Mar bij het Samen Tegen Fascisme-protest over sluimer-racisten en liberaal anti-fascisme

Gisteren hield de coalitie Samen Tegen Fascisme een energieke manifestatie met ruim vierhonderd anti-fascisten bij het Dokwerker-standbeeld op het Jonas Daniël Meijerplein in Amsterdam. Dat was een tegenactie tegen het extreem-rechtse anti-migratieprotest dat tegelijkertijd plaatsvond op het Museumplein. Later liepen de fascisten ook nog door het centrum van de stad, waarbij ze intimiderend en agressief antisemitische, racistische en seksistische leuzen riepen. Uiteindelijk werden zo’n dertig fascisten gearresteerd.

Zaterdagavond hadden anti-fascisten al een letterlijk kolossale boodschap aan de fascisten gegeven. Voorafgaand aan het protest op het Museumplein hadden ze daar op het gebouw van het Van Gogh-museum de tekst “Fascisten niet welkom in Amsterdam!” geprojecteerd. Dat bericht werd gisteren tijdens de anti-fascistische manifestatie voortdurend herhaald.

Uit de reeks toespraken bleek hoezeer de sprekers ervan doordrongen zijn dat het fascisme is opgerukt en hoe noodzakelijk het is dat we ons daartegen teweerstellen. Ook de spandoeken en actieborden lieten zien dat anti-fascisten volop beseffen dat moed, strijdbaarheid, waakzaamheid en doorzettingsvermogen eerste vereisten zijn bij de harde strijd nu en in de toekomst. “Wij zijn allemaal anti-fascisten” was een van de vele leuzen die te horen vielen. En dat gaf een diepe collectieve beleving van solidariteit en verbondenheid.

Harry Westerink

Hieronder de speech die Mar van XR Justice Now! hield gisteren.

Wij zijn allemaal anti-fascisten! Die leus wordt met de dag belangrijker. Ik vind het echt super goed om jullie hier te zien. En ik zag net gniffelend op mijn telefoon dat de opkomst op het Museumplein maar meh is. Maar hoewel dat het geval is, gaat het wel fout in Nederland.

Hoe zijn we hier beland? Dat wij hier op een zondagmiddag in Amsterdam moeten demonstreren omdat er nazi’s over straat lopen? Niet alleen hier, maar ook in Schiedam, in Amersfoort, ook in andere steden in Nederland. Dat is een levensgevaarlijke ontwikkeling.

Ik wil twee illusies noemen die daarachter liggen. Twee dingen waar mensen zichzelf keer op keer mee voor de gek houden. Twee zeepbellen, die jullie moeten doorprikken in de strijd die nu begint.

Sluimer-racisten

De eerste illusie is moeilijk: “Wij zijn met meer.” Klopt dat? Zijn wij met meer? En wie is die “wij” die dan met meer zijn?

Ja, wij staan hier. Jullie staan hier. Maar ik hoor vaak mensen zeggen: “Er is ook nog die stille meerderheid die hier niet staat.” Die zitten thuis op de bank. Die steunen ons ook. Die weten ook dat racisme en fascisme verkeerd zijn… toch?

Rutger Bregman heeft een boek. Wie weet hoe dat boek heet? “De meeste mensen deugen”. Nou, volgens mij vind ik dat een rotboek. En waarom ik dat een rotboek en een rotgedachte vind, is dat het een soort beeld creëert. Van een dijk van mensen, die ons zal behoeden tegen de vloedgolf van fascisme waar we nu voor staan.

Dat is een illusie.

Want, tuurlijk, de meeste mensen weten dat racisme en fascisme verkeerd zijn. De meeste mensen willen geen racist zijn in Nederland. En dat menen ze echt.

Maar toch… toch voelen ze ergens dat in dit land zij net ietsje meer recht hebben op dingen dan “die andere mensen”. Toch voelen heel veel mensen dat die woning toch echt naar hún kind moet gaan, en niet naar één “van hen” – bijvoorbeeld iemand die net uit een asielprocedure komt.

Er zijn veel mensen die met die gevoelens lopen. Yuval stipte het al aan: Nederland is een land gebouwd op kolonialisme, op racisme en op uitbuiting. Het is niet gek dat die gevoelens overal nog echt bestaan.

Ik noem zulk soort mensen de “sluimer-racisten”. De sluimer-racisten in Nederland zijn met veel. Die lopen niet met VOC-vlaggen of Prinsenvlaggen over straat. Die stemmen vaak niet eens PVV. Maar toch hebben ze dat gevoel, dat zij hier in Nederland tóch wel een beetje speciaal zijn. Dat maakt die mensen nog geen racisten, dat gevoel alleen. Dat maakt Nederland op zich nog niet racistisch. Tenzij – en nu komt het – tenzij het economisch een stukje slechter gaat.

En dat zien we nu gebeuren. Geert Wilders weet dat, en speelt daar op in. Dit is wat je kunt noemen de “pneumatiek” van de PVV. Je hebt die gevoelens, en Geert Wilders biedt een uitlaatklep. Hoe heet die uitlaatklep? Immigratie.

Want wat is het immigratieprobleem nu in Nederland? Een heel serieuze politieke discussie. Iedereen mag daarover een mening hebben. “Ja, wat moeten we toch met immigratie?” Op het moment dat je dat doet, dan maakt je een kanaal voor die gevoelens. Zodat ze een uitdrukking kunnen vinden in de politieke realiteit.

Daarom praat Wilders over immigratie. Zodat mensen het niet over huidskleur of afkomst hoeven te hebben, maar tóch die racistische gevoelens naar buiten kunnen brengen.

