Dictatuurtje spelen in Den Haag – en meer

maandag 14 april 2025

Dit stuk staat al te lezen op Konfrontatie Digitaal. Het is een longread, wees gewaarschuwd.

Die NAVO-top. Die nadert, en dat zullen we weten ook. Het wordt een onzin-top, waarvoor echter wel een sloot geld wordt uitgegeven en een zwik absurde en gevaarlijke maatregelen worden afgekondigd. Weg met die top dus. Vanwege de NAVO , vooral de in dat bondgenootschap samenwerkende mafiabazen. Maar vooral ook vanwege het excuus dat die top de autoriteiten oplevert om dictatuurtje te gaan spelen in de straten van Den Haag. En dat spelen is helemaal geen spelletje.

Ach ja, de NAVO

Eerst die NAVO zelf. Dat is een zieltogend bondgenootschap dat het beste maar een zachte dood kan sterven. De Amerikaanse president Trump wil er wel mee door, als Europese lidstaten maar voldoende geld uitgeven aan hun oorlogsapparaat – zullen we eens ophouden met in dit verband van ‘defensie’ te spreken? Europa zou graag de NAVO redden, en is best bereid te dokken ook. Maar erg eensgezind en geloofwaardig oogt het allemaal niet.

Wat is die NAVO eigenlijk maar weer? Voor de VS was en is de NAVO een instrument om Europese bondgenoten ondergeschikt te maken en voor hun karretje te spannen. Trump is daar wat botter en cynischer in dan zijn voorgangers. Maar voor de VS was dit altijd al de zin van de NAVO: een instrument voor Amerikaanse hegemonie.

Voor Europese staten lag dat anders. Die wilden de NAVO om daarmee de VS mee verantwoordelijk te maken voor de Europese veiligheid. Ook wilden ze graag een Europees-Amerikaans bondgenootschap om een zelfstandige rol van Duitsland als militaire mogendheid te helpen voorkomen. In de woorden van Hastings Ismay, de eerste NAVO-secretraris , kort voor hij die baan kreeg: de NAVO is nodig ‘to keep the Russians (in een andere versie: the Soviet Union) out, the Americans in, and the Germans down’.(1) Vertalen mag je even zelf doen.

De NAVO betekent voor haar Europese leden dus vooral veiligheid en Amerikaanse bescherming. Liefst op een koopje, en daar hadden ze dan wel wat VS-overwicht voor over. Amerikaanse militaire bases, Amerikaanse kernwapens en Amerikaanse zeggenschap over het afvuren ervan: prima. De in de NAVO-verband afgesproken norm voor de militaire uitgaven: prima op papier, maar meer dan een papieren werkelijkheid was het niet.

Veiligheid als Europees koopje voor Amerikaanse rekening, zo zag het er in de ogen van VS-functionarissen vaak uit. Trump was helemaal niet de eerste met deze klacht. Dat de VS via dat koopje wel een grote militaire machtspositie in Europa opbouwde, maakt de klacht wel een beetje eenzijdig. De NAVO bood zowel de VS en de Europese lidstaten allebei voordeel. Zowel het beeld dat West-Europa enkel en alleen maar profiteerde terwijl de VS moest dokken, als het beeld dat de VS via de NAVO West-Europa zo ongeveer als koloniaal gewest onderwierp, was altijd onzin. Het was en is een partnerschap. Een partnerschap van kapitalisten – roofkapitalisten voor wie dat partnerschap slechts een hulpstuk was, niet de kern van hun roofpraktijken.

Doel van dat partnerschap? De afzonderlijke lidstaten rugdekking geven tegen de Sovjet-Unie, terwijl ze elders in de wereld deden wat ze wilden. Het was zelden de NAVO zelf die op het oorlogspad ging. De VS ging ten strijde in Korea, aan het hoofd van een via de VN in het leven geroepen macht. De VS ging ten strijde in Vietnam op eigen initiatief, met wat kleinere contingenten onder meer Zuid-Koreaanse, Australische, Nieuw-Zeelandse en Taiwanese militairen, plus het leger van het Zuidvietnamese bewind dat koste wat kost overeind moest worden gehouden volgens de VS. De VS opereerde zelfstandig toen ze via staatsgrepen dictaturen hielp vestigen of verstevigen, in Guatemala, Iran, Zuid-Vietnam, Indonesië, Griekenland, Chili…

