Hoe extreemrechts dunheid gebruikt om vrouwen en tienermeisjes te radicaliseren

(Foto: Rawpixel, publiek domein)

Als je onlangs een modetijdschrift hebt doorgebladerd, is het je misschien opgevallen dat ‘dun’ weer ‘in’ is. Wat je je misschien niet hebt gerealiseerd, is de invloed die extreem rechts heeft gehad bij het promoten van deze gevaarlijke trend.

De inclusiviteit van maten gaat achteruit in de hele mode-industrie, wat leidt tot een “zorgwekkende” toename van “extreem dunne” modellen op de catwalk tijdens de ‘grote vier’ modeweken – New York, Londen, Milaan en Parijs – volgens het laatste jaarlijkse Vogue Business rapport over inclusiviteit van maten, dat werd gepubliceerd nadat de lente/zomer 2025 looks afgelopen herfst werden getoond.

“Eén doomscroll over je FYP [‘for you page’, het beginscherm van TikTok] en het is moeilijk om niet te zien hoe elke grote mode-, lifestyle- en cultuurtrend verband houdt met de heroplevende suprematie van slankheid,” schreef digitale cultuurverslaggever Michelle Santiago Cortés voor The Cut weken nadat het Vogue-rapport was uitgebracht.

Als iemand die 18 maanden lang digitale gemeenschappen van extreemrechtse vrouwen heeft gevolgd, was ik minder verrast door de terugkeer van slankheid als het lichaamsideaal. Extreem rechts heeft de afgelopen jaren enorme vooruitgang geboekt in het normaliseren van haar ideologie binnen de mainstream politiek en cultuur, en vrouwen in deze gemeenschappen hebben daar een belangrijke rol in gespeeld.

“Witte nationalistische en identitaire bewegingen hebben strategisch gebruik gemaakt van vrouwen in hun publiekscampagnes om hun ideeën minder gevaarlijk en meer legitiem te laten lijken,” vertelde Julia Ebner, auteur van Going Mainstream: How Extremists Are Taking Over.

Ze vervolgt: “Fascistische ideologieën – in het verleden en vandaag de dag – hebben de neiging om een geïdealiseerde visie van het menselijk lichaam te schilderen en vrouwenlichamen in het bijzonder worden gezien als vaten voor het produceren van de volgende generatie ‘pure’ en sterke kinderen. Met de opkomst van extreem-rechtse bewegingen zien we ook een terugkeer van bekrompen schoonheidsidealen en body shaming.”

Voor extreemrechtse vrouwen bestaat er niet zoiets als lichaamspositiviteit of lichaamsneutraliteit. Dun zijn is een moreel gebod; het toont dominantie over het lichaam en brengt je op één lijn met de Europese schoonheidsnormen.

Santiago’s gebruik van het woord ‘suprematie’ raakt de kern hiervan: extreemrechts plaatst alle lichamen in een reeks hiërarchieën – sommige oppermachtig boven andere. Blanke lichamen boven zwarte en bruine lichamen. Cis-lichamen boven trans-lichamen. ‘Able’ lichamen boven gehandicapte lichamen. En dunne lichamen boven dikke lichamen.

Extreem-rechts is dus een suprematiebeweging voor dunne lichamen. Dit staat bekend als ‘lichaamsfascisme’, een term die is bedacht door professor Brian Pronger.

Deze hiërarchieën zijn ook met elkaar verbonden. Dunne lichamen worden gezien als lichamen met meer kans om ‘ able’ te zijn en dus meer kans om sterk genoeg te zijn om te vechten voor de natie/het ras, of om deze te baren. De suprematie van slankheid werkt ook de suprematie van witheid in de hand: het type slankheid dat geprivilegieerd wordt, is gebaseerd op de lichamen van blanke vrouwen.

In Fearing the Black Body, the Racial Origins of Fat Phobia schetst Sabrina Strings, professor en North Hall Chair of Black Studies aan de Universiteit van Californië, hoe kolonisten tijdens de trans-Atlantische slavenhandel ‘zwaarlijvigheid’ in verband brachten met Afrikanen die niet de ‘intellectuele capaciteit’ hadden voor zelfdiscipline, wat op zijn beurt werd gebruikt om de overtuiging te rechtvaardigen dat Afrikanen moreel zwakker waren.

“In de mate dat mensen het overgeven aan de orale eetlust in verband brachten met een dierlijk onvermogen om zichzelf te beheersen, werd dikheid gekoppeld aan de raciale groep die werd geacht het vermogen tot zelfbestuur te ontberen: Zwarte mensen,” vertelde Stings in 2020 aan de blog Daily Kos. Ze legde uit dat dit soort rassenleer werd gebruikt om mensen, vooral blanke vrouwen, te instrueren over de juiste manier om zich in het openbaar te presenteren. Het is hier dat dunne suprematie gebruikt begon te worden om de grenzen van het blanke vrouw-zijn te bewaken, door het te positioneren als ingetogen, delicaat en zelfopofferend.

