Hoe het IMF en de VS hebben geholpen om Argentinië te plunderen en in de schuldenval te lokken

Argentinië is weer in het nieuws met hernieuwde financiële onrust als gevolg van de slechte politieke positie van president Milei. Die slechte positie is het gevolg van woede over de slechte economische prestaties van Argentinië en de enorme corruptie binnen de regering van Milei, en het voorspelt weinig goeds voor de prestaties van zijn partij bij de komende verkiezingen in oktober 2025.

Als reactie hierop zijn het IMF en de VS in actie gekomen om de regering van Milei te redden. Het IMF had in april 2025 al een reddingspakket van 20 miljard dollar verstrekt. Nu heeft de Amerikaanse regering nog eens 20 miljard dollar beschikbaar gesteld (in de vorm van een valutaswapovereenkomst met de centrale bank). Bovendien heeft de VS zich bereid verklaard om aanvullend stand-by krediet te verstrekken en zelfs Argentijnse staatsschulden op te kopen.

De media hebben zich gericht op de lange, turbulente financiële geschiedenis van Argentinië, de moeilijke inflatiesituatie die president Milei heeft geërfd en de politieke affiniteit van president Trump met Milei. Dat verklaart echter niet waarom het IMF en de VS Argentinië zo’n enorme steun hebben verleend, gezien het gebrek aan kredietwaardigheid van het land.

De steun voor Milei moet worden gezien als een voortzetting van eerdere leningen aan president Macri (2015-2019) en Menem (1989-1999). Het doel is om het neoliberalisme in Argentinië te verankeren en het land te verstrikken in een dollarschuld. Dit wordt gesteund door de lokale elites, omdat zij de begunstigden zijn van het neoliberalisme en bovendien de Argentijnse staat kunnen plunderen via het proces van schuldenval.

1. De gecompliceerde waarheid in Argentinië

De waarheid achterhalen in Argentinië is als ‘een ui pellen’. Eerst moet men de werkelijke economische situatie blootleggen, die fundamenteel verschilt van wat de mainstream media beschrijven. Vervolgens moet men de politiek erbij betrekken en de werkelijke agenda’s achter de gebeurtenissen aan het licht brengen. Daarna moet men uitleggen hoe die gebeurtenissen werken en wat de gevolgen ervan zijn.

Als de ui eenmaal is gepeld, ontstaat het beeld dat de financiële steun van het IMF en de VS electorale inmenging is, bedoeld om president Milei en zijn extreme neoliberale programma te redden, de economische invloed van China te verminderen en Argentinië financieel in de greep te houden door het land te verstrikken in een dollarschuld. Bovendien maakt de steun het mogelijk dat de Argentijnse elite en Amerikaanse multinationals de Argentijnse staat stilzwijgend plunderen. Dat is een heel ander beeld dan dat wordt geschetst door de mainstream media en mainstream economen.

2. De mythe van het economische wonder van Milei

Het uitgangspunt is de economische prestatie van Argentinië, die door de mainstream media enthousiast wordt omschreven als een “economisch wonder”. Zo verklaart The New York Times dat Milei “op het punt stond een economisch wonder te verwezenlijken” vóór de recente financiële onrust. Die framing is cruciaal omdat ze de publieke perceptie verdraait en economische legitimiteit geeft aan de leningen van het IMF en de VS.

De waarheid is dat er geen wonder heeft plaatsgevonden. Het beleid van Milei is een ramp geweest voor zowel de gewone Argentijnen als de toekomst van Argentinië. Die werkelijkheid verklaart de politieke impopulariteit van Milei, die tot onrust op de financiële markten heeft geleid.

Milei trad in december 2023 aan en sindsdien verkeert Argentinië in een diepe recessie. De recessie is veroorzaakt door extreme begrotingsbezuinigingen, waardoor de openbare diensten en investeringen drastisch zijn teruggeschroefd, een sterk overgewaardeerde wisselkoers, waardoor de handelsbalans is verzwakt, en deregulering, waardoor de winsten zijn gestegen ten koste van de lonen.

