Van motie en commotie – genocide en agressie terecht onder vuur

Een dikke week van commotie rond een motie ligt min of meer achter ons. De commotie dreunt door, terwijl de motie geeneens een meerderheid in de Tweede Kamer achter zich kreeg. Drukte om niets? Niet bepaald. De motie raakte een open zenuw in een politiek bestel dat er een soort heiligschennis in zag en met furieuze agressie reageerde. Ik doel natuurlijk op de motie van GroenLinks-PvdA Tweede Kamerlid Kati Piri. Laten we de zaak eens doorlopen.

1.

In de motie die Kati Piri vanuit GroenLinks-PvdA op 19 juni 2025 indiende, wordt gepleit voor een tijdelijk maar verder volledig embargo op wapenleveranties aan Israël. Je zou zeggen: inkoppertje. Wie genocide tegen wil gaan, die gaat geen wapens leveren aan een staat die genocide aan het plegen is. Wie aanvalsoorlogen niet wil, gaat geen wapens sturen naar een staat die aanvalsoorlog na aanvalsoorlog lanceert. De staat Israël bedrijft genocide in Gaza, al sinds de avond van 7 oktober 2023. De staat Israël heeft een reeks aanvalsoorlogen op haar naam staan en lanceerde op 13 juni een aanvalsoorlog tegen Iran. Aan de staat Israël wapens leveren betekent: medeplichtigheid op je nemen voor zowel genocide als voor militaire agressie. In een land waarvan het politieke establishment iets minder totaal vergiftigd zou zijn door koloniaal racisme, deelname aan westerse overheersing en verbondenheid aan de settler-koloniale apartheidsstaat Israël, zou een stellingname zoals in die motie verwoord, nauwelijks ophef baren. In zo’n land was het in de motie verwoorde standpunt allang beleid. In zo’n land leven we helaas niet.

Opzienbarend – voor tegenstanders van genocide, bezetting en agressie althans – is de motie dus niet. Typisch is wel de timing ervan, de schandalige traagheid in de totstandkoming van de stellingname die er aan ten grondslag ligt. De motie komt minimaal zo’n twintig maanden te laat. Maar er is veel voor te zeggen om van een aanzienlijk langere periode van vertraging te spreken. Vanaf de oprichting van de staat Israël – verwezenlijkt via grootschalige verdrijving van de oorspronkelijke Palestijnse bevolking, de Nakba in 1948 – verdient deze staat op geen enkele manier de wapensteun die het desondanks aanhoudend gekregen heeft, ook van Nederland. Waarom geen volledige boycot ingesteld in 1948, en die volgehouden?

Waarom niet in 1967 alsnog, toen Israël na een aanvalsoorlog Gaza en de Westelijke Jordaanoever bezette? Waarom niet in 1978, toen Israël door middel van een aanvalsoorlog een strook in Zuid-Libanon begon te bezetten? Waarom niet in 1982, toen Israël een grootschalige aanvalsoorlog tegen Libanon begin, compleet met terreurbombardementen op Beiroet en het ondersteunen van extreem-rechtse Libanese milities die een slachting in de Palestijnse vluchtelingenkampen Sabra en Shatila aanrichtten? Waarom niet in 1987 of 1988, toen Israël een vrijwel ongewapende opstand van Palestijnse jongeren beantwoordde met grof militair geweld en het welbewust breken van de botten van kids die in handen van Israëlische soldaten vielen? En zo kunnen we doorgaan. Was in al die jaren de onderdrukking van Palestijnen en de agressie jegens buurlanden nooit ernstig genoeg voor een wapenembargo?

