De uitsluiting van GL/PvdA

GL/PvdA-leider Frans Timmermans tweette: “Kinderen groeien op in slechte woningen, jongeren wonen langer bij hun ouders, ouderen vinden geen geschikt appartement. Dat is de stilstand na decennia rechts beleid…”, waarop VVD-fractievoorzitter in Gelderland Mark Smits reageerde: “De grootste opruier van Nederland. Extreem-links heeft een gezicht.👇 Wat mij betreft mag de VVD nooit, maar dan ook nooit, in zee gaan met GL/PvdA”. In zijn (inmiddels verwijderde) tweet wijst Smits op wat mogelijk komen gaat: een cordon sanitaire rond GL/PvdA in plaats van de PVV. Een blijk van hoe ver de Nederlandse politiek is verrechtst.

Op de uitsluiting van GL/PvdA uit een toekomstig kabinet wordt al langer gezinspeeld. In een stuk op de VVD-website van 9 juni verwijt Dilan Yeşilgöz de PvdA “links radicalisme” vanwege de samenwerking met GroenLinks.

GL/PvdA wordt verweten dat ze campusbezettingen steunden (terwijl die “steun” juist ontbrak) en dat GL/PvdA geweld zou nuanceren als het in hun “ideologische straatje” past. Dat laatste klopt, maar vooral omdat de partij lang achter Israël is blijven staan.

Diezelfde ophef was er ook op 19 juni, toen GL/PvdA in een motie opriep om geen wapens meer aan Israël te leveren, inclusief onderdelen van het Iron Dome-raketschild. Daar werd ook overdreven moralistisch op gereageerd vanuit rechts.

Zoals Caroline van der Plas, die zei dat GL/PvdA door de “morele ondergrens” was gezakt. Dat vond ze “onverdedigbaar” (ook al heeft Piri het daarna verdedigd).

Vanuit de VVD kwamen ook verschillende prominenten naar voren (die bij de Telegraaf een dankbaar podium vonden) met een oproep om samenwerking met GL/PvdA uit te sluiten. Dat had de VVD toch immers ook met de PVV gedaan?

Maar ook van binnenuit kwam kritiek: Gerdi Verbeet noemde de actie “cynische politiek” en “links populisme”, en maakte de vergelijking met de fascistische PVV.

Terwijl de realiteit natuurlijk omgekeerd is: de motie van Kati Piri was het beste wat die partij heeft gedaan in de afgelopen jaren, en dat die motie met grote meerderheid is verworpen zegt wat over hoe rot ons politieke bestel is. En GL/PvdA gaat daarnaast niet ver genoeg.

De volgende ophef werd veroorzaakt doordat Timmermans een NSC-politicus een “huichelaar” had genoemd, omdat NSC had ingestemd met de strafbaarstelling van ongedocumenteerden na een extreem vage toezegging vanuit de minister.

Aan deze ophef doet nu ook die minister mee. Van Hijum (de verantwoordelijke minister voor die strafbaarstelling) recenseert vrolijk Timmermans, en stelt dat dat politiek vertrouwen schaadt (meer, blijkbaar, dan handjeklap op strafbaarstellingen).

Dit is allemaal meer grootsprekende kritiek in één maand dan Wilders in een heel jaar te verduren heeft. Ondanks dat hij onlangs nog opriep om islamitische scholen te verbieden. Geen piep kritiek vanuit rechtse partijen.

Waarom lijkt er nu opeens een campagne tegen GL/PvdA gevoerd te worden? Dat heeft meerdere redenen. Allereerst wordt uit PVV-hoek (zoals de gore website van Syb Wynia) angst gezaaid dat de VVD met GL/PvdA wil samenwerken.

Extreem-rechts doet dat, zodat rechtse stemmers strategisch op Wilders gaan stemmen. Om dat te omzeilen wil de VVD zich juist openlijk afzetten van GL/PvdA, om zo óók de extreem-rechtse kiezer te paaien. Zie het als vissen in een chemisch toilet.

