Hoe De Telegraaf haat zaait en fascisme oogst

“Gewelddadige aanval op Pro-Palestina demonstranten in Katwijk. Zeer ernstig dit. Valt onmogelijk los te zien van het constante ophitsen tegen en criminaliseren van vreedzame demonstranten door VVD, PVV, BBB en andere extreem-rechtse politieke partijen”, werd terecht geconstateerd op Twitter gisteren. Dit gebeurt niet opeens. Politiek en media zaaien meer dan een jaar haat over pro-Palestijnse demonstranten. Eén hoofdschuldige is De Telegraaf, die met samenzweringstheorieën de veiligheid en levens van mensen in gevaar brengt.

Denk aan columns met titels als “Hamas heeft verkondigd talloze ‘7 oktobers’ te willen uitvoeren; welke keuze heeft Israël?” (Leon de Winter), “Vleesgeworden zooitje onfatsoen doet aangifte tegen oorlogsheld Marco Kroon, het verrast me niet eens meer” (Rob Hoogland) en “Uitkering van vernielzuchtige activisten inhouden om schade mee te betalen” (Annemarie van Gaal).

Alleen al in de afgelopen twee weken hebben ronkende columns in De Telegraaf elkaar opgevolgd. Dat begon natuurlijk met het hoofdredactioneel commentaar over het zogenaamde “kapen” van de Dodenherdenking op 4 mei.

Het commentaar staat vol leugens. Allereerst wordt gesteld dat activisten “meeheulen” met Hamas, en trachten de herinnering aan de Holocaust weg te vagen. Compleet verzonnen aantijgingen, puur en alleen om activisten te demoniseren.

In hun poging om de inclusieve herdenking in kwaad daglicht te stellen liegt de hoofdredactie dat de 4 mei-viering over Nederlandse doden gaat. Allereerst: dat mag elke viering zelf bepalen, en ten tweede, dat is niet in lijn met het memorandum van de nationale herdenking.

Nausicaa Marbe gooit er op 2 mei nog een schep bovenop. Zij stelt dat activisten Nederland willen “beschadigen”. “Dat moet hun doel zijn”, zegt ze, puur gebaseerd op haar eigen subjectieve oordeel.

Die aantijging is ernstig, omdat het neerkomt op een samenzweringstheorie. Het zet activisten neer als geniepig, met een geheim plan om “Nederland” (wat dat ook moge zijn) kapot te maken. Dat frame maakt gebruik van extreem schadelijke “sugrofobie“.

Marbe tovert het verhaal op onnavolgbare wijze om tot een strijd tussen migranten en Nederlanders. Een inmiddels grijsgedraaide haatplaat waarin deze zogenaamd “respectloze” migranten dingen af komen pakken. Terwijl ze zelf zegt dat oud-diplomaten het evenement organiseerden.

Extra zorgwekkend is de manier waarop ze vervolgens praat over het “terugclaimen” (terugveroveren) van de “lui die de samenleving ontwrichten”. Ook al is er geen ontwrichting. Haar militaristische termen als “uitputtingsslag” roepen beelden op van een existentiële strijd.

Op 6 mei schreef Leon de Winter zijn column, waarin hij beweerde dat het laten zien van foto’s van slachtoffers van een door Israël aangewakkerde hongersnood “manipulatief en kwaadaardig” waren.

Ook dit begint weer met een creatieve kwinkslag: De Winter citeert uit citaten op de website van De Volkskrant, alsof De Volkskrant dat zelf heeft geschreven. Want hij weet: zijn lezers gaan toch niet checken of wat hij zegt waar is.

Overduidelijk waren de kinderen niet broodmager door voedselgebrek, maar door ziekte, beweert hij. Iets waar hij geen enkele onderbouwing voor geeft. Ook noemt hij niet dat Israël alle ziekenhuizen in Gaza kapot heeft gebombardeerd.

Dit, terwijl het een welbekend feit is dat Israël een blokkade heeft opgeworpen om Gaza uit te hongeren. Maar nogmaals: De Winter richt zich op de lezers die hem niet gaan controleren. Die vooral hun woede tegen demonstranten willen legitimeren.

