Fopspeenpolitiek rond Palestina

vrijdag 25 juli 2025

Wat een vertoning. Macron, president van Frankrijk, gaat de ‘Palestijnse staat’ erkennen.(1) Prompt breekt alom discussie uit: of andere landen dat ook niet eens moeten doen. Duitsland zegt nee, het is niet het moment. Nederland zegt nee, het is niet het moment. GroenLinks PvdA zegt intussen: ja, doen, dat is een ‘stap naar vrede’. Illusiepolitiek is het, en niet veel meer. Het is vooral gebakken lucht.

Het is een fopspeen, waarmee geen hongerig kind in Gaza zich kan voeden. Het brengt geen vrede, het leidt vooral de aandacht af van wat er werkelijk gedaan hoort te worden: de genocide stoppen, de bezetting beëindigen en vrijheid garanderen voor Palestijnen in heel Palestina. Erkenning is een gebaar. Symbolisch wellicht van enige waarde, maar laten we er alsjeblieft geen core business van maken. Zeker: wie zich frontaal tegen deze erkenning uitspreekt, maakt daarmee een verwerpelijk gebaar tegen Palestijnse vrijheid, waardigheid en zelfbeschikking. Staten die zich er voor uitspreken maken een gebaar in tegenover gestelde richting. Dat Nederland met haar weigering om deze Palestijnse staat te erkennen zelfs dit gebaar weigert te maken, tekent de verachtelijkheid van de Nederlandse politiek nog eens helder. Zelfs deze diplomatieke stap die zo weinig voorstelt, gaat de Nederlandse regering al te ver. Maar ook waar de stap wel gezet wordt: meer dan een gebaar is het nog steeds niet. En gebaren zijn uitermate geschikt om aandacht van belangrijker zaken af te leiden.

Laten we eens kijken naar die Palestijnse staat die meneer Macron wil erkennen, overigens niet nu meteen, maar pas in september, weer 20.000 dode Palestijnen later. Geen haast! Maar eventjes, mijnheer Macron, waar is die staat die u gaat erkennen? Hoe ziet die er uit? Bij een staat denk je minstens aan drie dingen. Een grondgebied. Een bevolking die leeft op dat grondgebied. En een bestuursapparaat, in staat om het gezag over gebied en bevolking uit te oefenen en dus gewapend, met aan het hoofd ene regering. De Koerden bewonen een grondgebied verspreid over de Turkse, Syrische, Iraanse, Iraakse staat. Een gewapend bestuur met aan het hoofd er van een regering? Dat hebben Koerden niet. Er is dus geen Koerdische staat. Hoe erg dat is, dat is een interessante vraag, ik ben als anarchist sowieso geen liefhebber van gezag en staten en staatsvorming. Maar nu gaat het er vooral even om wat een staat eigenlijk is, en wat de erkenning van een Palestijnse staat te betekenen heeft.

Dus. Is er een Palestijnse staat? Palestijnen wonen in dat deel van Palestina dat in 1948 is bezet, ‘Israël’ geheten; in de delen van Palestina die sinds 1967 zijn bezet (Westelijke Jordaanoever en Gazastrook); en in ballingschap verspreid over tal van andere landen. Een territorium bewoond door Palestijnen en bestuurd door een Palestijnse instantie die gewapend haar gezag kan afdwingen, met aan het hoofd een Palestijnse regering? Die bestaat niet. Er is geen Palestijnse staat. Er valt dus niets te erkennen.

Er is in 1988 wel een Palestijnse staat geproclameerd door de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie PLO. Intussen hebben heel veel landen die erkend. Kijk maar eens naar een paar grote landen die zo’n Palestijnse staat hebben erkend. Rusland, dat er zelf de nodige bezettingen op na houdt en feitelijk geen poot uitsteekt voor Palestina. China, dat als koloniale macht in Tibet en Xinjiang opereert en waar Palestijnen ook vrij weinig daadwerkelijke steun ondervinden. India, dat in Kashmir een bezetting uitoefent die verdacht veel op de Israëlische bezetting van Palestina lijkt. Wat hebben Palestijnen gehad aan de erkenning door deze drie toch bepaald niet machteloze staten? Het komt neer op zijn woorden en hoogdravende pretenties.