Ook in die twintig maanden van de genocide van Israël in Gaza zou je toch al veel eerder hebben gedacht: en nu is het een keer genoeg. De terreurbombardementen op scholen, ziekenhuizen, moskeeën, universiteiten, woonblokken. Het gericht ombrengen van grote aantallen hulpverleners, het afknallen van journalisten. Het door middel van een blokkade de hongerdood in jagen van steeds grotere aantallen mensen. Het onder vuur nemen van mensen die naar een beperkt aantal locaties gelokt werden door daar voedsel uit te delen. Het samendrijven van honderdduizenden Palestijnen in steeds kleinere, steeds onleefbaarder stukken land… Het was allemaal voor GroenLinks-PvdA nog steeds geen reden om de daders van deze misdaden te treffen met een compleet wapenembargo. Intussen zijn we minstens 56.000 daadwerkelijk getelde doden verder. Maar het is aannemelijk dat het werkelijke aantal slachtoffers van de genocide al in de honderdduizenden loopt. Het aantal groeit dagelijks. Met tientallen. Vaak met vele tientallen.

Aan Israëlische agressieoorlogen in deze periode ook geen gebrek. Aanvallen op Libanon – waaronder een spectaculaire terreuraanslag waarbij Israël piepers en telefoons in handen van mensen tot ontploffing weet te brengen. Luchtaanvallen op Syrië, op Jemen. Ja, en de aanvallen op Jemen en Libanon presenteert Israël als vergelding, als iets defensiefs. Ja, Hezbollah vanuit Libanon en Ansar Allah (beter maar slordiger bekend als de Houthi’s) in Jemen, namen Israël met raketten onder vuur. Maar daarmee reageerden zij op de genocide die Israël in Gaza uitvoerde. De aanval op Gaza presenteerde Israël als een antwoord op de uitbraak van Palestijnse militanten uit Gaza, 7 oktober 2023. Maar ook die uitbraak was niets anders dan een reactie op Israëlische staatsterreur en bezetting, vooral op de wurgende blokkade waarmee Israël jaar na jaar de Palestijnen in Gaza welbewust op de rand van de honger hield en een bezetting op afstand in stand hield.

2.

Het is Israël dat met haar politiek van koloniale bezetting, etnische zuivering en genocide, en van agressieve militaire operaties er om vraagt militair afgeknepen te worden door middel van een wapenembargo, compleet en consistent. Waarom nu pas? Ik ben blij dat de roep om serieuze maatregelen tegen genocidaal Israël – een roep die al vele maanden steeds indringender klinkt – eindelijk ook door GroenLinks-PvdA is overgenomen. Het werd eens tijd. Maar waarom moest dat zolang duren?

Ik denk dat de reden van de timing met drie dingen te maken heeft. In de eerste plaats: voor wie totaal gewend was om Israël door dik en dun te steunen, voor wie de loyaliteit aan Israël erg diep zat, was er tijd nodig om de harde waarheid te laten doordringen. Kort na 7 oktober 2023 had de Israëlische propaganda nog een flink effect op mensen die de luchtaanvallen op Gaza niet leuk vonden maar toch ook wel erg geschokt waren van de furie die Hamas op die dag had ontketend. En niet alle horrorverhalen over Palestijnse misdaden waren meteen debunked als leugens of tenminste tot reëler proporties teruggebracht door kritischer berichtgeving en enig bewustzijn van voorgeschiedenis en context. Hoe langer 7 oktober geleden was, hoe meer de Israëlische misdaden het beeld begonnen te bepalen, en hoe meer de uitbraak van 7 oktober 2023 naar de achtergrond verschoof. Kennelijk had het deze twintig maanden nodig voordat zelfs GroenLinks-PvdA een wapenembargo meende te kunnen bepleiten. Erg veel reden tot trots heeft die club daarmee niet.

In de tweede plaats is er de aanval die Israël en de VS op Iran ontketenden. Overduidelijk agressie, overduidelijk geen reactie op een Iraanse aanval en ook niet op een acute Iraanse dreiging. Het regende experts die er op wezen dat ook volgens het internationaal recht de Israëlische aanval op Iran niet te rechtvaardigen viel. Het was ook volkenrechtelijk gezien een criminele actie. Dit zal in een partij als GroenLinks-PvdA, waar ze dol zijn op rechtstatelijkheid en internationaal recht, een stevige push hebben gegeven richting wapenembargo.

