Fascistoïde Denken: Macht – Autoritarisme – Binnenlandse Vijand

‘Er bestaat bij Trump een vorm van fascisme’. Deze uitspraak ontleen ik aan de Frans-Tunesische politicologe Asma Mhalla. De uitspraak vormt de titel boven het vraaggesprek met haar in het Franse weekblad Marianne (18-24 september 2025). Uit de verschillende beschrijvingen van uitspraken en handelingen van Trump die zij geeft, valt een fascistoïde denken op te maken bij de huidige Amerikaanse president. ‘Fascistoïde denken’ wil zeggen een denken dat neigt naar fascisme. Welke elementen komen we tegen in de beschrijvingen van Mhalla, die begrepen kunnen worden als ‘fascistisch’?

Het gaat mij niet om het construeren van een definitie, maar om het vinden van voldoende elementen voor begripsvorming. Ten behoeve van dat doel loop ik het vraaggesprek met Mhalla door. Daarna onderzoek ik een aantal krantenartikelen waarin, gelet op fascistische elementen, uitspraken van Trump zijn opgenomen en zijn handelen wordt weergegeven. Vervolgens bespreek en vertaal ik een artikel waarin de verbinding van fascistische elementen met statelijkheid (Trump en zijn optreden als president van de USA) gelegd wordt. Tot slot zet ik de anti-Antifa houding van de VVD-partijleidster in een vergelijkend perspectief. [ThH]

Woede om te instrumentaliseren – Fascisme vorming

De aanleiding van het vraaggesprek is de recente verschijning van twee boeken van Asma Mhalla, de een getiteld Apocalypse Nerds (geschreven samen met Olivier Tesquet) en de ander Cyberpunk. Aan de boeken zelf ga ik voorbij.

Een van de eerste dingen waarom het mij gaat en waarop Mhalla wijst, is dat Trump kans gezien heeft drie vormen van woede bij mensen samen te brengen. Die vormen hebben op zich niets met elkaar te maken. Trump gaat het namelijk om woede te instrumentaliseren (gebruiken van iets om een doel te bereiken). In de eerste plaats gaat het om de woede van de ultra-gedeclasseerde Amerikaanse middenklasse. Het is de anti-establishment woede.

De tweede vorm is de woede van de techno-goeroes in hun oppositie tegen de bureaucratie. Die laatste zet telkens een rem op de uitvindingen en het genie van de eersten. En als derde vorm van worde noemt Mhalla die van de neo-conservatieven die het ‘Amerika eerst’ verdedigen. Het gaat hier om een leus uit de jaren 1950 (de mythologie van de ‘Amerikaanse droom’.

Trump is het gelukt om die drie vormen van woede bij elkaar te brengen rond een gemeenschappelijke vijand. Die vriend/vijand, de ‘wij’/‘zij’ retoriek koppelt aan het idee van het bestaan van een binnenlandse vijand. Dat kan van alles zijn. Bij Trump verwijst het naar de liberale democratie (gebruikelijk in fascismes vanaf 1920), naar de instituties, die als ‘elite’ zijn samen gevat (rechters, hoogleraren…). Met deze vormen van woede en hun instrumentalisering (aanmoedigen voor protestacties, uitnodigen van zelfdoen, verkiezingen, enz.) en het zich richten op een ‘binnenlandse vijand’ (waartoe iedereen gerekend kan worden als het uitkomt) is als een begin van uitleggen van een ‘fascistisch mozaïek’. Er zijn talloze aanvullende steentjes te vinden, zoals: nationalisme (MAGA), macht, grootheidswaan (megalomanie), antifeminisme.

