LOS & VAST – 2: Nicolas Walter (1934-2000) – De Verschillende Anarchistische Stromingen

Rubriek Thom Holterman.  De Engelse anarchist en antimilitarist, Nicolas Walter, was jaren verbonden aan het tijdschrift Freedom Press en publiceerde regelmatig over anarchistische onderwerpen. Als antimilitarist was hij onder meer medeoprichter van het ‘Committee of 100’, een Engelse anti-oorlogsbeweging. In 1966 kwam hij twee maanden in de cel voor zijn deelname aan de publieke strijd tegen de oorlog in Vietnam. Hij wordt ook gezien als leidende humanist en vrijdenker (zie Online).

Walter vertolkte wat ‘pragmatisch anarchisme’ is gaan heten. Het is er niet vreemd aan wat hij over anarchisme schreef in de tekst ‘Pour l’anarchisme’ (Voor het anarchisme). Ik vertaalde daaruit enkele alinea’s om aan te geven dat een halve eeuw geleden al de discussie bestond, die ook nu nog over anarchisme gevoerd wordt (de gehele tekst is integraal te vinden op de Franse site Socialisme libertaire, zie Online). [ThH]

Nicolas Walter:  ‘Anarchisten staan ​​bekend om hun meningsverschillen, en bij gebrek aan leiders en functionarissen, hiërarchieën en orthodoxieën, straffen en beloningen, beleid en programma’s is het normaal dat mensen wier basisprincipe de weigering van autoriteit is, voortdurend de neiging hebben om van mening te verschillen. Er zijn echter verschillende gevestigde vormen van anarchisme waaruit de meeste anarchisten gekozen hebben wat het beste hun persoonlijke opvattingen weergeeft’. Walter vangt aan met het taxeren van de waarde van ‘filosofisch anarchisme’.

‘Filosofisch anarchisme is het idee dat een samenleving zonder overheid mooi is, maar niet echt wenselijk, of beter gezegd wenselijk, maar niet echt mogelijk, althans nog niet. Een dergelijke houding domineert alle anarchistische geschriften van vóór 1840, en het voorkwam dat anarchistische volksbewegingen een serieuze bedreiging voor regeringen werden.

Activistische anarchisten hebben de neiging filosofische anarchisten te minachten, en dat is begrijpelijk, maar ook betreurenswaardig. Zolang het anarchisme een minderheidsbeweging blijft, schept een algemeen gevoel dat gunstig is voor anarchistische ideeën, hoe vaag ook, een klimaat dat betekent dat mensen naar de propaganda luisteren en dat de beweging zich kan ontwikkelen.’

Nicolas Walter laat dan in zijn tekst zien wat zich zoal verder ontwikkeld heeft. Hij behandelt daarvoor de volgende onderwerpen: individualisme, egoïsme, libertaire stroming, mutualisme en federalisme, collectivisme, communisme, syndicalisme. Hij komt vervolgens tot de slotsom dat het vaak om minimale verschillen gaat.

Minieme verschillen

‘Laten we erkennen dat de verschillen tussen de soorten anarchisme de afgelopen jaren zijn vervaagd. Met uitzondering van sektariërs zijn de meeste anarchisten geneigd de oude verschillen eerder als schijnbaar dan als reëel te beschouwen – als kunstmatige accentverschillen, zelfs als het om de terminologie gaat. Het zou eigenlijk beter zijn om ze niet als verschillende anarchismen te beschouwen, maar als verschillende aspecten van het anarchisme, afhankelijk van de oriëntatie van onze persoonlijke interesses. Dat ziet er dan gemeenlijk zo uit. 

In ons privéleven zijn we individualisten, hebben we onze eigen bezigheden en kiezen we onze metgezellen en vrienden om persoonlijke redenen; in ons sociale leven zijn we mutualisten die vrijelijk overeenkomsten met elkaar aangaan, waarbij we geven wat we hebben en ontvangen wat we missen door middel van egalitaire uitwisselingen; in ons werk zouden we praktisch collectivisten zijn, die samen met onze collega’s de gemeenschappelijke goederen zouden produceren – en in de organisatie van het werk zouden we syndicalisten zijn, die samen met onze collega’s zouden beslissen hoe het werk gedaan zou moeten worden; in ons politieke leven zouden we liever communisten zijn en ons verbinden met onze buren om te beslissen hoe de gemeenschap georganiseerd moet worden. Het is natuurlijk een ‘schema’, maar het geeft heel goed weer wat anarchisten vandaag de dag denken.’ (Nicolas Walter, ‘Pour l’anarchisme’, in: Anarchisme et non-violence nr. 18-19, oktober 1969.)

Vertaling en bewerking Thom Holterman. De tekst is opgenomen op de site Socialisme libertaire, 21 december 2024, zie Online. Wie uitgebreider van Nicolas Walter over anarchisme lezen wil, zie zijn Engelstalige boek About Anarchism, 1969; dit is te downloaden op de site The Anarchist Library, Online).