Rob Jetten speelt racistische kaart

maandag 23 juni 2025

Rob Jetten voegt zich bij het al veel te grote koor van politici die vluchtelingen rechten af willen pakken, migratie aanwijzen als probleem en daarmee racistische haat als rechtmatig erkennen en voeden. Dat blijkt uit het interview dat het AD vandaag, 23 juni 2025,publiceerde.(1) Publiciteit heeft de D66-chef er in ieder geval al mee bereikt. Of hij met deze naargeestige koerswijziging veel kiezers gaat winnen, betwijfel ik. Maar misschien zit er voor hem op deze manier wel een ministerschap in een komend kabinet-Yesilgöz voor hem in.

Wat stelt Jetten voor? Wie op eigen gelegenheid uit een niet-Europees land naar Nederland kom, komt er wat Jetten betreft niet meer in. De AD verwoordt het aldus. ‘Vluchtelingen moeten in de toekomst buiten de grenzen van Europa asiel aanvragen. Wie zich op eigen houtje in Nederland meldt, wordt niet meer toegelaten.’ Vluchtelingenverdragen staan dat in de weg? Dan moeten die maar worden aangepast. Hij pleit voor ‘een “Canadees model” in Europa’. Ik weet niet hoe de Canadese staat vluchtelingen weert en selecteert wie mag blijven en wie niet. Maar als het een voorbeeld is voor wat Jetten wil, is het geen goed voorbeeld.

Argumenten? Er moet iets gebeuren, volgens Jetten, want: ‘Het huidige migratiesysteem is stuk’. De huidige toestand, waarbij mensen hun levens riskeren en eindeloos moeten wachten op afhandeling van hun asielaanvraag, is wat hem betreft niet houdbaar. Niet ‘voor Nederlanders die overlast ervaren door mensen die hier niets te zoeken hebben’ – daar issie dan! De racistische koppeling tussen ‘overlast’ en mensen die asielaanvragen . En ook niet ‘voor vluchtelingen die vastzitten in ellenlange procedures of gevaarlijke tochtjes met bootjes over de Middellandse Zee moeten maken’- daar issie dan! De humanitaire draai om te rechtvaardigen dat het mensen nog moeilijker wordt gemaakt om asiel aan te vragen: het is beter voor die mensen zelf…

Dat je mensen die gevaarlijke reis ook kunt besparen door hekken en andere obstakels weg te halen, fatsoenlijk bootvervoer over de Middellandse Zee te organiseren en Europa om te bouwen van fort in toevluchtsoord, dat komt niet bij Jetten op. En die ellenlange procedures zijn alleen zinnig als je eindeloos redenen zoekt om mensen af te wijzen, op te sluiten en te deporteren. Precies in die houding – die Jetten niet ter discussie stelt – schuilt de narigheid. Je kunt mensen ook gewoon de gelegenheid geven om te leven en wonen waar zij dat willen. Je kunt mensen ook de gewoon vrijheid van beweging, van verhuizing en dus van migratie gunnen. Zoals het hoort. Maar nee hoor, niet bij de D66-chef.

Jetten komt hier natuurlijk ook de ‘bezorgde burger’ tegemoet, zoals hoort bij zo’n racistische wending. We zagen het al, de erkenning van de zorgen van ‘Nederlanders die overlast ervaren’. We zien het nogmaals als Jetten zich druk maakt over ‘overlastgevende asielzoekers, vaak jonge mannen uit zogeheten veilige landen die hier geen kans maken op verblijf’. Dat ze geen kans op asiel maken, is omdat de staat der Nederlanden allerlei landen ‘veilig’ noemt die dat niet zijn, en dan de individuele vluchtverhalen niet serieus neemt. Want wie wil nu vluchten uit een ‘veilig land’?

En dat dit! Jetten aan het woord: ‘Aso’s die eindeloze overlast veroorzaken en hier niks te zoeken hebben, moeten naar een gesloten opvang. Je komt wel naar een land met liberale waarden. Als je die niet respecteert, dan mag je ook rechten verliezen’. Hier gebeuren meerdere kwaadaardige dingen tegelijk. Er wordt onderscheid gemaakt naar herkomst – want mensen die ‘eindeloze overlast veroorzaken’ dreigen te worden opgesloten als ze ‘hier niets te zoeken hebben’ maar anders niet. Want ‘gesloten opvang’ voor witte Nederlandse mensen die vervelend doen is nergens in zijn verhaal een ding. Racisme, dus.