De kracht om via een verdere uitwerking van het mozaïek een maatschappelijke overhand te verwerven vraagt om een autoritaire persoonlijkheid. Kijk je naar het handelen van Trump dan zie je een man die houdt van vernederen en onderwerpen, zegt Mhalla. Hij past gaslighting toe van internationale relaties. ‘Gaslighting’ (een vorm van psychologische manipulatie) bestaat uit destabiliseren van een partner ten einde die in de greep te krijgen. Trump functioneert door onderwerping, overheersing en overwicht, aldus Mhalla. Ze zijn tot fascistoïde elementen te rekenen.

Gelet op het voorgaande is dit in relatie te brengen met verkrijgen en uitoefenen van macht, in de zin van anderen laten doen wat hen opgedragen wordt. Dat combineert met fascisme. Historisch houdt de term een verwijzing in naar een roedenbundel (Latijn: fascis), waarin een bijl steekt. In de Romeinse oudheid werd die bundel getoond als symbool van (bestuurlijke) macht van hoge magistraten. Het gebruik van het woord ‘fascisme’ gaat terug op de eerste door Mussolini opgerichte groepering (1919). In de loop van de tijd is de betekenis van fascisme gaan variëren. Dat heeft inmiddels een aantal vormen van fascisme opgeleverd. Ten behoeve van de hedendaagse variatie circuleren allerlei elementen waarvan, zo zagen we, Asma Mhalla er enkele aandroeg. In het volgende houd ik, voor het analyseren van fascistische elementen, het oog gericht niet alleen op het handelen van Trump maar ook op enkele van zijn rijke vazallen.

Megalomaan

Tot de vazallen zijn te rekenen de techno-goeroes, waarbij ik mij beperk tot de rijksten. Waar zijn die mee bezig? Dat is te ontlenen aan een artikel in Le Monde (3-10-2025) over een tekort aan elektriciteit in de USA. Daarin gaat het over Musk die vooral ruimtevaart en kunstmatige informatie (IA) als activiteit heeft verkozen. Hij wil naar de planeet Mars. Ook wil hij kunstmatige intelligentie tot een immense schaal van toepassing verheffen. Dat vraagt veel elektriciteit. Hoeveel? In de eerste stap van opzet heeft hij een kwart van de productie van een kerncentrale nodig.

Naar mate de plannen meer vorm krijgen, komt men duizelingwekkende cijfers over stroomverbruik tegen en wat ten behoeve van de opwekking van stroom aan kerncentrales gebouwd moet worden. Het concern Nvidia dat ChatGPT op de wereld bracht, vermoedt bij uitbreiding van de plannen een hoeveelheid stroom nodig te hebben van 10 kerncentrales. Het alsmaar groter worden van Microsoft/Meta en Amazon doet niet onder voor een exponentiele groei van behoefte aan stroom. De plannen die zij allen maken, zijn megalomaan, wat een fascistoïde trek mag heten. Men is er op uit om te ‘overweldigen’ en een project, een gebouw moet de enkeling een gevoel geven van ‘onder de indruk zijn’. Kortom, de menselijke maat is volstrekt zoek.

De leiders van het soort bedrijven als weergegeven, dragen die grootheidswaan ongetwijfeld in hun persoonlijkheid mee. Zij vertonen dan ook een equivalente fascistoïde trek : belangrijker en machtiger zijn dan hun omgeving. Opmerkelijk is ook dat deze (informatica) giganten, nergens in die plannen iets over het klimaat laten horen – dat is hun zorg ook niet. Het zijn kapitalisten en hun zorg is winst maken. De megalomanie komt men in elke vorm van fascisme tegen, ook bij die van Trump. Zo laat hij zijn plan van een enorme balzaal in het Witte Huis uitwerken en waarvoor al een historisch gebouw gesloopt is, dit alles zonder vergunning (zie Online).

