LOS & VAST – 6: Negeer De Wet Van Staatswege…

Rubriek Thom Holterman.  Om de wet van staatswege te negeren is het nodig in de overheidsorganisatie te zitten. U las dat onlangs over Trump. Die vond dit goed, maar ja dat is een ‘radicaal-rechtse gek’ (zie Online). Ministers of topambtenaren geven er soms bij hun volle verstand opdracht toe. Dat keert dan regelmatig terug in een vernietigingsbeslissing van de rechterlijke macht. Inmiddels is dan een demonstrant door een granaat, afgeschoten door een ME’er, gedood of is de aanleg van een autoroute reeds vergevorderd. Dit zijn twee juridische affaires die eind februari 2025 in het Franse land door rechterlijke beslissingen grote aandacht kregen. Die twee zaken zijn om hun inhoud van belang, want ze kunnen overal, dus ook in Nederland voorkomen. [ThH]

Zaak ‘Dood Rémi Fraisse’

Op 27 februari 2025 heeft het Europese Hof van de Rechten van de Mens (EHRM) Frankrijk veroordeeld wegens schending van het ‘recht op leven’, na de dood van Rémi Fraisse. Deze jongeman werd gedood door een granaat die door een mobiele gendarme werd afgeschoten tijdens een demonstratie tegen een stuwdamproject in Sivens, in de Tarn, in de nacht van 25 op 26 oktober 2014. Het stuwdamproject zelf werd in 2016 opgeschort en als illegaal beschouwd.

De politieagent die de granaat lanceerde, noch zijn superieuren, zijn ooit aangeklaagd voor de dood van de milieuactivist. Het gerechtelijk vooronderzoek leidde tot een definitieve seponering van de zaak. Wat het bestuursrechtelijk systeem betreft, erkende het al in 2023 dat de staat ‘civielrechtelijk aansprakelijk’ was voor de schade die veroorzaakt werd door zijn rechtshandhavingsoperaties, terwijl het specificeerde dat er in de zaak Sivens geen sprake was van ‘schuld’. Het EHRM heeft nu een einde gemaakt aan dit voortdurende gebrek aan inhoudelijke veroordeling. In de uitspraak wordt melding gemaakt van zowel ‘tekortkomingen in de bevelsstructuur’ als in de organisatie van de operaties. [De gehele tekst is te vinden op de site van Reporterre, Online.]

Mijn commentaar: Hier ziet men hoe ‘de staat’ zijn dominantie uit, soms zelfs tot de dood intreedt en wel op basis, dat ecologisch verzet tegen een illegaal project niet getolereerd wordt. Tegen alles in hield de staat vol in zijn recht te staan en geen moord had gepleegd. Om dat anders te zien moest tien jaar juridische strijd geleverd worden en moest daarvoor tot de hoogste, Europese, rechter worden doorgegaan. Vindt u het nu nog steeds gek, dat juist het illiberale neoliberalisme tot en met extreemrecht, net als fascisten, een rechterlijke macht die de staat terecht kan wijzen, willen afschaffen. Al die lui zijn voor vrijheid, maar wel voor die van hen alleen.

Aanleg autoroute illegaal aldus Franse bestuursrecht

Eveneens op 27 februari 2025 heeft de bestuursrechter in Toulouse de milieuvergunning voor de snelweg A69 ingetrokken. Tegenstanders demonstreerden mede vanuit ecologische overwegingen tegen de aanleg ervan. De uitspraak komt nu twee jaar na het begin van de werkzaamheden… Het werk is stilgelegd. De staat laat het er evenwel niet bij zitten. De minister van Transport Philippe noemde de intrekking ‘absurd’ en kondigde aan dat de staat in beroep zou gaan tegen de beslissing.

Commentaar Reporterre: In haar uitspraak van 27 februari, die Reporterre kon raadplegen, oordeelt de bestuursrechter van Toulouse dat de ‘economische, sociale en openbare veiligheidsvoordelen te beperkt zijn’ om de aanleg van de snelweg te rechtvaardigen.

De rechtbank verwerpt de argumenten van de concessiehouder en de staat en overweegt bijvoorbeeld dat het dal van Castres-Mazamet niet te kampen heeft met een situatie van afsluiting in vergelijking met andere steden in de regio, zoals Albi of Carcassonne. Hij is van mening dat de bestaande nationale weg niet bijzonder ongevalgevoelig is vergeleken met andere routes en benadrukt dat ‘de hoge tolkosten voor de toekomstige snelwegverbinding’ (6,77 euro voor een enkele reis) veel gebruikers zou kunnen afschrikken. De rechtbank concludeerde dat ‘gezien de zeer beperkte voordelen die deze projecten zullen hebben voor het gebied en zijn bewoners, dit niet de vrijheid levert om af te wijken van de regels voor de bescherming van het milieu en beschermde soorten.’

Commentaar advocate: ‘Ik wil graag de moed van de bestuursrechter prijzen’. ‘De rechtbank heeft op basis van de wet en alleen op basis van de wet geoordeeld, en dat voorspelt veel goeds voor de toekomst’, benadrukt advocate Alice Terrasse. (De gehele tekst is eveneens te vinden op de site van Reporterre, Online.)

Maar denk aan mijn commentaar hierboven: het is precies om de reden die de advocate verwoordt, dat de rechtsstaat wordt afgebroken door allerlei soorten illiberalen, neoliberalen, extreemrechtsen en fascisten. En wat komt men een week later tegen? Het regionale dagblad La Dépêche du Midi uit de streek, eigendom van de miljonairsfamilie Baylet hekelt de  ‘schandalige beslissing’ van de rechtbank (geciteerd de site Reporterre van 6 maart 2025, Online). Het is dus in de ogen van de miljonairsfamilie niet schandalig, dat de aanleg van de autoroute twee jaar geleden illegaal begon…?

Thom Holterman

[Foto’s overgenomen uit Reporterre]