Het uitroepen en erkennen van een niet-bestaande staat maakt die staat nog steeds niet tot realiteit. De erkenning van Macron zal daar niets aan veranderen, tenzij Macron die niet-bestaande staat zou beginnen te bewapenen, zodat die zich daadwerkelijk tot staat zou kunnen omvormen, werkelijk gezag kunnen gaan uitoefenen en zich kan verdedigen. We zullen later echter zien dat Macron helemaal niet wil dat een Palestijnse staat over militaire capaciteit beschikt. Macron wil dus eigenlijk helemaal geen echte Palestijnse staat die tegenover Israël ook maar enige werkelijke autonomie heeft.

Ja, er is iets dat de naam draagt van ‘Palestijnse Autoriteit’, met aan het hoofd zelfs een heuse president, Mahmoud Abbas. Die autoriteit is uitkomst van afspraken tussen Israël en de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie PLO zoals die in de jaren 1990 onder toezicht van de VS zijn gemaakt. Die autoriteit heeft zeggenschap over kleine stukken van de Westelijke Jordaanoever, en verder nergens. En die autoriteit werkt onder toezicht van Israël als bezettingsmacht. Ze werkt feitelijk als ordehandhaver namens Israël zodat niet bij elke demonstratie Israël alles zelf hoeft te doen. De Palestijnse historicus Rashid Khalili spreekt van ‘de quisling Palestijnse Autoriteit die een onderaannemer is voor de de bezetting. Ze heeft geen onafhankelijk bestaan. Ze heeft geen autoriteit, geen jurisdictie, gene soevereiniteit’. Het is, kortom, geen staat maar een bestuursorgaan ondergeschikt aan een staat, namelijk de Israëlische. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit NVWA heeft meer autoriteit in Nederland dan de Palestijnse Autoriteit in Palestina. Toch noemt niemand de NVWA een staat.

Is erkenning van de niet-bestaande Palestijnse staat een stap naar vestiging ervan als daadwerkelijke staat? Weinig kans. Khalidi weer.(4) ‘Het hoofdpunt is dat een Palestijnse staat en soevereiniteit, en een einde aan bezetting en nederzettingen, nooit op tafel hebben gelegen, ooit, ergens, door welke partij dan ook, de VS, Israël of wie dan ook.’ Steeds gingen onderhandelingen om iets dat ‘autonomie’ werd genoemd, maar waarvan zelfs de heilig verklaarde Israëlische premier Rabin kort voor zijn dood nadrukkelijk toelichtte dat het altijd nog het ‘minder dan een staat ‘zou zijn. Zelfs dat was nog te veel voor heel veel Israëli’s, die het liefst de Palestijnen van de aardbodem zouden zien verdwijnen. Rabin was tegen een Palestijnse staat, maar hij was voor rechtse Israëli’s waaronder toen ook al Netanyahu onvoldoende tegen Palestijnen als zodanig. Dat werd zijn dood.

Er is wel een gebied waar een Palestijns bestuur heeft gestaan dat niet het gezag van de Israëlische staat boven zich accepteerde, en een tijd lang daadwerkelijk het gezag over een stuk Palestina heeft uitgeoefend en dat deels nog steeds doet: Gaza, onder Hamas-bestuur. Om een of andere reden denk ik niet dat Macron hier aan denkt als hij zoekt naar een Palestijnse staat om te erkennen. Mocht ik me vergissen, dan merk ik dat wel, als Macron zich bereid toont de op 7 oktober 2023 gebruikte paragliders van Hamas netjes te vervangen door nieuwe, en ook wat raketten aan Hamas te leveren…