De VS verschafte zich een soort VN-mandaat toen het samen met wat bijeen gegraaide hulptroepen – het Syrië van vader Assad deed mee, schattig hè? Nederland trouwens ook… – Irak verpletterde in Operatie Desert Storm in 1991. De VS verdreef na 9/11 met luchtaanvallen en commandotroepen en een boel rondgestrooide dollars in 2002 het Taliban-bewind uit Afghanistan. De VS bracht in 2002-2003 een Coalition of the Willing bijeen om het verpletteren va Irak nog eens te herhalen en er nu een bezetting op te laten volgen. Tussendoor viel de VS in 1989 ook nog Panama binnen om een bewind te vervangen. En niet te vergeten Grenada, een eilandstaatje met ruim 100.000 inwoners dat opeens tot levensgevaarlijke bedreiging van de VS was uitgeroepen toen er enkele Cubaanse ingenieurs werden gesignaleerd. Een invasie bleef niet uit, waarbij de VS nog kans zag verliezen te lijden ook. Dat was in 1983. Dit lijstje van wandaden van het Amerikaanse imperialisme is natuurlijk hoogst onvolledig. Het aantal rechtstreekse slachtoffers van al die gewapende VS-operaties loopt in de miljoenen mensenlevens.

Missing in action, maar niet altijd

Vrijwel volledig missing in action bij dit alles: de NAVO zelf! Die was voor de uitvoering niet nodig, al heeft de VS hier en daar ongetwijfeld gebruik gemaakt van door de NAVO geregelde infrastructuur – wat dan weer overwegend Amerikaanse spullen betrof. Belangrijker: over veel van de hierboven geschetste militaire ondernemingen werden allerlei bondgenoten niet geraadpleegd. Of bondgenoten gaven zelf te kennen dat ze geenszins van plan waren om de VS militair te hulp te komen bij operaties die zelfs niet de schijn hadden dat ze te maken hadden met het ‘verdedigen van een lidstaat’ tegen ‘agressie’.

Zat de NAVO intussen dan maar duimen te draaien? Nee. Het bondgenootschap had voor de VS en voor Europese staten wel degelijk nut. Niet als operationeel bondgenootschap op rooftocht. Wel als hefboom om de Amerikaanse wapenindustrie aan orders te helpen. Want NAVO-leden moesten samen kunnen vechten, samen kunnen oefenen en dus wapensystemen hanteren die op zijn minst compatibel waren. En ja, het grootste militaire apparaat was het apparaat van de VS. Vandaar uit was de stap naar allemaal-wapens-kopen,bij-dezelfde-Amerikaanse-bedrijven snel gezet. De VS deed vooral ook dienst als schild tegen de Sovjet-Unie, die effectief nucleair afgedreigd werd. ‘Verdediging’ betekende hier: zoveel militaire kracht ontwikkelen en laten zien, dat de Sovjet-Unie het niet in zijn hoofd zou halen iets uit te spoken in Europa terwijl de VS op rooftocht was in wat destijds de Derde Wereld heette en inmiddels de Global South.

De NAVO speelde een onderdeel in de strategie van de VS. Maar als je naar de regisseur zoekt, de producer, de scriptschrijver en een flink deel van de uitvoerenden, dan zoek je in het NAVO-hoofdkantoor echt verkeerd. Regisseur, producer, scriptschrijver zaten in Washington, DC, in het Witte Huis en het Pentagon, en in Langley, Virginia waar de CIA haar hoofdkantoor heeft. Niet in het NAVO-hoofdkwartier. Het is daarom heel onscherp om de NAVO ‘De grootste vijand van de mensheid’ te noemen, zoals Chris de Ploeg in de kop van een artikel op de website van Doorbraak in oktober vorig jaar deed.(2) Ook de toevoeging ‘- in Palestina en Oekraïne’ maken die bewering niet waar. De rol van de NAVO in Gaza is zeer minimaal, tenzij je elke daad en elke wapenleverantie van afzonderlijke NAVO-staten als NAVO-operaties aanduidt. De rol van de NAVO in Oekraïne is niet nul, maar toch voornamelijk indirect. En ze verbleekt een beetje bij de heel directe rol van bezettingsmacht Rusland – die andere imperialistische macht – dat er moordpartij na moordpartij aanricht. Met reden kunnen we de VS ‘de grootste vijand’ noemen: de grootste en machtigste imperialistische mogendheid die de planeet kent. Poetin leidt vergeleken met die Verenigde Staten een tweederangs supermacht Maar alles wat die VS aan misdaden noemt op het conto van de NAVO zetten is een mystificatie.