De recessie is zichtbaar in de ineenstorting van de industriële productie en de groei van het bbp. De industriële productie blijft laag, maar er is eindelijk weer enige groei van het bbp (wat altijd zou gebeuren, omdat economieën niet eeuwig kunnen krimpen). Het herstel is echter zwak en de economie is gekrompen.

Bovendien is het beeld nog slechter omdat het bbp geen rekening houdt met ellende, honger en onveiligheid. De voedselonzekerheid en honger namen aanvankelijk sterk toe, waardoor scheurbuik onder de armen vaker voorkwam. Het officiële armoedecijfer is nu weer gedaald, maar het geeft een te rooskleurig beeld van de situatie omdat het geen rekening houdt met de enorm gestegen prijzen van water, gas en elektriciteit. De pensioenen van gepensioneerden zijn gedecimeerd, de pri

Het beleid van Milei heeft niet alleen een economische recessie veroorzaakt, maar ook de toekomst van Argentinië gesaboteerd. De ineenstorting van de publieke en private investeringen betekent een lagere kapitaalsvoorraad. De bezuinigingen op onderwijs en gezondheidszorg betekenen een minder goed opgeleide en ongezondere bevolking. En de bezuinigingen op steun voor universiteiten en kunst zijn een aanval op hoogwaardige industrieën van de toekomst (zoals informatietechnologie, medische wetenschappen en filmproductie) en hebben bijgedragen aan een verdere braindrain uit Argentinië.

De buitenlandse leningen van Milei betekenen ook hogere rentebetalingen in de toekomst, wat een last zal vormen voor de overheidsbegroting, de mogelijkheden voor economisch beleid zal beperken en een voortdurende dreiging van een financiële crisis met zich meebrengt.

Het enige positieve economische resultaat is de inflatie, die aanzienlijk is gedaald, maar zelfs hier is het verhaal gecompliceerd. Onder Milei steeg de inflatie aanvankelijk aanzienlijk. Hoewel deze weer is gedaald, bedraagt deze nog steeds 35 procent op jaarbasis. De vorige regering van Fernández verloor de controle over de inflatie, maar erfde ook een inflatiepercentage van 50 procent van de vorige regering van Macri. Bovendien versnelde de inflatie alleen maar in 2022 toen de gevolgen van de Covid-pandemie voelbaar werden. Het inflatiepercentage van Argentinië vervijfvoudigde, net als in andere landen. Gezien de hoge initiële inflatie en de structurele kwetsbaarheid voor inflatie van Argentinië was de absolute stijging echter veel groter.

Kortom, er is geen sprake geweest van een ‘economisch wonder’. Het programma van Milei kon nooit leiden tot gedeelde welvaart in Argentinië en wilde dat ook niet. Het is juist een ultraneoliberaal programma dat gericht is op het verlagen van de inflatie door middel van een diepe recessie en een overgewaardeerde wisselkoers, het verhogen van de winsten ten koste van de lonen door deregulering en het verzwakken van de arbeidsmarkt, het mogelijk maken van exploitatie van de natuurlijke hulpbronnen van Argentinië door kapitaal, en het gebruik van begrotingsdiscipline om maatschappelijke instellingen die het maatschappelijk welzijn en de vooruitgang bevorderen, te ontmantelen.

3. Het IMF en de VS: de politiek van plundering en schuldenval

Het rampzalige karakter van Milei’s economische programma roept de vraag op waarom het IMF en de VS zich zo hebben gehaast om een reddingspakket te verstrekken. Dan komt de politiek in het spel. Voor Milei is een reddingspakket essentieel voor zijn politieke toekomst. Ook de Argentijnse elites staan achter het programma, omdat zij hiervan profiteren. Maar hoe zit het met het IMF en de VS?

