Klarna: gegevensdief vermomd als krediethaai

“Betaalpas voor achteraf betalen in winkels al 70.000 keer gedownload, AFM bezorgd”, kopte de NOS vrijdag. Ik dacht even een kort artikeltje te schrijven over de woekerpraktijken van Klarna en hoe rampzalig dat soort kredieten in de VS uitpakken. Maar ik ben in een gat gevallen over “open finance” en het (mogelijke) échte verdienmodel van Klarna.

Laten we vooropstellen dat het openbare doel van Klarna ernstig genoeg is. Klarna is een “pofbedrijf”, een bedrijf waar je geld kan lenen in afwachting van de uitbetaling van je loon. Zo noemen ze het zelf niet, maar dat is wel wat het is.

Zo noemen ze zichzelf een “buy now, pay later”-provider. Dat klinkt fijner dan “payday lending company”, waar in de VS al veel over te doen is. Deze video van elf jaar geleden (!) laat de gruwelijke effecten zien van dit soort kredietverstrekking op mensen.

Het is dan ook bizar dat de Nederlandse journalistiek zo ver achterloopt als het om dit soort kredietverstrekkers gaat. Er is allang bekend dat dit soort leningen mensen, en vooral arme mensen, compleet de vernieling in helpen.

In iedere Nederlander zit een kleine (of grote) calvinist die ons toefluistert dat lenen zondig is, en dat mensen die erdoor in de schulden raken daar zelf schuld aan hebben. Maar hoe kunnen we verwachten dat mensen het winnen van pr-bedrijven die hun brein hacken?

Bovendien: zelfs rechters (ECLI:NL:RBAMS:2025:1405) hebben overwogen dat het verdienmodel van Klarna is gebaseerd op niet-nakoming. Met andere woorden, Klarna wéét dat mensen niet op tijd terugbetalen. Dat is een groot deel van hun verdienmodel. Ze mikken op mensen die het niet kunnen betalen.

Dat is overigens al langer bekend in Nederland. Recent deed Kassa er nog een uitzending over, om te waarschuwen voor de gevaren van dit soort kleine kredieten. Jammer dat Kassa binnenkort wordt wegbezuinigd, maar Kassa z’n dood is Klarna z’n brood.

Het is dan ook niet vreemd dat Amerikaanse Fintech-bedrijven (bedrijven die net als Klarna geld uitlenen via een app) gebruik maken van de diensten van ALEC, een rechtse lobbyorganisatie. ALEC lobbyt niet alleen voor minder regelgeving, maar ook voor lager loon, enzovoorts.

Bedrijven als Klarna verdienen namelijk meer naarmate armoede toeneemt. Ze hebben er een direct belang bij dat meer mensen in geldnood komen, want dat zijn hun potentiële klanten. Des te beter voor Klarna als ze niet kunnen terugbetalen, want daar zit het verdienmodel.

Ten minste, het lijkt alsof dat het verdienmodel is. Want wie dieper gaat graven bij Klarna ziet dat ze ook groot voorstander zijn van zogenaamd “open finance”. En ondanks al het bovenstaande lijkt daar de échte winst te zitten.

Wat is “open finance”? Daarvoor moet je NIET bij Wikipedia zijn. De pagina daar is geschreven door Fraser Stewart, oprichter van Fintech-bedrijf Lyfeguard en lobbyist in het Britse parlement. Daarom leest deze pagina als een promotiepraatje voor de sector.

“Open finance” komt erop neer dat banken gegevens van klanten openstellen voor techbedrijven, die die gegevens kunnen gebruiken voor hun eigen apps. Klarna is er er een voorbeeld van: door toegang te krijgen tot je gegevens weten ze van welke bankrekening ze uiteindelijk af moeten schrijven.

Klarna omschrijft het zelf als een “recht van de consument” tegenover de “big banks”, maar uiteindelijk gaat het over de vraag of derde partijen als Klarna (met goedkeuring van hun klanten) toegang mogen krijgen tot je financiële gegevens.