Wat de VS op grote schaal deed – oorlogen voeren om hun belangen veilig te stellen – dat deden andere lidstaten op kleinere schaal. Groot-Brittannië, in Maleisië, Kenya, Jemen, Ierland, de Malvinas. Frankrijk, in Vietnam en Algerije. Met name Groot-Brittannië stond de VS ook enthousiast terzijde, in zowel Afghanistan als Irak, als het wat-stampen-we-lekker-muisje dat meeliep met de dreunende olifant. Maar de kans om de VS om op verzoek te komen helpen in Vietnam liet de toenmalige Britse regering aan zich voorbij gaan. Frankrijk hield zich van al die drie VS-ondernemingen afzijdig nadat het eenmaal uit Vietnam en vervolgens Algerije was verjaagd. Dat land handhaafde langs eigen lijnen en met eigen methoden en militairen haar neokoloniale rijk in grote delen van West- Afrika. Daar had de NAVO alweer weinig mee te maken. Voor zowel de Britse als de Franse oorlogspolitiek geldt ook dat je de gangmakers moet zoeken in de nationale hoofdsteden van die landen, niet in het NAVO-hoofdkwartier waar Rutte en zijn voorgangers voor PR en lijm tussen bondgenoten lopen te zorgen.

De NAVO ging pas op het oorlogspad in de – schaarse – gevallen waarin de VS en de belangrijkste Europese lidstaten voldoende gezamenlijk belang zagen om dat te doen. Gedurende de complete Koude Oorlog kwam dat precies nul keer voor. Het gebeurde voor het eerst in voormalig Joegoslavië, toen in 1995 enkele weken lang NAVO-luchtaanvallen de Servische leiding tot concessies dwongen. Het gebeurde nogmaals toen de NAVO een oorlog lanceerde tegen Servië om dat land te dwingen haar bezetting van Kosovo op te geven. Deze oorlog was vrijwel openlijk bedoeld om de geloofwaardigheid van de NAVO zelf eens demonstratief te etaleren. We mochten dat eens vergeten, nietwaar? Veelzeggend is het wel: een bondgenootschap dat zo in de schaduw is komen te staan dat het haar eigen oorlogen moet lanceren om maar weer relevant te worden.

De invasies van Irak en Afghanistan waren zoals we zagen geen NAVO-operaties. De bezetting die in Afghanistan vervolgens werd geïnstalleerd, werd een aantal jaren wel een NAVO-operatie: de VS besteedde de benodigde inspanning zo behendig voor een flink deel aan haar bondgenoten uit. Dan was er nog een brute NAVO-operatie in Libië in 2011. Daar kwam dat jaar in de context van de Arabische Lente een opstand op gang tegen de dictatuur van Khadafi. De VS zag hier een prachtige kans in om via steun aan die opstand 1. van Khadafi af te komen en 2. zich voor te doen als bondgenoot van democratie en vrijheidsstrijd. De VN leverde onder Amerikaanse druk een vliegverbod, zodat de Libische luchtmacht de gewapende oppositie niet kon bombarderen. De NAVO ging dat handhaven en sloeg aan het bombarderen. Met militaire NAVO-steun – zowel van VS als van Europese staten – verdreef de gewapende oppositie Khadafi, waarna het land in handen viel van gewapende milities, fundamentalistische bewegingen en regelrechte slavenhandelaars. Een tamelijk treurige toestand, al met al. Een misdaad in NAVO-verband. Van de oorspronkelijke hoop van de – op zichzelf wel degelijk rechtmatige – opstand is weinig overgebleven. Zoiets bloeit niet als de VS en haar bondgenoten via militaristische operatie de boel kaapt.