3.a Het IMF als nuttig instrument van de VS

Het IMF is het gemakkelijkst te begrijpen. Het wordt gedomineerd door de VS en is al lang een bastion van het neoliberalisme, dat de afgelopen veertig jaar heeft bijgedragen aan de verspreiding en handhaving van het mondiale neoliberalisme. Dat maakt het gemakkelijk om Milei te steunen, die zowel onderdanig is aan de VS als aansluit bij het extreme neoliberalisme.

Het ongebruikelijke aspect van het huidige moment is de openheid van de medeplichtigheid van het IMF, dat zijn eigen protocollen schendt op een manier die het in de toekomst in juridisch gevaar brengt. De vingerafdrukken van politieke corruptie zijn overal te vinden in de lening van 20 miljard dollar van het IMF.

Ten eerste werd de lening, ondanks aanzienlijke tegenstand binnen de Raad van Bestuur van het IMF omdat de lening niet aan de kredietnormen voldeed, toch doorgedrukt door de VS en zijn bondgenoten. Als we dit optellen bij de reeds bestaande leningen, zal meer dan 40 procent van de totale kredietverlening van het IMF naar Argentinië gaan, wat de financiële solvabiliteit van het IMF in gevaar kan brengen.

Ten tweede werd de nieuwe lening verstrekt zonder strenge economische voorwaarden, die standaard deel uitmaken van IMF-leningpakketten. Dat dit niet het geval is, komt niet doordat het IMF zijn neoliberale houding heeft gewijzigd. Het komt doordat dergelijke voorwaarden de Argentijnse economie zouden hebben ondermijnd, waardoor het politieke doel van de lening, namelijk Milei helpen de verkiezingen van oktober 2025 te winnen, zou zijn aangetast.

Het duidelijk politieke doel van de IMF-lening blijkt uit de opmerkingen van IMF-directeur Kristalina Georgieva in april 2025, die tijdens de jaarlijkse voorjaarsbijeenkomst van het IMF publiekelijk verklaarde: “Het land gaat in oktober naar de stembus en het is erg belangrijk dat de wil tot verandering niet wordt ondermijnd. Tot nu toe zien we dat risico zich niet voordoen, maar ik zou Argentinië willen aansporen om op koers te blijven.” Haar uitspraken zijn in strijd met de kernprotocollen van het IMF die politieke inmenging verbieden.

3.b De VS en verkiezingsinmenging in Argentinië

De financiële steun van de VS voldoet niet aan de gebruikelijke economische criteria en heeft een politiek doel. Het doel is om de regering van Milei te redden, China buiten te sluiten en Argentinië in de val te lokken met dollarschulden.

De VS hebben zich namens Milei gemengd in de situatie omdat hij ideologisch pro-VS en pro-Amerikaans bedrijfsleven is, terwijl zijn rivalen pragmatische Argentijnse nationalisten zijn. Zij vinden dat het bedrijfsleven (inclusief Amerikaanse multinationals) verantwoording moet afleggen aan de Argentijnse staat en zijn bereid om met China te onderhandelen als dat in het voordeel van Argentinië is. Dat is een gruwel voor Washington DC.

Voor de VS is Milei ‘onze man’, die aan de kant van de VS staat en Amerikaanse multinationals gunstig behandelt. Het verstrekken van leningen aan Argentinië is verkiezingsinmenging. De hoop is dat een enorme lening een financiële crisis kan afwenden tot na de congresverkiezingen in oktober, waardoor de regering van Milei gered kan worden.

Aanvankelijk dacht de VS dat ze Milei over de finishlijn kon helpen met leningen van het IMF, de Wereldbank en de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank (IADB). Dat bleek echter onvoldoende, waardoor het Amerikaanse ministerie van Financiën gedwongen was om rechtstreeks in te grijpen.

Even terzijde: dit proces waarbij het IMF (en de Wereldbank en de IADB) leningen verstrekken om zich in verkiezingen te mengen, is niet nieuw. Dezelfde tactiek werd in 2019 gebruikt om president Macri te steunen, die toen de favoriete kandidaat van de VS was. Het IMF leende 40 miljard dollar aan de regering-Macri, de grootste lening in de geschiedenis van het IMF. Macri verloor de verkiezingen, de 40 miljard dollar verdween en de volgende regering bleef met de last daarvan zitten.