Er zijn duidelijke voorbeelden van hoe extreem-rechts dit vandaag de dag in stand houdt. Een vluchtige blik op de ‘Body Positivity’-pagina van Evie magazine, het alt-right antwoord op Cosmopolitan, levert niet minder dan zeven artikelen op waarin de body positivity beweging wordt gehekeld.

“Op een gegeven moment moeten we ons afvragen of we echt gezonde, realistische beelden willen promoten bij jonge vrouwen of dat we gewoon de progressieve menigte en hun steeds veranderende normen voor tolerantie en acceptatie willen sussen,” schrijft Gina Florio in één artikel. Florio, die verantwoordelijk is voor vijf van de zeven Evie-artikelen, is de auteur van Fat & Unhappy: How Body Positivity Is Killing Us.

De ‘extreem-rechts naar dun-is-in’ pijplijn lijkt beide kanten op te gaan. Tijdens het onderzoek naar mijn boek Pink-Pilled viel het me op dat de beelden die jonge vrouwen in deze gemeenschappen delen vaak lijken op en zelfs overlappen met beelden van forums en groepen die voorstander zijn van diëten en zelfs eetstoornissen.

“Als ik een jong meisje zou willen radicaliseren, zou ik een eetstoornis oproepen, omdat je vermogen om kritisch na te denken wordt aangetast door uithongering, en het zou gemakkelijk zijn om er een racistisch aspect aan toe te voegen,” zegt Hazel Woodrow, een onderzoeker bij Anti-Hate Canada die zich richt op digitale subculturen van tienermeisjes, waaronder pro-anorexia en extreemrechtse gemeenschappen. Toen ik Woodrow voor het eerst benaderde voor een interview voor Pink-Pilled, zei ze dat ook zij de overlap had opgemerkt en nu zegt dat het probleem steeds acuter wordt.

Woodrow wijst ook op de opkomst van het zogenaamde ‘crunchy’ extreem-rechts, en hoe strenge diëten zoals alleen vlees, alleen rauwe veganisten of anti-zaadoliën manieren zijn geworden voor leden van deze gemeenschappen om hun groepsstatus te tonen en hun overtuigingen te koppelen aan hun dieet. “Ze praten er nooit openlijk over als zijnde een restrictief dieet, maar in sommige opzichten is het vergelijkbaar met orthorexia, wat we historisch gezien meer zouden associëren met atleten, omdat deze diëten geobsedeerd zijn door voedselzuiverheid,” zegt Woodrow.

Terwijl er wel enig ondehttps://counterhate.com/wp-content/uploads/2022/12/CCDH-Deadly-by-Design_120922.pdfrzoek is gedaan naar hoe fitness wordt gebruikt om jonge mannen te radicaliseren, met name via zogenaamde ‘fascistische fitnessgroepen’, is er veel minder aandacht besteed aan hoe fitness- en dieetgemeenschappen online vrouwen radicaliseren. Dit lijkt me vreemd, gezien de alomtegenwoordige, verraderlijke en gerichte berichtgeving over diëten en slankheid.

Kristina Lerman, een professor aan het Information Sciences Institute van de Universiteit van Zuid-Californië, maakte deel uit van een groep onderzoekers die het 3N-model van radicalisering (Need, Narrative en Network) gebruikten om uit te leggen hoe pro-ana gemeenschappen beschreven kunnen worden als radicalisering van mensen tot extreem gestoord eten (*) (van disordered eating: eetstoornis) . Hoewel hun onderzoek niet suggereerde dat pro-ana (anorexia, vert.) gemeenschappen mensen radicaliseren tot extreem-rechtse overtuigingen, legde Lerman me wel uit dat: “[Deze gemeenschappen] onderschrijven traditionele normen van vrouwelijkheid en traditionele genderrollen. In een recent artikel dat we schreven, toonden we aan dat gespierde ideale en dunne ideale gemeenschappen zeer genderspecifieke emotionele uitingen hebben. Ze houden vast aan mannelijke/vrouwelijke stereotypen.”

In 2022 zette het Centre for Countering Digital Hate, een Brits-Amerikaanse non-profit organisatie, TikTok accounts op voor nepgebruikers van 13 jaar, de minimumleeftijd die het platform toestaat. De app promootte binnen acht minuten inhoud over gestoord eten bij deze gebruikers en presenteerde vervolgens elke 39 seconden inhoud over gestoord eten en geestelijke gezondheid. Gezien hoe onvermijdelijk de druk is geworden om ten koste van alles slank te zijn, is de subtiele belofte van extreem-rechts dat je aansluiten bij hun politiek betekent dat je een delicate, mooie, vrouwelijke en dunne vrouw bent, een krachtige belofte.