Daarmee zijn de NAVO-oorlogen eigenlijk zo ongeveer op. Voor de rest houdt de NAVO zich bezig met militaire oefeningen, en met gestaag uitbreiden door landen toe te laten die aan de greep van het Russische rijk zijn ontsnapt met de instorting van de Sovjet-Unie , die dat graag zo willen houden, en daarvoor ook redenen kunnen aanvoeren waar flinke delen van de bevolking zich in kunnen vinden ook. Dat ze zich hiermee in de Amerikaanse imperiale invloedssfeer laten trekken, is triest. Maar ook dat maakt de NAVO nog steeds niet tot ‘de grootste vijand’.

En nu is er dus Trump die de NAVO wat openlijker als machtsmiddel hanteert, niet meer tegen Rusland maar tegen de Europese lidstaten zelf. Hij hanteert afpersing: betaal meer, of ik laat jullie barsten. En wat doen de Europese lidstaten? Die betalen meer! Ze voeren hun oorlogsuitgaven op, ze komen daarmee Trump tegemoet, in de kennelijke hoop de NAVO te redden bovendien. Maar tegelijk: hun zelfstandigheid beklemtonen tegenover een openlijk onberekenbare VS, onderling nauwer samenwerken, en daarvoor steeds nadrukkelijker EU- en aanverwante structuren hanteren. Voor het geval het met de NAVO en vooral met de VS er in niet veel zaaks meer wordt. Die snelle militarisering in en van Europa is gevaarlijk en volop waard om bestreden te worden. Maar ook dit project gaat goeddeels langs andere lijnen dan de NAVO zelf. Dat aloude bondgenootschap is het omhulsel waarachter samenwerking en rivaliteit binnen het Westers bondgenootschap van VS en Europese staten zich afspeelt. Het omhulsel past steeds minder goed en is door roest ook flink beschadigd.

Het is volgens mij dan ook helemaal niet nodig om ‘de NAVO’ heel erg centraal te stellen in ons protest en verzet tegen de imperialistische machten die er deel van uitmaken maar vooral voor eigen rekening en op eigen houtje hun roof- en plundertochten organiseren. Eigenlijk is ‘weg met de NAVO’ weinig meer dan code voor een – heel terecht – ‘weg met het Westerse imperialisme’ en vooral ‘weg met het Amerikaanse imperialisme’. Prima, zolang we ook dat andere imperialisme dat momenteel Oekraïne aan puin schiet maar niet over het hoofd zien. Doen we dat wel, dan geven we de zieltogende NAVO nodeloze ruimte om haar krediet als verdedigingsorgaan tegen Rusland nog op te vijzelen ook. Maar een NAVO die als zelfstandige entiteit veel drukte waard is en veel meer is dan een façade, bestaat feitelijk nauwelijks meer. Het was altijd al enigszins een fictie, een etiket.

Maar de NAVO mag dan enigszins zieltogend overkomen, de lidstaten ervan zijn dat helaas niet. Achter de pretenties van het bondgenootschap staan nog altijd de VS en Europa, een reeks gevaarlijke mogendheden zoals we zagen. Leiders van die lidstaten en bijbehorende militaire functionarissen zullen op die NAVO-top bijeen zijn. Misschien geven ze de NAVO een nieuwe impuls, een stoot adrenaline, een richting. Misschien komt dat er niet meer van. Maar ongeacht of ze het bondgenootschap met lijm intact houden of niet: weg met de macht van die mogendheden, en met hun top! Dat is op zichzelf een heel goede reden om tegen die top te protesteren, en liefst nog wel iets meer dan enkel protesteren. Waar machtig geboefte rustig denkt te kunnen vergaderen om nieuwe kwaadaardigheden te plannen, daar hoort het niet rustig te blijven. Misdaad hoort immers niet te lonen.

Dictatuurtje spelen in Den Haag

Maar er is meer! Die NAVO-top is vooral ook een een excuus voor de Nederlandse staat om een noodtoestand af te kondigen in en om Den Haag, mensen beperkingen op te leggen, go grootschalig politie en soldaten in te zetten tegen … feitelijk tegen de bevolking, tegen ons. Nieuwsbericht na nieuwsbericht laat het zien. ‘27.000 politiemensen worden ingezet worden ingezet tijdens NAVO-top in juni’, lezen we bij de NOS op 20 december 2024.(3) Die 27.000, dat is dus weinig minder dan de helft van het totale politiekorps van Nederland. ‘Politie oefent ingrijpen bij rellen tijdens NAVO-top’ berichtte de NOS op 27 maart 2025.(4) Dat we maar weten waar ze zich op voorbereiden, niet dan?