De anti-Chinese houding die ten grondslag ligt aan het Amerikaanse beleid komt duidelijk naar voren in de voorwaarde dat de Amerikaanse hulp alleen wordt verleend als Argentinië zijn bestaande valutaswapovereenkomst met China vervangt door een door de VS gesteunde overeenkomst. De valutaswapovereenkomst tussen China en Argentinië werd in 2009 gesloten. Deze overeenkomst is gebaseerd op commerciële logica, aangezien de landen een omvangrijke, voor beide partijen voordelige handel drijven in industriële goederen en Argentijnse landbouwproducten. De VS willen deze relatie saboteren, omdat deze Argentinië afschermt van de VS en daarmee de macht van de VS vermindert.

Ten slotte zijn er aanwijzingen voor ongepaste privé-transacties door de Amerikaanse minister van Financiën Bessent. Naar verluidt heeft Bessent zowel de IMF-lening van april als het Amerikaanse reddingsvoorstel van september doorgedrukt om zijn zakenpartner op Wall Street, Robert Citrone, en andere Wall Street-fondsen te redden die speculatief hadden ingezet op Argentijnse obligaties. Die weddenschappen waren de mist ingegaan door de toenemende politieke problemen van Milei. De reddingsoperatie van Bessent zorgde voor een herstel van de Argentijnse obligatiekoersen, wat Wall Street heeft gered en ten goede is gekomen.

4. De mechanismen van plundering en schuldenval van Argentinië

Het voor de hand liggende deel van deze transacties is verkiezingsinmenging en schuldenval in dollars. Het minder voor de hand liggende deel gaat over het mechanisme van plundering.

Het plunderproces draait om de overgewaardeerde wisselkoers, die de peso kunstmatig meer waarde geeft. Dat betekent dat degenen met een overschot aan peso’s (d.w.z. de Argentijnse elite) kunnen profiteren van de overwaardering door dollars te kopen tegen een gesubsidieerde prijs. De rekening wordt betaald door de Argentijnse staat, die de geleende dollars verkoopt en zo een dollarschuld opbouwt. Dit proces is herhaaldelijk toegepast door vroegere pro-business, pro-Amerikaanse Argentijnse regeringen. Het verklaart hoe de vorige IMF-lening van 40 miljard dollar aan president Macri in 2019 spoorloos verdween.

Het proces werd zichtbaar na de nieuwe lening van het IMF. Argentinië schortte onmiddellijk het grootste deel van zijn kapitaalcontroles op, waardoor bedrijven en vermogende particulieren gesubsidieerde dollars konden kopen.

Het proces werd ook zichtbaar na de steunbetuiging van de VS. Argentinië schortte tijdelijk de exportbelasting op graan en soja op, waarna er onmiddellijk een enorme stroom aan exporten op gang kwam. Die exporten waren belastingvrij, wat ten goede kwam aan de grote landbouwexporteurs die Milei steunen. De Argentijnse staat liep een enorm bedrag aan exportbelastinginkomsten mis, die van cruciaal belang zijn voor de Argentijnse overheidsfinanciën. Door de zwakkere kapitaalcontroles konden die enorme exportverkopen vervolgens in dollars worden omgezet, wat een dubbele klap betekende. Landbouwexporteurs ontweken belastingen en kochten gesubsidieerde dollars. De Argentijnse staat liep belastinginkomsten mis en raakte in de schulden in dollars.

De overgewaardeerde dollar is ook gebruikt om de Argentijnse middenklasse te plunderen. Die gezinnen hamsteren dollars als een soort appeltje voor de dorst. Door de economische recessie als gevolg van het beleid van Milei zijn ze gedwongen dollars te verkopen om rond te komen. Door de overgewaardeerde wisselkoers hebben ze minder ontvangen en zijn hun dollars opgeslokt door mensen met een overschot aan peso’s. Dit heeft bijgedragen aan een verdere negatieve herverdeling van de rijkdom binnen Argentinië.