Maar er is een derde reden, en die is ergens veel interessanter. De stellingname van GroenLinks-PvdA tegen genocideplegend oorlogsland Israël is een product van aanhoudend en steeds succesvoller protest vanuit de bevolking. Er waren al meteen in oktober en november 2023 grote demonstraties, soms van vele duizenden mensen. Er waren in de winter van 2023-2024 de wekelijkse sit-ins bij stations. Dat is daarna af en aan door gegaan. Er waren de encampments aan universiteiten, waarmee studenten en anderen hun eis dat die universiteiten de banden met Israëlische instituten verbraken. Er waren talloze andere acties, klein en wat groter, van de meest uiteenlopende aard. Er waren nog maar kort geleden protesten en blokkades van transportfirma Maersk, in een haven van Rotterdam waarvan aannemelijk is dat die doorvoer van wapens naar Israël faciliteert. Al deze acties, gecombineerd met het steeds onthutsender nieuws over de genocidale slachtpartijen die Israël bleef aanrichten, leidde tot een groeiende kritiek op en afwijzing van de Israëlische politiek. Vroeg of laat gaat zoiets doorwerken in politieke partijen die zeggen zaken als mensenrechten, vrede en internationale solidariteit te willen bevorderen. Zo’n partij pretendeert GroenLinks-PvdA te zijn. Dus moest die partij wel draaien naar een steeds kritische standpunt jegens Israël. Een voorlopige climax van dit proces is de laatste maanden kennelijk bereikt.

Van symbolisch enorm belang waren zonder twijfel de twee grote Rode Lijn-demonstraties in Den Haag – 100.000 mensen op 18 mei, 150.000 mensen op 15 juni. Daar liepen niet zomaar grote menigten. Daar liep een handvol potentiële zetels in de Tweede Kamer – en tussen de eerste en tweede Rode Lijn was ook nog eens het kabinet gevallen, met nieuwe verkiezingen in zicht. Dat is vanuit electoraal perspectief gesproken. Het is bepaald niet mijn perspectief, maar wel het perspectief waarbinnen GroenLinks-PvdA opereert. De twee massademonstraties hebben de zaak ook in GroenLinks-PvdA doen kantelen richting de in die motie verwoorde oproep tot een wapenembargo.

Dit bedenk ik allemaal niet zelf. Een verslag in Trouw van het partijcongres dat GroenLinks-PvdA zaterdag 21 juni hield, maakt de samenhang concreet. “Op het congres wordt vaak gewezen op de Rode Lijn-demonstraties tegen de oorlog in Gaza. Veel linkse kiezers hebben die demonstraties bezocht. De organisatoren vroegen de Tweede Kamer om een algehele wapenboycot tegen Israël, inclusief een boycot van onderdelen van het luchtverdedigingssysteem.” En hier hebben we het Rights Forum: “Dat de partij zijn positie nu heeft aangepast, was onvermijdelijk. Uit opiniepeilingen blijkt dat een grote meerderheid van de bevolking het kabinetsbeleid afwijst en wil dat Israël gedwongen wordt zijn genocidale geweld te staken. Die meerderheid kreeg een gezicht tijdens de twee massale Rode Lijn-manifestaties (18 mei en 15 juni) en de vele Rode Lijn-acties die nog overal plaatsvinden’” De beweging op straat en in de samenleving brengt met vertraging beweging in de linkerflank van de gevestigde politiek. Dat is wat hier gebeurt.