Zo ging het door. ‘Overheid roept mensen op de Randstad te mijden rond NAVO-top eind juni’, zo luidde het op 10 april bij Nu.nl.(5) Het AD noemt op dezelfde dag in haar kop ook de reden: ‘Verschillende wegen rond Navo-top helemaal afgesloten, oproep om Randstad te mijden’.(6) Immers, ‘We willen dat de delegaties waardig, veilig, gastvrij en ongestoord in de Randstad kunnen bewegen en verblijven’, aldus een functionaris van Rijkswaterstaat. Aan deze vrijheid voor de hotemetoten wordt dus de vrijheid van bewoners en bezoekers om ‘ongestoord in de Randstad (te) bewegen en verblijven’ opgeofferd. Een dag eerder meldde nu.nl al dit: ‘Noodverordening in vier buurten van Den Haag tijdens NAVO-top in juni’(7).

En als uitsmijter, 11 april, de NOS ‘Tweede en Eerste Kamer tijdens NAVO-top op laag pitje’. Nu zijn de voorstellingen van het Nationaal Cabaret doorgaans van zo zulk erbarmelijk niveau dat kleinkunstliefhebbers daar weinig aan zullen missen. Maar het is wel tekenend. Niet alleen onze vrijheid op straat gaat voor de bijl. Ze zetten zelfs hun eigen heilige parlementaire democratie op een laag pitje om de militaristische vertoning maar zo ongestoord mogelijk te doen plaatsvinden.

Het is glashelder. Den Haag en wijde omgeving veranderen voor de gelegenheid in een openlijke politiestaat. En waarom? Deels vanwege het nationale prestige dat de NAVO-top Nederland oplevert, in de ogen van Schoof en zijn flodderjunta die best wat prestige kunnen gebruiken. Maar vooral om eens dictatuurtje te kunnen spelen. Het is een oefening in het in het gareel houden van een potentieel onrustige bevolking. De ‘beheersbaarheid’ van die bevolking is in ogen van het gezag sowieso een risicofactor, en de NAVO-top biedt dat gezag een uitgelezen kans om die ‘beheersbaarheid’ eens te trainen. Zo kan de staat eens uitproberen of alle richtlijnen en protocollen rond openbare orde, relbestrijding en noodtoestandsmaatregelen wel up to date zijn.

Natuurlijk kunnen ze, als ze willen, zo’n top ook organiseren zonder een hele stad af te sluiten. Maar de top is het punt niet. Het afsluiten van de stad is het punt. De bewegingsbeperkingen zijn het punt. De politiestaat is het punt. Dictatuurtje spelen is het punt. En dat spelen is geen spelletje maar bittere ernst. De officiële vijand van de NAVO heet Rusland. De werkelijke vijand, tegen wie uit naam van de NAVO al die voorbereidingen worden getroffen… die vijand, dat zijn wij.

Gepast beantwoorden

Het is zaak dat wij die vijandschap gepast beantwoorden! Die NAVO-top kan alleen plaatsvinden als mensen de boel niet effectief weten te verstoren. Die politiestaat hoort helemaal niet gladjes te kunnen opereren. Idee: de boel ontregelen! De halve politie zit in Den Haag? We zouden allerlei wilde acties kunnen aankondigen in dat top-weekend, ook ver buiten Den Haag. We zouden daarbij aannemelijk kunnen maken dat we dan ook echt iets gaat DOEN dat ‘ordeverstorend’ is. Zo zetten we de orde voor het (al dan niet zwarte!) blok. Ingrijpen tegen dat ‘gevaar’ , er politie voor klaar houden en daarmee politiemacht onttrekken aan politiestad Den Haag? Niet ingrijpen, Den Haag ‘veilig’ houden en daarvoor moeten slikken dat elders allerlei ‘wanordelijkheden’ plaats vinden? Dit dilemma, vermenigvuldigd met het aantal plekken waar we zoiets ‘wanordelijks’ weten te lanceren – of zelfs maar ermee te dreigen – zou een interessante dynamiek kunnen opleveren.

