Chinezen het team om de zes maanden op hun station omwisselen. De Amerikanen kunnen nauwelijks iets de ruimte in sturen, terwijl de Chinezen onlangs een robot aan de donkere kant van de maan lieten landen. ‘Westerlingen’ – Ik zet de term tussen aanhalingstekens omdat ik er niet van houd; Ik beschouw mezelf niet als westers – zijn zo vol van zichzelf, zo arrogant, zo pretentieus dat ze deze onevenwichtigheid niet kunnen toegeven.

Kortom, als het kapitalisme blijft domineren, met neoliberalen aan de macht, dan gaat de mensheid verloren, om de simpele reden dat het kapitalisme een suïcidaal systeem is dat profiteert van de rampen die het veroorzaakt. Elk vorig systeem werd gedwongen te stoppen wanneer het te veel wanorde veroorzaakte. Maar niet dit systeem. Als het veel regent, verkoopt het je paraplu’s. Als het te heet is, verkoopt het je ijs. Collectieve regimes zullen de komende decennia aantonen dat collectivisme een bevredigender perspectief is voor mensen dan liberale concurrentie.

Ik wil ook wedden. Ik denk dat tegen het einde van de eeuw, misschien zelfs eerder, de Verenigde Staten van Amerika niet zullen bestaan. Waarom? Omdat het geen natie is, het is een land dat sinds zijn ontstaan in oorlog is met al zijn buren. Samuel Huntington beschreef het als een fundamenteel onstabiele structuur en voorspelde dat de taal die uiteindelijk dominant zal worden, Spaans is. Een groot deel van de Amerikaanse bevolking spreekt nu thuis Spaans, en dit deel van de bevolking is meestal katholiek, in tegenstelling tot de ‘verlichte’ protestanten die het land hebben gesticht. Deze taalkundige en culturele dynamiek is erg belangrijk. Mensen geven veel om hun moedertaal: hun moeder gebruikte ze om ze in slaap te zingen, en hun partner om te vertellen dat ze van ze houden. In Californië – een staat die werd weggerukt uit Mexico, met een economie die de vierde grootste ter wereld is wat betreft het BBP- wordt overal Spaans gesproken, meer nog dan Engels. Het is geen wonder dat de campagne voor de onafhankelijkheid van Californië aan kracht wint, met misschien volgend jaar al een referendum. Ik weet niet of het zal werken, maar het is opvallend dat een grote staat binnen ’s werelds leidende macht al de mogelijkheid van afscheiding overweegt. We gaan hier meer van zien. En de dominante ideologie van het land – ‘elke man voor zichzelf ’ – zal het niet bij elkaar houden.

TA: U schrijft in uw recente boek dat het Franse volk zonder waarschuwing kan uitbarsten als een vulkaan, dat er constant iets borrelt onder het oppervlak van de Franse samenleving. De laatste persoon die ik een gelijksoortige opmerking hoorde maken was Nicolas Sarkozy. Toen hij president was, zei een of andere kruiperige journalist tegen hem: ‘U is zo populair, meneer Sarkozy, uw beoordelingen zijn zo hoog, u heeft zo’n mooie vrouw ’, enz. En Sarkozy’s antwoord was tot mijn verbazing, dat mensen die zulke vragen stellen Frankrijk niet begrijpen, want in Frankrijk zullen de mensen die je vandaag prijzen, morgen je slaapkamer binnenstormen en je vermoorden.

JLM: Dit aspect van de Franse samenleving komt in de eerste plaats uit onze geschiedenis. Twee imperiums en drie vorsten in minder dan een eeuw. Vijf republieken in twee eeuwen en natuurlijk drie revoluties. Dit heeft geleid tot een collectieve cultuur van insoumission (burgerlijke ongehoorzaamheid). Ik koos dat woord voor onze beweging omdat het precies de ethos is die we willen belichamen: een opstandig instinct, een altijd aanwezig vermogen om de orde die ons wordt opgelegd te verwerpen. Als we een revolutionaire strategie willen ontwikkelen, moeten we voortbouwen op deze culturele grondslagen. Mensen zeiden altijd, op gedempte toon, ‘Ik ben een communist ’ of ‘Ik ben een socialist ’. Nu zeggen ze ‘Ik ben een insoumis’.