De Winter waarschuwt zijn lezers ook gelijk tegen de NOS en de NPO. Het zijn volgens hem misleiders, die in het geniep progressieve ideeën willen verspreiden. Ook dit is weer een samenzweringstheorie, en het is geen toeval dat De Telegraaf daar zo’n fan van is.

Samenzweringen zijn namelijk politiek heel nuttig. Het maakt mensen extreem vatbaar voor leugens, en maakt hen tegelijkertijd immuun voor redelijke tegenspraak. Het isoleert mensen, en maakt ze afhankelijk van mensen als De Winter en Marbe.

Op 6 mei mag ook Rob Hoogland een duit in het zakje doen. Zijn originele insteek is dat hij pro-Palestijnse demonstranten “insecten” noemt. Hij noemt ons letterlijk beesten die enorme schade veroorzaken.

Niet alleen vergelijkt hij demonstranten met letterlijke insecten, maar hij noemt ook de wraakgevoelens die het zien van demonstranten in hem oproepen. Hij dicht de groepen tegelijkertijd een “grenzeloze kwaadaardigheid” toe. En vraagt waar hij een verdelger kan vinden.

Hoogland zal dit deels doen voor de ophef, maar die ophef is terecht. Ontmenselijking, door vergelijking met dieren en insecten die verdelgd moeten worden, is een van de stappen die wordt genomen in de richting van massamoord.

En het haatzaaien beperkt zich niet tot de opiniepagina van de krant. Ook Nieuws van de Dag, het zogenaamde “nieuwsprogramma” van De Telegraaf (in feite een extreem-rechtse talkshow) doet mee aan de hetze. Zoals in dit ‘item’ op 5 mei.

Hierin worden mensen uit de Schilderswijk gevraagd waarom zij geen Nederlandse vlag ophangen op 5 mei. Het is één van de klassieke propagandatactieken: twijfel zaaien over de “loyaliteit” en het nationalisme van bevolkingsgroepen. Terwijl: ik hang toch ook geen vlag op?

Maar voor de fascist Wierd Duk en voor Lale Gül is dit reden om hele groepen mensen af te schilderen als “ondankbaar” of, naar Nausicaa Marbe, als niet bereid om zich aan te passen. Zoals ik zei is het een klassieke xenofobe propagandatechniek.

Een techniek die al door de nazi’s werd gebruikt in hun vervolging van Joden. De zogenaamde “dubbele loyaliteit” van Joden was de kern van de antisemitische samenzweringstheorie, die op zijn beurt de kern vormde van de nazi-ideologie.

De Telegraaf hoort daarmee bekend te zijn. Tijdens de Duitse bezetting was de krant de bezetters namelijk goed gezind, en ze schreven de antisemitische propaganda van het regime maar graag over, zoals je hieronder kan lezen.

Ook vierde Nieuws van de Dag de soldaat Marco Kroon, die een activist ernstig heeft toegetakeld toen deze een demonstratie wilde houden bij de bevrijdingsdagviering in Wageningen. Hier wordt een bepaald soort geweld dus als goed afgebeeld.

Dit is overigens de Marco Kroon die veroordeeld is voor verboden wapenbezit, wat mij toch een veel ernstiger misdrijf lijkt dan demonstreren. Maar nee, de wet geldt alleen voor de tegenstanders van de PVV-regering.

Alleen dit al is zorgwekkend. Door het geweld van Kroon te vieren geeft De Telegraaf in feite een voorbeeld af aan de kijkers, en met effect. Dit zijn enkele reacties op Twitter op een Telegraafartikel over Kroon en zijn gewelddadige optreden getiteld “Demonstranten Bevrijdingsdag doen aangifte tegen Marco Kroon: ’Schaafwond opgelopen’“.

En het blijft niet alleen bij het zaaien van haat. Er wordt concreet aangestuurd op gewelddadig, autocratisch overheidshandelen. Zoals Annemarie van Gaal, die voorstelt om de uitkeringen van zogenaamd “vernielzuchtige activisten” te korten.

Waar baseert ze dit op? Wederom een samenzweringstheorie, die erg populair is op extreem-rechts: dat alle activisten van een uitkering zouden leven. Daar wordt hier weer een zwieper aan gegeven, puur op basis van het onderbuikgevoel van Van Gaal.