En dan die slotzin: rechten verliezen als je liberale waarden niet respecteert. Zo werken grondrechten dus niet, daarin ben ik het als anarchist nog wel eens met een serieuze liberaal. Je hebt het recht om gevrijwaard te worden van inhumane behandeling, ongeacht wat jouw houding is jegens wat voor waarden in de samenleving dan ook. Geert Wilders, racistische klootzak die hij is, heeft nog steeds het recht om gevrijwaard te worden van ‘gesloten opvang’, ook al is het overduidelijk dat Wilders de ‘liberale waarden’ waarvan Jetten denkt dat die Nederland typeren, veracht en vertrapt waar hij maar kan. Als aso Wilders grondrechten heeft die hem niet, maar mensen die asiel aanvragen wel kunnen worden afgepakt met verwijzing naar aso-gedrag, dan is dat ongelijke behandeling, discriminatie, racisme. Rob Jetten speelt dus in verkiezingstijd de racistische kaart.

En waarom? Op Bluesky zie ik mensen roepen dat Jetten zo een graantje mee probeert te pikken stemmen probeert te winnen vanuit het rechtse, racistische kamp. Ik vraag me dat sterk af. Mensen voor wie het afgeven op vluchtelingen, het juichen voor het ‘strengste asielbeleid ooit’, het jammeren over ‘overlast’ bij AZC’s en dergelijke, heel belangrijk is, mensen voor wie racisme een hoofdmotief is in gedrag en stemkeus – zulke mensen hebben een scala van partijen om uit te kiezen. De PVV bedient deze mensen al sinds haar oprichting. De VVD doet het al jaren. Er zijn JA21, het FVD, de SGP. Er is wel degelijk ook het CDA voor deze doelgroep, met wat elegante Bontenballiaanse nuances.

En nu doet D66 ook mee. Zal dat vertrouwen bij dit slag mensen inboezemen voor deze partij? Zullen horden ‘bezorgde burgers’ nu weglopen bij de racistische partij van hun voorkeur en alsnog Jetten hun stem geven? Geloven ze dat bij D66 nu echt? Dan zijn ze buitengewoon ondeskundig waar het stemgedrag betreft. Wie zei toch maar weer dat mensen het origineel doorgaans verkiezen boven een kopie? De draai van Jetten zal eerder de PVV in de kaart spelen dan D66 helpen. Wilders krijgt nu in de ogen van racisten nog eens gelijk, nu zelfs van Jetten! Er zijn ongetwijfeld strategen bij D66 die dit best snappen.

Toch maakt Jetten deze racistische move, en het lijkt me geen uitglijder. Waarom? Wellicht uit formatie-verwegingen. Ik vermoed dat ze zich bij D66 realiseren dat ze hoe dan ook met een of meerdere van de racistische partijen in een kabinet moeten, als ze mee willen regeren. Ik denk niet dat Jetten zin heeft om versiering te worden in een door GL-PvdA gedomineerd kabinet. Zijn snoeiharde neoliberalisme brengt hem veel dichter bij de VVD. Kijk hoe Jetten in zijn economische politiek vrijwel openlijk de Argentijnse president Milei als rolmodel neemt! Jetten over de overheid op een D66 congres op 12 april 2025. ‘“De boel zit muur- en muurvast. Dus daarom zeg ik: haal de bezem door de overheid”. Voor elke regel die er bij komt moeten er twee worden geschrapt, stelde hij voor.’ Alleen de kettingzaag als symbool ontbrak nog.

Met zulke Muskiaanse sloop-ideeen kun je toch echt eerder terecht bij VVD en PVV dan bij de GL-PvdA. Door nu alvast rond het thema asiel en migratie Yesilgöz-taal uit te slaan, maakt Jetten D66 aanvaardbaar als coalitiepartner – en zichzelf wellicht als vicepremier – in een rechts racistenkabinet. Racisme hanteren om neoliberalisme extra dekking te geven? Jetten bewijst vandaag dat hij dat mechanisme weet te hanteren ook.

Noten:

(1) Hans van Soest, ‘D66 verandert standpunt over asiel en wil “Canadees model: “Het huidige systeem is stuk”’, AD, 23 juni 2025, https://www.ad.nl/politiek/d66-verandert-standpunt-over-asiel-en-wil-canadees-model-het-huidige-systeem-is-stuk~aa4edc1f/

(2) ‘D66-leider Jetten: haal de bezem door de overheid’, NOS, 12 april 2025, https://nos.nl/artikel/2563328-d66-leider-jetten-haal-de-bezem-door-de-overheid

Peter Storm