Paamars voor vrede en rechtvaardigheid

Stop Wapenhandel en Kerk en Vrede organiseerden op tweede paasdag een paasmars in Den Haag, van het ministerie van Defensie naar de NIDV, de lobby-organisatie van de wapenindustrie (die ook de jaarlijkse wapenbeurs in Rotterdam organiseert). De paasmars wordt gesteund door De Nieuwe Vredesbeweging.

We willen de traditie van paasmarsen voor vrede nieuw leven inblazen. De paasmars is in de jaren ’50 van de vorige eeuw onder meer geïnitieerd door filosoof Bertrand Russell en richtte zich oorspronkelijk vooral tegen kernwapens. Die kernwapens zijn er nog steeds, ondanks massale protesten in de jaren ’80. Honderdduizenden mensen over de hele wereld kwamen toen de straat op en dat had resultaat: De VS en Rusland gingen onderhandelen over wapenvermindering en wapenbeperking. Veel kernwapens zijn toen ontmanteld. Maar op dit moment zijn de grootmachten hun kernwapenvoorraad weer aan het vernieuwen en uitbreiden. Zowel NAVO-landen als Rusland als China, en nog een aantal andere landen, zijn in staat om met een paar bommen de hele planeet onleefbaar te maken. Geen enkele regering is te vertrouwen met kernwapens. Kernwapens moeten helemaal worden afgeschaft.

Gisteren, op eerste paasdag, liep er een grote vredesmars door Rotterdam. Dat zal geen paasmars geweest zijn want de meeste deelnemers aan die mars voor Gaza vieren geen pasen, hun roots liggen rond de Middellandse Zee. Het is geweldig dat zo’n grote groep mensen in Nederland opstaat tegen het geweld in Gaza. Als vanaf de christelijke kansels net zo was opgeroepen voor een vredesmars als vanaf de islamitische kansel, zouden we hier met veel meer mensen staan.

En vredesprotest is hard nodig, want er is veel aan de hand. In deze stad, Den Haag, wordt binnenkort een NAVO-top gehouden. Er is net bekend geworden dat die twee keer zo duur wordt als begroot. Als ze perse moeten vergaderen, waarom dan niet in Brussel, waar ze alle infrastructuur hebben? Er is nu al een stuk snelweg afgesloten voor de NAVO-top. Als XR een paar uurtjes op een snelweg zit wordt met groot materieel uitgerukt, maar voor NAVO is het blijkbaar geen probleem. Terwijl mensen die oproepen om de klimaatcrisis te stoppen enorm bijdragen bij aan onze veiligheid. Heel wat meer dan de NAVO. Er heerst een verkeerd idee over wat veiligheid is.

We staan hier voor het ministerie van Defensie. Dat is een rare naam, want de meeste wapens die ze kopen zijn niet alleen ter verdediging, of zelfs expliciet bedoeld voor de aanval. Het is geen ministerie voor defensie, het is een ministerie voor oorlogsvoorbereiding. Noem het dan ook gewoon zo. En hou op met te beweren dat we dankzij de krijgsmacht al 80 jaar vrede hebben. Voerde Nederland geen oorlog in Indonesië, in Korea,in Afghanistan, in Irak? Vraag aan een Iraakse vluchteling hoe vredelievend Europa is. Wij exporteren al 80 jaar oorlog naar andere delen van de wereld.

De Nieuwe Vredesbeweging is tegen militaire interventies. Tegen die van de NAVO, tegen die van Netanyahu (al kan je het geweld in Gaza nauwelijks een militaire interventie noemen, het Internationaal Hof ziet duidelijk aanwijzingen voor genocide). Wij zijn ook tegen de militaire interventie van Poetin in Oekraïne. Natuurlijk. In Oekraïne wordt een vreselijke oorlog gevoerd, en het geweld gaat maar door. Dat komt ook omdat de NAVO-landen, Europa voorop, zich niet inzetten voor vrede. Het doel is niet vrede voor Oekraïne, het doel is de militaire overwinning. En dat is echt wat anders. Als je vrede wilt, een einde aan het geweld en het lijden, zou je naast wapenleveranties ook diplomatie inzetten om de oorlog te stoppen. Zoals Erasmus al zei: ook in een rechtvaardige oorlog is het lijden, het sterven en de vernietiging enorm. Dat moet je zo snel mogelijk stoppen. Je moet zo snel mogelijk gaan praten en werken aan een wapenstilstand.