Maar dat is niet het enige. Er zijn ook demografische veranderingen, de menging van verschillende populaties. Om zich aan de gevestigde orde te onderwerpen, moet men in meer of mindere mate zijn geïntegreerd. De dienstknecht moet worden geleerd zijn positie als dienstknecht te aanvaarden, want zijn vader was er één, zijn grootvader was er één, enzovoort. Maar als je net in Frankrijk bent aangekomen, als je je leven hebt geriskeerd om hier te komen en je bent vol enthousiasme voor het leven, dan wil je slagen in plaats van je te onderwerpen. Men wil dat zijn kinderen een goede opleiding krijgen, om ook te slagen. En dat creëert een interne dynamiek binnen deze populaties die de dominante klassen, met hun gebruikelijke arrogantie, niet kunnen bevatten. Mitterand werd in mei 1981 gekozen omdat de Communistische Partij de traditionele arbeidersklasse organiseerde en de Socialistische Partij de opwaarts mobiele sociale klassen organiseerde. Maar nu zijn er geen opwaarts mobiele sociale klassen meer in Frankrijk, behalve in immigrantengemeenschappen.

Wij van La France insoumise hebben nooit geloofd dat de Fransen racistisch, gesloten en egoïstisch zijn geworden. Ja, er is wel wat. Maar er zijn ook tegengestelde krachten die talrijk en sterk zijn. Daarom richten we ons op arbeiderswijken –, waaronder die van immigranten – en jongeren, omdat dit twee sectoren zijn die er belang bij hebben de samenleving open te stellen in plaats van af te sluiten. We zijn geen mensen zoals de Angelsaksen, die erg zakelijk zijn. Dit is het enige land waar, wanneer je iemand wilt bekritiseren, je een populaire uitdrukking zoals heureusement que tout le monde ne fait pas comme vous – gebruikt, (‘het is maar goed dat iedereen niet doet wat u doet’) . Met andere woorden, goed is wat iedereen doet. Er is een spontaan egalitarisme in Frankrijk dat doordringt in onze dagelijkse spraak.

Dit is een natie die is opgebouwd door revoluties, georganiseerd rond de staat en sociale diensten. Al onze prestaties – technisch, materieel, intellectueel – komen uit de macht van de staat. Door de staat te vernietigen, vernietigt het neoliberalisme de Franse natie zelf. Wilt u een opsomming van de vernietiging? Eén school sluit per dag; één kraamafdeling per kwartaal; 9.000 kilometer spoor buiten gebruik gesteld; tien raffinaderijen verdwenen. De oorlog van de oligarchie tegen de samenleving betekent de vernietiging van publiek eigendom ten behoeve van privé-eigendom. En toch, als gevolg van deze verarming van de staat, zijn de particuliere investeringen ingestort. Al het geld is naar de financiële sfeer gestroomd. De rijken creëren geen banen. Ze kopen geen machines om dingen te maken. Ze profiteren door niets te doen, simpelweg door de manipulatie van het speculatieve financiële apparaat.

Onze politieke strategie is gebaseerd op het combineren van deze materiële diagnose met culturele analyse. Sociocultureel zijn er andere landen waar mensen zouden kunnen zeggen ‘Ja dit is volkomen normaal; het is hun geld, ze kunnen ermee doen wat ze willen.’ Frankrijk is anders. Hier moet je rechtvaardigen wat je doet. Je bent verantwoording verschuldigd aan het collectief. Dit is geen soort abstract nationalisme. Ik denk niet dat de Fransen beter zijn dan wie dan ook; ook zij kunnen worden geprest om tegen elkaar te concurreren. Maar deze diepgaande collectieve impuls maakt me toch optimistisch als ik zie dat de fascisten hun sombere kijk op het bestaan proberen op te leggen. Ze hebben geen ambities voor de samenleving, geen voorstellen voor de toekomst. Alles wat ze weten is dat ze niet van Arabieren of zwarte mensen houden.