Zo bezien is de motie van Piri dus een echo van de eisen die pro-Palestijnse solidariteitsdemonstranten naar voren hebben gebracht en met actie kracht hebben bijgezet. Het is een succes, niet van de parlementaire politiek, maar van aanhoudende acties die in de linkervleugel van die partijpolitiek beweging hebben helpen brengen. En het is natuurlijk maar een beperkt succes. De motie is immers niet aangenomen. Maar het is wel degelijk belangrijk dat het idee van een volledige wapenboycot intussen mainstream is geworden, en niet meer voornamelijk het standpunt van veel te kleine groepen actievoerders.

3.

Rechts is in alle staten, en dat geldt ook voor een aantal kopstukken van de PvdA. Hoe durven mensen Israël het recht op zelfverdediging te ontzeggen? Hadden burgers in Israël dan geen recht op bescherming via het luchtverdedigingsstelsel dat ook door een boycot zo getroffen zou worden als de motie zou zijn aangenomen? De antwoorden op deze vragen zijn vrij eenvoudig. Nee, een koloniale staat die vanaf haar oprichting landroof en bezetting praktiseert heeft geen recht op zelfverdediging. Israël als koloniale settler-staat is geen “zelf” dat verdediging verdient.

En hoe zit dat met burgers in die staat? Daar bedriegt de schijn nogal. Een aantal van de dodelijke slachtoffers van Iraanse raketten zijn, jawel, Palestijnen, deel van de Palestijnse gemeenschap die in 1948 en ook in 1967 niet is verdreven. In steden waar deze mensen – formeel staatsburgers van Israël, maar verregaand gediscrimineerd – vooral wonen, zijn vaak geen of veel te weinig schuilkelders. Deze mensen zijn dus veel minder beschermd dan Joodse Israëli’s. En nergens blijkt uit dat de Israëlische regering – of de pro-Israëlische partijprominenten van de PvdA die nu zo boos zijn vanwege de motie! – erg wakker liggen van het gevaar dat juist deze mensen lopen. Ook van Joodse Israëli’s – burgers van dezelfde staat – hoeven ze weinig te verwachten: het kwam voor dat deze Israëli’s hun Palestijnse medeburgers de toegang tot schuilkelders gewoon beletten.

De zorg voor Israëlische burgers is dus nogal selectief: het betreft voornamelijk zorg voor Joods-Israëlische burgers. Ook dit tekent de apartheidsmaatschappij die Israël overduidelijk is. Israël-supporters in de Nederlandse politiek, ook in de PvdA, geven opvallend weinig blijk van kritiek op dit apartheidskarakter van de Israëlische maatschappij. Netanyahu kritiseren lukt nog net. Het fundamenteel koloniale en racistische karakter van de Israëlische staat en maatschappij onder ogen zien, dat lukt dus niet.

Het is tragisch dat burgers geraakt worden door van Hamas, van Hezbollah, van Houthi’s en recentelijk van Iran. En naïviteit is hier niet nuttig: ik geloof niet dat burgerslachtoffers die bijvoorbeeld Iraanse raketten maken alleen maar per vergissing worden gemaakt. Maar het is een tragiek die de staat Israël over die burgers afroept, door haar eigen politiek van bezetting en gewapende agressie. De directe slachtoffers van Iraanse vergelding zijn indirect vooral slachtoffer van de Israëlische aanvallen waarvoor Iran vergelding zoekt.

Al die raketten, van al die gewapende bewegingen en van Iran, zijn immers reacties op Israëlische daden, verdediging tegen dan wel vergelding voor Israëlische acties. Je hoeft het helemaal enthousiast te zijn voor elke Hamas-aanslag of staan te juichen voor Iraanse raketaanvallen om toch tot de onontkoombare conclusie te komen: zulke aanslagen en aanvallen zijn gevolgen, antwoorden op wat Israël doet. De oorzaak is gelegen in de Israëlische koloniale politiek van bezetting, etnische zuivering, genocide en oorlog. Als Israël geen raketten op haar burgers wil zien belanden, zou het kunnen ophouden met het bombarderen van Gaza en het beschieten van Libanon, Jemen, Syrië en Iran – aanvallen waarmee Israël zelf enorme aantallen burgers de dood in jaagt.