Een ander punt is, dat in de VS, net als in Nederland, het stroomnet verouderd is dan wel niet adequaat om een aanmerkelijke verhoging van de hoeveelheid elektriciteit te verwerken. Daar moet iets aan gedaan worden. De opwekking van stroom in de plannen van de giganten is dan ook privaat en gericht op het eigen gebruik. Het publieke net zal ze een zorg zijn, een standpunt dat Trump ook lijkt in te nemen. Die schrapte een lening van 4,9 miljard dollar om 1300 km hoogspanningsleidingen te vernieuwen door de velden van Kansas en van Missouri. Reden: het zou gevolgen hebben voor de veehouders aldaar. En die moet je tot ‘vriend’ houden als kiezers…

Imperialistische ‘drive’ – extern en intern. Geweld als deel voor het geheel

We zagen dat verschillende vormen van woede worden losgelaten op de ‘binnenlandse vijand’ (die eveneens veelvormig is: de ‘migrant’ voor de ene soort woede, de ‘elite’ voor de andere soort woede). Ook werd het verschijnsel ‘macht’ aangedragen, ten behoeve van uitdrukking van uiteenlopende manieren van overweldiging. Het is langs die weg dat we een open fascistisch concept creëren, waarbij fascistoïde denken en handelen begrepen wordt als reflex op dat open concept. Ik zal dit verduidelijken aan de hand van wat Trump zegt en doet voor zover dit in het openbaar verschijnt.

Alle vormen van fascisme (ik spreek ook van fascismes) vertonen een positieve relatie tot geweld. Dit zit opgesloten in een imperialistische ‘drive’ (omvangrijker worden; geopolitieke drang, overheersen als genoegen). Deze ‘drive’ kent twee kanten. De ene is extern gericht (Zit Trump niet achter de verwerving van Groenland aan?). De andere is intern gericht, tegen de ‘binnenlandse vijand’ en dat betreft iedereen die het niet met ‘ons’ eens is. De doorslaggevende keuze-elementen voor die interne drive variëren voornamelijk naar gelang van: geloof (joods, moslim, etc.), huidskleur (iedereen die niet blank is), ideologie (antikapitalistisch, socialistisch, democratisch, liberaal, etc.), sekse (de vrouw is ongelijkwaardig aan de man; het patriarchaat is heersend). Welnu, het geweld ontmaskert Trump als fascist. Dat zit zo.

Wat doet Trump? Hij instrumentaliseert wat hij benoemt tot ‘antifascistisch geweld’. In de eerste plaats wordt door Trump geconstateerd, dat het in door democraten bestuurde Amerikaanse steden een zootje is. Het bestuur kan het niet aan. Hij stuurde daar inmiddels niet alleen het leger op af, maar bijvoorbeeld ook het ICE (Immigration and Customs Enforcement), een immigratiedienst met een paramilitair uiterlijk (Le Monde, 3-10-2025).

In de tweede plaats is de ideologische matrix voor het handelen door Trum er een waarbij ‘criminaliteit, immigratie en extreem-links’ tot een mengsel gemaakt zijn (Le Monde, 10-10-2025). Een van de afleidingen uit dat mengsel is de Antifa-beweging, die op 8 e 2025 door Trump aangewezen werd als ‘binnenlandse vijand’ nummer één. Op 2 september 2025 had hij deze beweging in een decreet (waar dictators vaak mee werken gelet op de open omschrijving van regelgeving) benoemd tot ‘terroristische organisatie’, terwijl het om een antifascistische beweging gaat zonder structuur en waarvoor geen organisatie is opgericht. De Amerikaanse staatssecretaris voor binnenlandse veiligheid vertolkte nog iets onbewijsbaars: ‘de antifas hebben onze hele maatschappij geïnfiltreerd’ (Le Monde, 10-10-2025). En heel opmerkelijk, in al de debatten over deze zaken: geen woord over het geweld van extreemrechts en over de vrije circulatie en verkoop van vuurwapens.

Ten derde, hoe zit het eigenlijk met dat dodelijke terroristische geweld? Het Amerikaanse liberale Cato instituut onderzocht de cijfers daarvan voor de USA vanaf 1975. Het totaal kwam op 3597 waarvan 83% op 11 september 2001. Extreemrechts maakte 391 slachtoffers en extreemlinks 65.