Het is heel gemakkelijk om de fascisten uit de tent te lokken. Je zwaait met een rode vlag en plotseling komen ze allemaal aanrennen. Ik heb onlangs opgemerkt dat de Franse taal niet van de Fransen is, maar van degenen die het spreken. Dit veroorzaakte een enorme controverse. ‘Frans is van de Fransen!’, riepen ze. Nou, eigenlijk zijn er 29 landen waar Frans de officiële taal is. Door dit te erkennen, kunnen we een discussie beginnen over taal als een gemeenschappelijk goed. Als je een fascist vertelt dat er 100 miljoen Congolezen zijn die Frans spreken, vallen ze flauw. Ze kunnen er niet tegen als je hen vertelt dat de Senegalezen gemiddeld hoger opgeleid zijn dan de Fransen. Nog erger in hun ogen: moslims uit Noord-Afrika presteren meestal beter op school. Ik denk dat we bij de confrontatie met het fascisme een frontale culturele oorlog moeten uitlokken en tegelijkertijd een economische strijd moeten voeren. We moeten niet bang zijn. Natuurlijk kan dat onaangenaam zijn, maar zo beginnen mensen de menselijke realiteit het allerbeste te begrijpen. We zijn misschien arbeiders, maar we zijn ook geliefden, dichters, muzikanten – en deze identiteiten hebben ook hun plaats in de politiek. Ik weet niet of dat te romantisch voor u klinkt.

TA: Frankrijk is niet immuun geweest voor de wereldwijde opkomst van extreemrechts. De traditionele liberale en links-liberale intelligentsia is niet in staat geweest om terug te vechten, omdat het systeem dat ze ondersteunen, toestond dat deze reactionaire krachten zo snel konden groeien. Denkt u dat het mogelijk is dat een partij onder leiding van een figuur als Le Pen of Éric Zemmour alleen kan winnen en een meerderheidsregering in Frankrijk kan vormen?

JLM: De opkomst van extreemrechts is een intellectuele catastrofe geweest. Een deel van de oorzaken waarom ze zo sterk zijn, is dat we de coherente referentiepunten van kritisch denken hebben verloren. Sociaaldemocraten hebben geen interesse in dit soort denken: in plaats van uitgebreide verklaringen te geven, herhalen ze gewoon een paar muffe economische principes die wij al veertig jaar horen. Dit is niet genoeg, vooral niet voor jongeren of voor degenen die een moeilijk leven hebben geleid: die hard hebben gewerkt, belasting hebben betaald, hebben bijgedragen en willen weten waarom ze nu in zo’n rotte wereld leven. Uiterst rechts geeft ze een heel arsenaal aan zekerheden: mannen zijn mannen, vrouwen zijn vrouwen, blanken zijn superieur. De meeste mensen zijn op hun hoede tegenover dergelijke propaganda, maar vele anderen omarmen het. Dat betekent dat we worden geconfronteerd met een situatie waarin – ja – extreemrechts in staat is om alleen te winnen door de hele rechterflank te absorberen.

Stefano Palombarini schrijft dat er in Frankrijk drie blokken zijn: links, rechts en uiterst rechts. Hieraan zouden we een vierde categorie moeten toevoegen: geen blok, geen homogene actor, maar een massa mensen die in alles gedesillusioneerd zijn. Dat zijn er miljoenen en we vechten om ze terug te brengen in de politieke familie van links. Maar extreemrechts heeft een veel gemakkelijkere opgave. Dat komt mede door de achteruitgang van rechts, inclusief de Macronisten. Ze beginnen te beseffen dat ze mensen niet langer kunnen overtuigen; dus omarmen ze de ideologie, de retoriek, de cultuur van extreemrechts.

De minister van Binnenlandse Zaken organiseerde onlangs een dag met immigratie-invallen op treinstations om mensen op te pakken die niet over de juiste papieren beschikten. Het was verschrikkelijk. Ik heb mijn kameraden verteld dat we ons moeten voorbereiden op een veel intensievere strijd tegen deze invallen in de toekomst. Nu rechts en extreemrechts samenvloeien, wordt dit soort racisme de norm. Als je tien jaar in Frankrijk hebt gewerkt en de autoriteiten jouw verlengingspapieren niet sturen, kun je nu van de straat worden gehaald en gedeporteerd. Je hele leven kan binnen enkele ogenblikken worden weggegooid. Nee, nee, we kunnen dit niet accepteren. Het is ondraaglijk.