Macron preciseert zijn erkenning van die niet-bestaande Palestijnse staat trouwens, behulpzaam als hij is. De NOS citeert:(5) ‘Als laatste moet er een Palestijnse staat worden opgebouwd. Door demilitarisatie te accepteren en Israël volledig te accepteren, zal het leiden tot stabiliteit in het Midden-Oosten.’ Demilitarisering bij voorbaat, zonder dat hetzelfde van Israël wordt geeïst. Dat betekent feitelijk dat die ‘Palestijnse staat’ zich niet kan verdedigen als Israël besluit een stokje voor haar functioneren te steken. Dat betekent dat Israël de baas blijft over die ‘Palestijnse staat’. Zo krijg je inderdaad ‘stabiliteit’. Ongeveer zoals je ook stabiliteit kreeg vanaf 1890 in Zuid-Dakota in de VS, nadat de Lakota na een laatste uitbraak via het bloedbad bij Wounded Knee teruggejaagd waren naar hun reservaat. Dat is wat Israël maximaal – maar niet onder Netanyahu! Zelfs dat is al te veel! – bereid zal zijn te accepteren: een Palestijns reservaat, eventueel met vlag en postzegel. Maar dat maakt het nog niet tot staat.

Natuurlijk reageerde Israël erg boos op de ‘erkenning’ van de ‘Palestijnse staat’. Niet omdat ze zo’n staat ook maar een seconde serieus neemt. Wel omdat de woorden van Macron een erkenning inhouden van Palestijnen en hun politieke aspiraties. Wat Israël betreft dienen de Palestijnen als volk met nationale doelen en verlangens gewoon te verdwijnen. Dat streven zet de Israëlische staat kracht bij, met genocide in Gaza, met een campagne van terreur en etnische zuiveringen op de Westelijke Jordaanoever. Zelfs praten over een Palestijnse staat gaat dit Israël al te ver. Maar dat Israël razend is over de woorden van Macron, maakt die woorden nog niet tot serieuze stap ten gunste van Palestijnse vrijheid.

Nog iets om over na te denken voor degenen die, vaak met de beste bedoelingen, de erkenning van een Palestijnse staat zo toejuichen. Ze juichen vrijwel alleen. Geen serieuze Palestijnse verzetsorganisatie juicht mee. Geen serieuze Palestijnse verzetsbeweging eist vandaag de dag erkenning van een gedemilitariseerde Palestijnse staat naast een oppermachtig en tot de tanden bewapend Israël. Geen serieuze solidariteitsbeweging voert campagne voor die eis. Het onderwerp komt niet voor in de drie eisen waaromheen BDS – Boycot, Divestment en Sancties – campagne voert voor Palestijnse vrijheid.(6) Ook in de vier eisen voor de sit-ins van 24 juli op stations in tal van steden, te lezen op de Instagram-pagina van de Palestijnse Gemeenschap in Nederland,(7) zie ik ‘Erkenning van de Palestijnse staat’ eigenlijk nergens. Inzet van de solidariteit met Gaza zijn vooral leuzen als ‘Ceasefire Now!’, ‘Stop the Genocide! Erkenning van een Palestijns pseudostaatje past niet in de rij, en kom je in de solidariteitsbeweging eigenlijk niet tegen.

Het gaat in de kern ook niet om de vestiging van een Palestijnse staat naast een Israëlische staat. De zogeheten tweestaten-oplossing – waar die erkenning mee samenhangt – is voornamelijk een desastreuze illusie die de positie en oppermacht van Israël – kern van het probleem – onaangetast laat. Het gaat om het opdoeken van de Israëlische staat als apartheidsbewind, als koloniale en inmiddels openlijk genocidale bezettingsstaat. Wat er voor in de plaats komt? Dat is aan Palestijnen, zowel zij die er nu wonen als zij die het volste recht horen te hebben om terug te keren naar het land van waaruit ze zijn verdreven. Naar heel dat land, niet alleen naar Gaza en Westoever. Dat recht, dat is een waardevolle eis van solidariteitsbewegingen. De erkenning van een Palestijns semi-staatje naast een dominant Israël is dat niet.