En dat mogen ze. Als je gebruik maakt van de open banking-diensten van Klara (waarmee geldzaken in de app terechtkomen), dan geef je ze toegang tot al je transacties, ook die je niet via Klarna doet. Bedenk hoe gigantisch veel informatie dat is.

Er zijn weinig gegevens die je niet uit je bankrekening zou kunnen trekken. Waar je werkt, waar je boodschappen doet, of je lid bent van een kerk, een vakbond of een politieke partij, aan welke goede doelen je geeft, of je een uitkering hebt, of je weleens naar een Pride of een gay bar gaat…

Het is nog vele malen erger dan wat supermarkten als Albert Heijn nu al kunnen met de gegevens van je persoonlijke bonuskaart. Je bankrekening zegt nóg meer over je leven, en met de Klarna-app geef je Klarna volledige toegang.

Hoe zouden zij die informatie kunnen gebruiken? Denk aan het verbeteren van de eigen gerichte marketing, of opstellen van kredietscores, of het doorverkopen aan marketingbedrijven van andere louche kredietverstrekkers, of het doorverkopen aan zorgverzekeraars.

Daar verwacht ik dat het échte geld zit. Klarna-gebruikers zijn immers zelf-selecterend: het zijn vooral armere mensen in financiële problemen of die financieel minder kennis hebben die van Klarna gebruik maken. Hun financiële gegevens zijn goud waard voor bijvoorbeeld huisbazen.

Je kan uit betaalgegevens zelfs locatiegegevens afleiden zodra iemand op een fysieke plek met de nieuwe Klarna-pas betaalt. Dat is handig voor veel incassobureau’s, zoals die van Mark Smits. Zeker voor Klarna, die veel incassobureau’s zal moeten inhuren.

Daarnaast moet je, zoals bij elk onderwerp over privacy en data tegenwoordig, de mogelijkheid noemen dat techbedrijven AI-modellen gaan trainen op de data die ze voor handen hebben. Ik laat het aan de fantasie van de lezer over wat voor monster je met deze data zou kunnen bouwen.

En dan gaat het nog niet over de vele andere vormen van financiële tovenarij die je met “open finance” kan doen. Dit soort kredietverstrekking is nog maar het topje van de ijsberg: wat als je hetzelfde systeem gaat toepassen op hypothecaire leningen en zakelijke leningen?

Van de VVD/BBB-regering kunnen we (vanzelfsprekend) weinig verwachten. Pas in november 2026 worden basale inperkingen (die verplicht zijn door de EU) voor Klarna geïmplementeerd, en dat geeft Klarna dus nog maanden om hard te lobbyen of een rechtszaak voor te bereiden.

Het is opvallend dat er nog zo weinig kritisch is geschreven over “open banking” en “open finance”, terwijl dat juist zo centraal lijkt voor Klarna: het is een dataverzamelingsbedrijf met een onethische kredietverstrekker als een lokkertje.

Het is zaak dat Klarna (en alle andere bedrijven in die sector) zo snel mogelijk om zeep worden geholpen. Anders krijgen ze de mogelijkheid om aan zowel de beschermende regelgeving rond banken te zagen, terwijl ze ook knagen aan wetgeving voor gegevensbescherming.

En als je denkt dat Klarnaschulden nu al erg zijn, wacht maar tot er weer een recessie komt en honderdduizenden mensen op straat komen te staan. Als Klarna dan nog bestaat zitten we nog dieper in de shit dan we nu voor mogelijk kunnen houden.

Voetnoot: Tijdens het onderzoek voor dit draadje kreeg ik een FUCKING reclame voor Klarna. Bij een filmpje over krediethaaien. Dat bedrijf moet gewoon kapot.

Bo Salomons

(Dit artikel verscheen eerder als draadje op Bluesky.)