We moeten dus niet alleen een leidende rol spelen in de sociale strijd, maar ook vechten in deze ideeënstrijd. Daarom hebben we een stichting opgericht, L’Institut La Boétie, om intellectuelen te verbinden met een breder deel van de samenleving. We hebben lezingen en panels georganiseerd en boeken gepubliceerd. De meeste sprekers komen uit Frankrijk, maar sommige kwamen van elders. David Harvey kwam spreken over kritische geografie; Nancy Fraser schetste haar visie op materialistisch feminisme en sociale reproductie. Het doel is niet om intellectuelen te ‘rekruteren’, maar om hun ideeën te verspreiden, die zo een publiek van duizenden bereiken. We hebben verzoeken gekregen voor dergelijke bijeenkomsten in het hele land; er zijn er tot nu toe meer dan tachtig geweest.

TA: Zou een coalitie van extreemrechts en rechts in Frankrijk anders van aard zijn dan de regering van Meloni in Italië?

JLM: In Frankrijk is racistische retoriek buitengewoon intens geworden en wordt geweld steeds meer getolereerd. Slechts een paar weken geleden werd een politieagent die een jonge vrouw, die op de passagiersstoel van een auto meereed, neerschoot en vermoordde niet vervolgd. Bijna wekelijks zijn er schandalen over politiegeweld. De politie wordt gedomineerd door deze elementen. Als gevolg hiervan zou een extreemrechts regime in Frankrijk nog gewelddadiger en zelfs agressiever zijn dan in Italië.

Uiterst rechts denkt dat ze in het Frankrijk van het begin van de twintigste eeuw wonen, waar immigranten zwegen. Ze realiseren zich niet dat onze populaties zijn samengesmolten. Er zijn 3,5 miljoen mensen met een dubbele nationaliteit, de Franse en Algerijnse: mensen die een diepe band hebben met Frankrijk en met hun ouders die daar zijn. En er zijn 6 miljoen Franse moslims. Maar extreemrechts is zich hiervan niet bewust, of ze weigeren het te geloven. Ze zien moslims als indringers vanwege hun religie en proberen te vergeten dat dit een land is dat drie eeuwen lang een religieuze burgeroorlog tussen katholieken en protestanten heeft meegemaakt.

Het hele politieke en intellectuele apparaat van de Franse heersende klasse beweegt zich nu in deze richting. Dat omvat het miserabele kleine links, geleid door de Socialistische Partij, die van ’s ochtends tot s’ avonds naar ons blaft. Ze realiseren zich niet dat ze deelnemen aan een bredere strategie van de gevestigde orde: optreden als de linkse hulp van rechts. Ze leven in een droomwereld en willen dat Frankrijk is zoals Duitsland, met een grote coalitie van het centrum: sociaaldemocraten die niet te onderscheiden zijn van liberalen, groenen die altijd roepen om oorlog. Deze mensen zijn elke dag bezig om ons te verdelen, terwijl ze doen alsof ze voor eenheid zijn.

Het is erg verdraaid, erg gemeen, maar ja, dat is de strijd. Is het moeilijk? Nou en? Was het ooit makkelijk? Ik wil niet de indruk wekken dat ik denk dat extreemrechts heeft gewonnen. Ik vertel mijn jongere kameraden vaak: je kende Frankrijk niet toen de meerderheid van de mensen in de dorpen elke week naar de kerk ging en de priester hen uitlegde dat ze niets met de communisten of de socialisten te maken moesten hebben. Ik klopte op deuren toen ik een jonge man was in de jaren tachtig en mensen zeiden: ‘Ben je verbonden met de communisten? Ze zijn tegen God. En we kunnen niet tegen God stemmen.’ Ik probeerde uit te leggen dat God niets te maken had met de Franse verkiezingen. Het gaat over in wat voor wereld je wilt leven. Als je het antwoord niet weet, kom je uit bij de liberalen of de fascisten. De liberalen zeggen dat het elke man voor zichzelf is en de fascisten zeggen dat het iedereen tegen de Arabieren is. Ze hebben hun wereldbeeld en wij, links, moeten een andere manier bieden om de wereld te zien. Dat is wat we proberen te doen. Daarom zullen mensen soms zeggen dat ik lyrisch en romantisch ben. Ja, dat ben ik, en dat is geen schande.

TA: Veel succes.