Trump kijkt daarvan weg en gaat door vanuit zijn vriend/vijand matrix. Op 7 oktober kwalificeert hij de democraten als ‘opstandelingen’. In de matrix van MAGA (Make America Great Again) is er alleen plaats voor ‘wij’ en ‘zij’. Een dag later, 8 oktober 2025, roept Trump op om tot opsluiting van de burgemeester van Chicago en de gouverneur van Illinois over te gaan, beiden democraten (Le Monde, 10-10-2025). Hij is de geweldenaar die antifascisten politiek wil neutraliseren, waarmee hij als fascist door de mand valt.

Binnenlandse vijand – Een regeringsinstrument

Moet je dit allemaal ernstig nemen? Dat lijkt mij wel. Ik zal daarvoor het betoog samenvatten van Olivier Burtin, docent-onderzoeker, specialist Amerikaanse civilisatie (Universiteit van Picardië). Alvorens daartoe overgaan, wil ik nog op een punt wijzen. Bij Burtin komen we een aantal verwijzingen tegen die al ter sprake gebracht zijn. Maar zijn betoog houdt, zonder dat zo uit te spreken, het element van de staat in het oog. Je moet er toch niet aan denken dat op het allerhoogste overheidsniveau de een (Trump) over de ander (Musk) zegt: ‘Hij is gek geworden’ (zie Online) en de ander (Musk) over de een (Trump): ‘Trump moet worden afgezet en vervangen door JD. Vance’ (zie Online). Wel, deze wisseling van woorden heeft plaatsgevonden…

De historicus Olivier Burtin komt op de lange geschiedenis van het concept ‘binnenlandse vijand’ terug in zijn artikel getiteld ‘Donald Trump presenteert zich als oorlogsleider in een binnenlands conflict’ (Le Monde, 10-10-2025). Trump maakt met de retoriek van de ‘binnenlandse vijand’, een echte regeringsvorm, aldus Burin. Hij vervolgt, een ik citeer: ‘Sinds een aantal maanden is in de USA een indringend geluid te horen van stampende laarzen. Na Los Angeles, in Californië, en Washington, is Trump van plan de inzet uit te breiden van de Nationale garde in andere steden. Dat zijn in meerderheid steden met een bestuur van democraten, zoals Chicago en Portland. De beslissingen daartoe worden gerechtvaardigd met een verwijzing naar de criminaliteit en/of de aanwezigheid van daklozen en migranten’. 

Eind september 2025 beloofde Trump Amerika te verdedigen tegen ‘een invasie’ uitgevoerd door ‘de binnenlandse vijand’. Daarmee nam hij de retoriek van een binnenlandse oorlog ter hand tegen ‘progressief links’. Eveneens voegde hij daaraan de suggestie toe de Amerikaanse steden te gebruiken als ‘oefenterrein’ voor het leger. Burtin wijst erop dat deze manier van verwoorden herhaald werd in relatie tot de moord op Charlie Kirk (centrale figuur van MAGA). Hoewel de moordenaar in zijn eentje gehandeld lijkt te hebben, gebruikt Trump de moord om zijn argumentatie te verbreden tot alles en allen die hem tegenstaan. Hij versterkt ermee zijn afwijzing van links, dat hij verantwoordelijke houdt voor het klimaat van haat en intolerantie, wat het land tot aan de rand van de burgeroorlog brengt. 