Wie juichen er wel?(8) Het ministerie van Buitenlandse Zaken van de Palestijnse Autoriteit; Fatah, de totaal gecorrumpeerde partij van Mahmoud Abbas die de de Palestijnse Autoriteit runt; de Palestijnse Nationale Raad, een soort parlement van die Palestijnse (niet-bestaande) staat . Plus Oman en Koeweit, twee conservatieve Arabische monarchieën die graag ‘stabiliteit’ willen, de Palestijnen graag een fooi toewerpen om aldus de felbegeerde ‘stabiliteit’ te verkrijgen op basis waarvan ze fijn zaken met Israël kunnen gaan doen.

En dat geldt ook voor die landen die Palestina als staat al hebben erkend of op het punt staan dat te doen. Die landen willen zich van de Palestijnse zaak af maken met woorden en symboliek. Die landen hopen kennelijk dat ‘erkenning’ van een niet-bestaande ‘Palestijnse staat’, aandacht weg trekt van dat maar al te evidente en schandalige feit: de staat Israël roeit Palestijnen in Gaza systematisch uit, met honger en met munitie. En ook Frankrijk legt dat genocidale Israël geen strobreed in de weg, voor zover het dat genocidale Israël al niet actief met economische en militaire steun te hulp komt. Erkenning van die Palestijnse staat stelt Macron in staat om zich voor te doen als vriend van de Palestijnen. Dat is hij helemaal niet. Net zo min als Modi, Poetin en Xi dat zijjn.

Laten we dus niet in de val van Macron trappen. Laten we blijven vechten voor waar het om gaat. Niet om een kleine machteloze Palestijnse staat. Wel om een einde aan de genocide, en om de vrijheid van Palestijnen om in vrijheid en gelijkwaardigheid te leven in heel Palestina, in een bestuur waarvan zij – en niet mijnheer Macron – als vrije en gelijkwaardige mensen de vorm bepalen. Al die aandacht rond al dan niet erkenning van die niet-bestaande Palestijnse staat? Fopspeenpolitiek is het. ook als we intussen een Nederlandse weigering om tot zo’n erkenning over te gaan, brandmerken als een zoveelste anti-Palestijns gebaar. Er zijn echt urgenter dingen. Er zijn monden te voeden, er is een genocide die gestopt dient te worden, er is collaboratie met die genocide waar we een eind aan dienen te maken. Snij elke steun vanuit Nederland aan de Israëlische genocidale staat af!

Noten:

(1) ‘Frankrijk zet door met erkenning Palestijnse staat, tot woede van Israël’, NOS, 24 juli 2025, https://nos.nl/artikel/2576305

(2) Een post, op Bluesky gedeeld door Europees Parlementslid van GL-PvdA, wijst althans in die richting. Zie Tom van der Lee op Bluesky, 25 juli 2025, https://bsky.app/profile/tomvanderlee.bsky.social/post/3lurwfmyj222i

(3) Rashid Khalili, ‘The Neck and the Sword’( interview with Tariq Ali), New Left Review 147, mei/juni 2024, https://newleftreview.org/issues/ii147/articles/the-neck-and-the-sword. Voorbij de paywall: https://archive.ph/vwVoa. Een prachtig interview met een zeer scherpzinnig mens!

(4) Rashid Khalili, ‘The Neck and the Sword’( interview with Tariq Ali), New Left Review 147, mei/juni 2024, https://newleftreview.org/issues/ii147/articles/the-neck-and-the-sword .

(5) ‘Frankrijk zet door met erkenning Palestijnse staat, tot woede van Israël’, NOS, 24 juli 2025, https://nos.nl/artikel/2576305

(6) ‘BDS call’, https://bdsmovement.net/bds-call ; BDS Nederland, ‘Over BDS’, https://bdsnederland.nl/over-bds/

(7) Instagram-pagina van Palestijnse Gemeenchap in Nederland, https://www.instagram.com/p.g.n.l/