Naast dat het niet klopt is het een uiting van de giftige Nederlandse arbeidsethos, die Van Gaal hier ook gebruikt. Je bent alleen iets waard als je voor een kapitalist werkt, vinden veel mensen. Daar speelt Van Gaal dan ook op in.

Maar natuurlijk is het ook een cirkelredenering: Van Gaal haat activisten, dus zullen ze wel geen werk hebben. En ze haat de activisten ómdat ze geen werk hebben. Het is simpelweg een verzonnen reden om mensen te haten, en in te spelen op bestaande extreem-rechtse sentimenten.

Van Gaal stelt daarnaast ook voor om elke demonstrant hoofdelijk aansprakelijk te maken voor alle schade bij een demonstratie. Een collectieve straf voor demonstranten, een term die voor Van Gaal gelijk staat aan “criminelen”. Want: het is tijd voor “hardere actie”.

Dat is ook de kern van het hoofdredactioneel commentaar van De Telegraaf van 7 mei. De hoofdredactie eist een “hardere aanpak” van demonstranten, vanwege een “minachting” die ze zouden hebben.

Niet vreemd dat Koen van Eijk en Silvan Schoonhoven het geweld vieren dat tegen verschillende demonstranten is gebruikt. Zo is het been van een demonstrant kapot gebeten en heeft de politie keihard (en illegaal) geweld gebruikt.

Natuurlijk doet De Telegraaf dit niet allemaal alleen; de berichtgeving van De Telegraaf geeft fascistische schurken als Geert Wilders weer de mogelijkheid om het geweld nog verder te vieren, nog verder aan te moedigen.

Dat dit alles tot geweld leidt, is dan ook niet onverwacht. Dat is al maanden de angst van vele demonstranten, en soms ook de realiteit. Want dit is niet de eerste keer dat geweld wordt gebruikt tegen pro-Palestijnse demonstranten.

Daarnaast is er ook nog het vele staatsgeweld vanuit de politie die demonstranten moeten verduren, en wat óók het signaal geeft aan extreem-rechtse meutes dat geweld acceptabel is.

Het is wel de grootste uitbarsting van dergelijk geweld, en dat is zorgwekkend. Want De Telegraaf-columnisten moeten alsmaar grotere hyperbolen gebruiken om hun lezerspubliek tevreden te houden, en dus gaan ze steeds gewelddadigere taal gebruiken.

Dit proces laat zien hoe geweld gemeengoed kan worden. Dat als genoeg mediafiguren en politici angst en woede opkloppen, dat het uiteindelijk leidt tot een geweldsuitbarsting. Als genoeg mensen overtuigd zijn dat geweld tegen demonstranten moreel gerechtvaardigd is, krijg je dit.

En de columns laten zich al voorspellen: “de Katwijkers nemen het heft in eigen handen”. Ze zullen worden neergezet als ofwel slachtoffers, ofwel helden die deden wat de politie niet durfden, en het voorbeeld van Marco Kroon hebben gevolgd. Dit kan leiden tot sterfgevallen.

Dus de conclusie is dat De Telegraaf verboden had moeten blijven. Niet alleen de volledige dertig jaar, maar voor altijd. Het heeft de mensheid niets goeds gebracht.

En laat ons herdenken wat er in de jaren zestig gebeurde, toen De Telegraaf loog over de dood van een demonstrerende bouwvakker.

Aanvulling: dit is het excuus waar men mee komt.

Alle kranten hebben columnisten, maar geen andere grote krant heeft zulke eenzijdige en opruiende columns, met zulke fascistische taal. De redactie is verantwoordelijk, ook al zijn het columns.

Als die “scherpte” ten koste gaat van hele bevolkingsgroepen en leidt tot hun dehumanisering, dan trek je daar de grens. Men kan niet oneindig “scherp” zijn. Dat is inderdaad een morele vraag, en het antwoord op die vraag kan zijn dat de Telegraaf moreel faalt.

Overigens wil ik andere kranten niet vrijpleiten. Alle kranten publiceren columns die geweld tegen mensen in de hand kunnen werken, ook tegen trans mensen bijvoorbeeld. De Telegraaf spant slechts de Kroon.

Bo Salomons

(Dit artikel verscheen eerder als draadje op Twitter.)