Maar dat heeft Europa niet gedaan. En daardoor ligt nu het initiatief bij Trump, die uitsluitend handelt in zijn eigen belang en in het belang van het groepje miljardairs om hem heen. Trump neemt Oekraïne niet eens mee naar de onderhandelingstafel. Als Europa een eigen plan had gemaakt voor stappen naar vrede in Oekraïne had Trump nu niet alle touwtjes in handen kunnen nemen.

Europa, de Europese landen, zou aan vrede moeten werken. Aan een idee hoe we samen moeten leven op dit continent. Helaas is dat niet wat Europa doet. De Europese Commissie, onder leiding van Ursula von der Leyen, wil dat er €800 miljard extra aan oorlogsvoorbereiding moet worden uitgegeven, vooral aan wapens. En dat gaat ten koste van heel veel andere belangrijke uitgaven, voor zorg, voor onderwijs, van alles wat onze samenleving een goede samenleving maakt.

Politici laten hun oren hangen naar wapenindustrie en militairen. De wapenindustrie zit letterlijk aan de beleidstafels mee om het veiligheidsbeleid van Nederland te bepalen. Een commercieel belanghebbende partij krijgt inspraak in wat er nodig is voor veiligheid. En natuurlijk zegt die: je bent alleen veilig als je heel veel van onze wapens koopt.

De krijgsmacht zit aan tafel om het veiligheidsbeleid te bepalen. En natuurlijk zegt die: er moet meer geld naar georganiseerd geweld. Logisch dat ze dat zeggen: geweld is hun instrument, zij denken in dit soort opties. Maar zo laat je veiligheidsbeleid bepalen binnen een heel beperkt denkkader. Dat is gevaarlijk.

Het is aan burgers om de politici bij de les te trekken. Om ze te vertellen dat ze niet moeten denken in militaire macht en afschrikking en overwinning, maar in het stoppen van geweld en lijden. En dan daarna aan oplossingen werken. Zo eerlijk mogelijk.

Deze paasmars roept niet alleen op tot vrede, maar tot vrede én rechtvaardigheid. Wij zeggen niet: stop met schieten, dan is alles opgelost. Natuurlijk niet. Er moet gewerkt worden aan het oplossen van conflicten op een zo rechtvaardig mogelijke manier. We krijgen nooit een ideale wereld. Maar we moeten daar wel zo veel mogelijk naar streven.

Dat lukt niet als we het beleid voor vrede en veiligheid overlaten aan militairen en de wapenindustrie. Op dit moment hebben die een hele dikke vinger in de pap. Ze hebben een hele sterke lobby voor de belangen van hun bedrijf en hun beroepsgroep. En politici lijken alles te geloven wat militairen en wapenindustrie zeggen. Wij, burgers, moeten tegenwicht bieden tegen die lobby. Want wij hebben andere belangen. Wij hebben belang bij geen geweld. Bij het aanpakken van problemen en conflicten in plaats van ze met militair geweld de kop in te drukken. Of met een steeds verdere dreiging, met een militaire escalatiepolitiek. Bewapenen om je tegenstander af te schrikken is gevaarlijk, er zit geen einde aan de hoeveel wapens die je kan kopen, en tegenstander zal ook steeds meer wapens kopen. De enige die daar wat aan heeft zijn de aandeelhouders van de militaire industrie. En het gaat goed totdat het mis gaat.

Vrede krijg je niet door steeds meer wapens. Vrede moet je maken. Daarom zijn we hier vandaag. We leven in gevaarlijke tijden omdat politieke leiders het zicht op vrede zijn verloren.

Deze paasmars is een kleine stap, maar we moeten stappen zetten. We moeten van ons laten horen. Anders sturen anderen ons de verkeerde kant op, richting oorlog. Dat mogen we niet laten gebeuren.

Wendela de Vries