Maar het kan straffeloos doorgaan met al deze agressieve daden, omdat het haar burgers relatief goed weet te beschermen. Anders gezegd: het beschermen van de bevolking van Israël is onderdeel van de militaire macht die aanvalspolitiek makkelijker maakt. Bescherming van burgers is deel van de oorlogspolitiek van Israël. En die oorlogspolitiek is een aanvals- en veroveringspolitiek. Dat maakt het dan ook terecht om bij een wapenboycot nadrukkelijk ook het luchtverdedigingssysteem te treffen. Heel de gewapende macht van de genocidale apartheidsstaat Israël verdient ontmanteling – net als die genocidale apartheidsstaat zelf. Zoiets heeft helemaal geen “bestaansrecht”.

4.

Genocide ondersteun je niet. Agressieve oorlogen ondersteun je niet. Koloniale bezetting en etnische zuivering steun je niet. Dat zijn volstrekt redelijke standpunten, zou je toch denken. De motie van GroenLinks-PvdA is van die redelijke standpunten een redelijke vertaling in parlementair jargon. Ik ben blij dat ook deze partij – ruimschoots na BIj1, Denk, PvdD en de SP trouwens – eindelijk zo’n soort standpunt inneemt. Waar rechts, inclusief die vervelende PvdA-prominenten, nu Piri en Timmermans aan loopt te vallen en voor jodenhaters loopt uit te schelden, horen solidariteitsactivisten, ook anarchisten zoals ik, daar dwars tegenin te gaan en voor het in de motie Piri verwoorden stellingname op te komen.

Waar Piri en Timmermans door de Israël-fanclub – van Yeşilgöz en Wilders tot en met Oudkerk en Verbeet – als gevaar voor de Joodse gemeenschap worden weggezet, daar kiezen we maar beter een kant. Immers: die Israël-fanclub haat Piri en Timmermans, niet om wat ze verkeerd doen maar om wat ze nu eens goed doen. Via een aanval op deze twee politici en hun partij valt pro-Israëlisch rechts – wederom, inclusief die vervelende PvdA-prominenten, en natuurlijk met veel te veel media als megafoon – de hele solidariteit met Palestina aan. En daarmee dus ons allemaal. We staan dus op dit punt maar beter zij aan zij, jazeker, ook met die dekselse sociaal-democraten en GroenLinksers. Hier geldt de logica van elk strijdbaar anti-fascisme: de rechtse aanval op een groep, een stroming, raakt ons allemaal en dient door ons allemaal beantwoord te worden. Hoe laat is het? Inderdaad, solidariteit.

Maar het is nergens voor nodig om daarmee GroenLinks-PvdA – of welke partij dan ook – heilig te verklaren. En het zou regelrecht schadelijk zijn om de strijd tegen de steun die Nederland met wapens en anderszins aan Israël verleent, nu verder aan de parlementaire politiek over te laten. We zijn gekomen waar we zijn door zelf in actie te komen en de daarbij horende discussies aan te gaan. Niet door het lobbyen bij politieke partijen voorrang te geven en op resultaat daarvan te wachten en te rekenen. Partijen zijn tot hun huidige standpunt gekomen onder druk van maatschappelijke discussie en sociale strijd van pro-Palestina-actievoerders. Het verder aanjagen van die strijd en die discussie, dat is wat ons te doen staat als we willen dat Nederland – instelling voor instelling, bedrijf voor bedrijf en ook politieke partij voor politieke partij – met genocidaal koloniaal Israël breekt. En die strijd kan maar beter niet binnen parlementaire perspectieven beperkt te worden. Blijven agiteren, blijven demonstreren dus! Minstens.

Peter Storm

(Dit artikel verscheen eerder op zijn blog Egel.)