5. IMF- en Amerikaanse leningen zijn “onrechtmatige schulden” (“Odious debt”)

Odious debt, ook wel bekend als onrechtmatige schuld, is een doctrine in het internationaal recht waarbij onrechtmatig aangegane schulden niet hoeven worden terugbetaald. Meestal wordt dit bekeken vanuit het perspectief van het karakter van de lener, maar fraude kan ook worden gepleegd door kredietverstrekkers en leners die samenwerken. Het is zelfs gemakkelijker wanneer zij dat doen.

Om een correct gebruik van krediet te garanderen, hebben kredietverstrekkers de wettelijke verantwoordelijkheid en plicht om ervoor te zorgen dat de fondsen correct worden gebruikt en dat kredietnemers in staat zijn om terug te betalen. De leningen van het IMF en de VS voldoen niet aan die fundamentele eis, waardoor ze als onrtechtmatige schulden kunnen worden beschouwd. De leningen zijn expliciet verstrekt voor politieke in plaats van commerciële doeleinden en voldoen niet aan de vereiste kredietwaardigheidstests.

Bovendien omzeilde de IMF-lening van april 2025 een Argentijnse wet uit 2021 die goedkeuring door het congres vereiste voor IMF-leningen. Die wet werd expliciet aangenomen om een herhaling te voorkomen van de plundering die plaatsvond met de IMF-lening van 40 miljard dollar aan president Macri in 2019. Milei gaf echter toestemming voor onderhandelingen door middel van een uitvoerend decreet, dat alleen kan worden verworpen door een tweederde meerderheid in beide kamers van het congres. Het IMF en de VS zijn zich beiden bewust van die politieke manoeuvre, wat hen nog meer in diskrediet brengt.

Om verdere plundering en verdere verstrikking van Argentinië in dollarschulden te voorkomen, zou de politieke oppositie in dit stadium moeten verklaren dat de nieuwe schulden bij het IMF en de VS als onrechtmatig zullen worden beschouwd en niet zullen worden terugbetaald. Zelfs als deze verklaring niet onmiddellijk rechtskracht heeft, zou zij aanvullende kredietverlening moeten ontmoedigen en eventuele aanvullende kredietverlening die toch plaatsvindt, verder delegitimeren.

6. Kolonisatie door schulden: quo vadis Argentinië?

Het verhaal van Milei is het verhaal van presidenten Macri en Menem, maar dan nog wreder. Beiden voerden een extreem neoliberaal beleid dat gebaseerd was op een overgewaardeerde wisselkoers, buitenlandse leningen, bezuinigingen op de arbeidersklasse, privatisering en deregulering.

Beide werden gepresenteerd als een ‘economisch wonder’, maar dat was nooit het geval. Telkens werd de Argentijnse staat afgeschilderd als het fundamentele probleem, en telkens werd de staat geplunderd en verder in de val gelokt met dollarschulden, terwijl zijn rijkdom werd overgedragen aan economische elites. En telkens waren het IMF en de VS de belangrijkste facilitatoren.

De presidenten Milei, Macri en Menem maken allemaal deel uit van een gemeenschappelijk Photograph Source: The White House – Public Domainverhaal. Dat verhaal is de neoliberale plundering en schuldenval van Argentinië. Het IMF en de Amerikaanse verkiezingsinmenging kunnen Milei nog steeds de overwinning bezorgen. Als dat gebeurt, wordt Argentinië een Amerikaanse schuldenkolonie. Het zal ook nog ongelijker worden met een diepgeworteld extreem neoliberalisme. De mainstream media en economen zullen het als een wonder beschrijven, maar voor degenen die het wonder meemaken, zal het een ramp zijn.

Thomas Palley is een onafhankelijk econoom die in Washington DC woont. Hij is oprichter van Economics for Democratic & Open Societies. Hij is mederedacteur van het tijdschrift Review of Keynesian Economics