Dat heeft Wilders afgekeken van Enoch Powell. Enoch Powell deed precies hetzelfde in de jaren zestig in Groot-Brittannië. Hij wakkerde een debat aan over immigratie, om anti-zwart racisme te kanaliseren en op te blazen tot maatschappijbrede proporties. Ik verzin dit niet. Wilders noemt Enoch Powell in zijn toespraken als een groot voorbeeld.

En wat doen Timmermans, Bontenbal en Jetten? Die gooien er nog lekker een beetje olie bovenop! Die klimmen nu op hun zeepkistje en zeggen: “ja, wij willen óók grip krijgen op migratie”. Dat is levensgevaarlijk.

De illusie is dat die stille massa niet mee zou gaan met die racistische politiek. Maar het risico bestaat dat ze dat wel doen. Dat laat ook de geschiedenis zien.

Dat maakt die massa niet jullie vijanden, begrijp me niet verkeerd. Want die mensen zijn zelf op een bepaalde manier slachtoffer. Slachtoffer van de kapitalistische uitholling die het leven in dit land steeds moeilijker maakt. En dat is het échte probleem waar we het vandaag over hebben.

Dit heet een analyse. Dat je ziet dat het kapitalisme die problemen genereert, die, door die pneumatiek van de PVV, zich kunnen vertalen in een fascistische uitspatting. Dát zou Timmermans moeten vertellen op die talkshows. Maar dat doet hij niet.

Dit is jullie opgave: jullie taak is om die draaideur van die onderbuikgevoelens tot die racistische politiek stop te zetten. Om te zorgen dat die aantrekkingskracht er niet meer is. Ik denk dat jullie dat kunnen. Maar het gaat niet vanzelf.

Liberaal anti-fascisme

Dat brengt me bij de tweede illusie. Wie heeft er gehoord van de auteur Mark Bray?

Mark Bray is anti-fascist en historicus. Hij schrijft over de geschiedenis van het anti-fascisme. Ik kan zijn boeken van harte aanraden. En hij waarschuwt voor het volgende fenomeen: liberaal anti-fascisme. Liberaal anti-fascisme is het idee dat onze democratische instituties genoeg zouden zijn om die fascistische vloedgolf af te zwakken, op te lossen, tegen te houden.

Denk bijvoorbeeld aan de mensen die zeggen: “Wilders? Ik ga strategisch stemmen!” De strategische stem tegen de PVV, die zou de oplossing zijn.

Denken jullie dat die iets gaat oplossen? Nee. De geschiedenis wijst keer op keer uit dat fascisten prima om kunnen gaan met de democratie. Dat ze die democratie prima voor hun eigen projectjes kunnen gebruiken. De pneumatiek van de PVV, die drijft op de Nederlandse democratie.

Democratie is niet opgewassen tegen fascisme. Op het moment dat de fascisten een plek aan tafel hebben, dan zie je dat ze het democratische proces steeds verder uithollen. Politiek argumenten, die verdrinken ze in een bad van angst en haat. En als ze het even kunnen, dan zetten ze de wereld op z’n kop. Dat zie je overal. De agressors die worden ineens de slachtoffers. De mensen die het slachtoffer zijn van de racistische en fascistische politiek, die zijn ineens het gevaar. Zo werkt het.

Hier is een paradox: intolerantie mag je niet tolereren. Weet iemand wie die paradox heeft geformuleerd? Juist, Karl Popper. Maar weet iemand wie die paradox afgelopen weken in een Kamerbrief oprakelde? Dick Schoof! Dick Schoof begon over Poppers paradox van de tolerantie. Als je het over de wereld op z’n kop hebt!

Wat Schoof er niet bij zei, was wat Popper met die paradox wilde zeggen. Wat Popper bedoelde was dat je intolerante politiek moet bevechten, koste wat kost. Zelfs als dat betekent dat je daarvoor ondemocratische dingen moet doen. Besef dat goed. Popper schreef dat niet voor niets. Hij zag de nazi’s, hij wist wat fascisme deed. Hij wist dat de democratie het fascisme niet kan wassen, niet kan tegenhouden. Daar is de vuist voor nodig, daar is de pen voor nodig, daar is organisatie voor nodig.

En als je dat niet doet, dan spreidt die intolerantie als een gifvlek. Mark Bray moest voor het weekend vluchten uit de Verenigde Staten, omdat de regering daar een klopjacht is begonnen op alles antifa. En die gifvlek, die loopt hier nu de straten van Amsterdam onveilig te maken.

Dus de illusie is dat die democratische instituties ons zouden kunnen redden. Dat gaan ze niet doen. Prik die zeepbel door. De electorale politiek in Nederland is kapot. Dus jullie zijn nu aan zet.

Wat doe je dan?

Bouw netwerken voor wederzijdse hulp. Heb zorg voor jezelf en je kameraden. Leer van elkaar. Leer van de Zwarte Panter-beweging. Ga koken in wijken. Zorg dat je je zelfverdediging op orde hebt. Kom in het bijzonder op voor mensen die het kwetsbaarst zijn. Plak posters en stickers door de stad, zodat mensen kunnen zien dat ze niet alleen zijn. En, het meest belangrijke, waar je kunt en wanneer je kunt, verzet je tegen dat kapitalistische systeem dat de oorzaak van dit alles is.

Dát is anti-fascisme nu.

De electorale politiek moet jullie volgen, niet andersom.

Siamo tutti antifascisti!

Meer rond het Samen Tegen Fascisme-protest
– Aankondiging
– Projectie-actie: fascisten niet welkom in Amsterdam!
– Harry Westerink: “We vechten voor een samenleving gebaseerd op solidariteit en wederzijdse steun”
– Bo Salomons: “Waar is hun Rode Lijn? Waar zijn hun tweehonderdduizend?”