Intussen zal er sowieso ook protest zijn tegen de top in Den Haag zelf. Of er nu van het idee om (ook) elders gelijktijdig actie te lanceren nu wel of niet iets terechtkomt: eventueel protest in Den Haag zelf verdient eveneens steun. Zelfs een doodgewone keurige demonstratie tegen de NAVO-top – zoals kennelijk ook in de bedoeling ligt (8) – wordt nuttiger en beter naarmate die groter is, luider… en ietsje minder keurig.

Dan is er nog de speciale actiebonus! Het is denkbaar dat Trump zelf naar de top komt. Dat is natuurlijk extra reden voor wanordelijke woede en furieus protest. In de straten van Den Haag, en overal. Tegen Trump en zijn wereld! En tegen de politiestaat Den Haag, waarmee die wereld wordt opgelegd en die van die wereld een onderdeel vormt. Zodat het gezag maar grote spijt mag krijgen dat ze ooit die hele wanstaltige NAVO-top naar Nederland hebben laten komen. Ik wacht intussen een mogelijk huisbezoek van de wijkagent plus collega met belangstelling af, afpoeierpraatje in gereedheid. In tijden als deze is het extra nodig om met repressie bij voorbaat maar rekening te houden.

Noten:

(1) ´Hastings Ismay´, op Wikipedia, https://en.wikiquote.org/wiki/Hastings_Ismay (gecheckt op 14 april 2025); de versie met ‘Soviet Union’: ‘Lord Ismay’, op de homepagina van de NAVO, https://www.nato.int/cps/en/natohq/declassified_137930.htm

(2) Chris de Ploeg, ‘De NAVO is de grootste vijand van de mensheid – in Palestina, Oekraïne en elders’, Doorbraak, 29 oktober 2024, https://www.doorbraak.eu/de-navo-is-de-grootste-vijand-van-de-mensheid-in-palestina-oekraine-en-elders/ Ik weet trouwens niet wie voor de kop verantwoordelijk is, de auteur of de webredactie bij Doorbraak. Bij de verwijzing naar het stuk op zijn eigen website gebruikt Chris de Ploeg dezelfde titel. Zie https://www.chrisdeploeg.com/nederlandse-journalistiek/ Op de website van Stop de Oorlog Amsterdam, waar een vroegere versie van het artikel staat, wordt gekozen voor een iets andere titel: ‘Over Gaza, Oekraïne en de NAVO – en hoe ze samenhangen. Dat is een formulering die ik veel minder misplaatst vind. Zie https://www.stopdeoorlogamsterdam.nl/over-gaza-oekraine-en-de-navo-en-hoe-ze-samenhangen.html

(3) ‘27.000 politiemensen worden ingezet worden ingezet tijdens NAVO-top in juni’, NOS, 20 december 2024, https://nos.nl/artikel/2548996-27-000-politiemensen-worden-ingezet-tijdens-navo-top-in-juni

(4) Remco Andringa, ‘Politie oefent ingrijpen bij rellen tijdens NAVO-top’, NOS, 21 maart 2025, https://nos.nl/artikel/2560594-politie-oefent-ingrijpen-bij-rellen-tijdens-navo-top

(5) Tim Wijkman-van Aalst, ‘Overheid roept mensen op de Randstad te mijden rond NAVO-top eind juni’, Nu.nl, 10 april 2025, https://www.nu.nl/binnenland/6352130/overheid-roept-mensen-op-randstad-te-mijden-rond-navo-top-eind-juni.html

(6) Michiel van Gruijthuijsen & Theresia Schouten, ‘Verschillende wegen rond Navo-top helemaal afgesloten, oproep om Randstad te mijden’, 10 april 2025, https://www.ad.nl/binnenland/verschillende-wegen-rond-navo-top-helemaal-afgesloten-oproep-om-randstad-te-mijden~a7b89360e/

(7) ‘Noodverordening in vier buurten van Den Haag tijdens NAVO-top in juni’, nu.nl, 9 april 2025, https://www.nu.nl/binnenland/6352084/noodverordening-in-vier-buurten-van-den-haag-tijdens-navo-top-in-juni.html

(8) zie ‘Tegentopcoalitie organiseert demonstratie en tegentop tegen de NAVO: “Geen NAVO oorlogs-top!”’, De Nieuwe Vredesbeweging, https://nieuwevredesbeweging.nl/project/navo-tegentop/

Peter Storm