Ten tweede is dit een poging om GL/PvdA al voor de verkiezingen te dwingen tot concessies. Het is precies de strategie die Rutte in 2012 al gebruikte, voordat het kabinet-Rutte II samen met de PvdA de verzorgingsstaat ging slopen.

PvdA zet historisch vaak de openlijk geuite “principes” (voor zover politici die écht hebben) opzij om maar te mogen regeren. Hoe harder de VVD het speelt, hoe meer GL/PvdA geneigd zal zijn om water bij de wijn te doen om met de VVD te mogen regeren.

Maar de derde reden is misschien nog wel de belangrijkste: de VVD regeert uiteindelijk liever samen met de PVV dan met GL/PvdA. Ex-VVD-er Wilders staat economisch compleet in lijn met de VVD. Met een extreem-rechts kabinet kan de VVD krijgen wat ze willen.

En GL/PvdA snapt ook wel dat als ze de rechtsstaat nog verder af laten brokkelen, dat ze binnen een aantal jaar zelf op het fascistische hakblok liggen. Dus met PvdA/GL zal de VVD hun extreem-rechtse economische beleid moeilijker kunnen voeren.

Maar de VVD heeft eerder de PVV met veel bombarie uitgesloten. Daar kunnen ze nog makkelijk op terugkomen, maar daarvoor moeten ze wel wat fundament leggen. Zoiets als: “als de keus is tussen Timmermans en Wilders, gaan we voor Wilders”.

Dus door Timmermans en de GL/PvdA af te schilderen als extremisten die buiten de “norm” staan (een politieke norm die tegenwoordig extreem-rechts is), kan Yeşilgöz het straks verkopen om alsnog met de PVV in zee te gaan. Ook al zou GL/PvdA de grootste worden.

Dat heeft een historisch precedent. In 1977 won de PvdA de verkiezingen, maar werden ze door rechtse partijen uitgesloten omdat ze te “radicaal” zouden zijn. Zo konden VVD en CDA alsnog een rechtse coalitie vormen.

Een ander voorbeeld is de Weimarrepubliek, waar de sociaal-democraten tot 1932 consistent de verkiezingen wonnen. Maar ze werden consistent uitgesloten door de rechtse partijen, waardoor lange tijd zelfs geen parlementaire meerderheid mogelijk was.

Dit, totdat de NSDAP plots de grootste werd bij de verkiezingen in juli 1932, en een extreem-rechtse regering werd geformeerd. Dit zou de laatste formatie van de Weimarrepubliek worden.

Deze tactiek is een teken aan de wand voor wie nog gelooft dat vooruitgang te boeken is langs de parlementaire weg. De tijd van compromissen is voorbij. We leven in een tijd van macht, waarin gelijk wordt afgedwongen en het recht van de sterkste telt.

Niet dat compromissen nu zo fijn zijn, of dat de PvdA zelf niet heeft bijgedragen aan de opkomst van extreem-rechts. Het is immers de PvdA die aan de basis staat van onze onmenselijke vluchtelingenopvang.

En het was de drang naar compromissen waardoor de parlementaire politiek geen cordon sanitaire om de PVV heeft aangelegd. Want wat als ze het terug zouden doen? Terwijl nu de realisatie indaalt: daar hebben ze geen voorbeeld voor nodig.

Dit is het logische resultaat van jaren verrechtsing. Er is zuurstof gegeven aan extreem-rechts, die nu voldoende gegroeid is om alle tegenspraak uit te bannen. Die realisatie komt helaas te laat.

Ondertussen hebben GL/PvdA jaren meegebouwd aan het staatsapparaat en het vertrouwen in politie en staatsmacht. Puur zodat het nu in de handen van dictatoriale machten gaat vallen.

Bo Salomons

(Dit artikel verscheen eerder als draadje op Twitter.)