Burtin beschrijft hier dus Trump’s manier van de omkering van zaken. Hij kopieert zijn oud-raadgever Steven Bannon: ‘Wij zijn in oorlog in dit land’. Of, zo geeft Burtin weer, om met de woorden van zijn actuele kabinetsdirecteur (Stephen Miller) te spreken, het gaat om ‘een georganiseerde strategie om radicaal-links uit de weg te ruimen’ en om: ‘Alle woede te kanaliseren die ons rest…teneinde deze terroristische netwerken te ontwortelen en ontmantelen’. Deze stellingname wordt dus ontleend aan één moordenaar (over wie door menig doorgeleerde gesproken wordt in termen van een ‘lone wolf’…). Niettemin, herkenbaar is hoe in extreemrechtse kringen geargumenteerd wordt: het deel wordt voor het geheel gehouden. En als je de macht hebt, zoals Trump, kan je vanuit dat ‘geheel’ handelen. Dáár schuilt het (maatschappelijk) gevaar wil Olivier Burtin betogen.

Hij herinnert eraan dat voorheen daar al campagne voor gevoerd werd, zoals onder de oud-president Ronald Reagan, door diens raadgever Patrick Buchanan. Maar, schrijft Burtin, Trump transformeert de beproefde retoriek tot een staatsinstrument. Het aankomen met een ‘binnenlandse vijand’ is niet slechts voor de discussie, het is een methode van de regering geworden. Van Moskou naar Washington, onderwijl Budapest gepasseerd, blijken de autoritaire leiders dezelfde reflexen te delen: uitvinden van een binnenlandse dreiging om de concentratie van macht te rechtvaardigen. Viktor Orban spreekt over universiteiten waar ‘buitenlandse agenten’ huizen; Vladimir Poetin transformeert de oppositie tot ‘verraders’, die hij via een wet tegen ‘onwenselijke organisaties’ kan elimineren.

Trump zit, aldus Burtin, in het spoor van deze ‘autoritaire grammatica’: het herdefiniëren van je politieke tegenstander als ‘binnenlandse vijand’. Daarmee introduceert hij in het hart van de Amerikaanse instituties een logica van de tegen-revolte (une logique de contre-insurrection). Tegelijk voedt hij er de honger naar wraak mee van de meest radicale basis van de beweging die achter hem staat, extreeemrechts.

Dit afglijden in de institutionele richting (naar ‘statelijkheid’ zou ik zeggen) is daarom des te gevaarlijker waar dit vergezeld gaat met een groeiende militarisering van de politiek, betoogt Burtin. En het is precies wat we Trump zien doen: het leger (de nationale garde) inzetten in steden met voornamelijk democratische bestuurders – die hij rekent tot de ‘binnenlandse vijanden’. Een van de laatste ‘slachtoffers’ tot nu toe van deze ‘heksenjacht’, zo merk ik (thh.) op, is de burgemeester van Boston, Michelle Wu, juriste en de eerste gekleurde vrouw in deze gekozen positie (zie NOS.nl, Online). Zij belichaamt in een persoon alles, waarmee Trump en zijn achterban hun gedachtegoed instelling kunnen brengen: hun antidemocratie opvatting, hun anti-elitisme en hun racisme. Welaan, een opmerkelijke fascistoïde ‘programmering’.  

Ging het hierboven nog om de binnenlandse vijand, Trump’s handelen in de sfeer van de ‘buitenlandse vijand’ is onverbloemd illegaal. Zo heeft hij op 15 oktober 2025 toegegeven de CIA toe te staan geheime operaties uit te voeren in Venezuela. Doel is de omverwerping van de zittende regering. Ook mag de CIA de zittende president Maduro direct aanpakken (Le Monde, 17-10-2025). Dezelfde editie van Le Monde leert eveneens, dat in de wateren van de Caraïbische zee schepen tot zinken gebracht mogen worden als ze verdacht worden van drugssmokkel. Vijf schepen zijn reeds vernietigd en 27 opvarenden zijn zonder sommatie gedood. Op die manier doe je dat als je je machtig voelt en je je buiten of boven de wet stelt.

Trump heeft voor deze inzet verklaard dat de USA in een ‘gewapend conflict’ gemengd zijn met de drugskartels en hun ‘illegale strijders’. Hier zie je weer de omkering, want de suggestie is dat het handelen van de USA daarmee legaal zou zijn. Het is alsof je een handschoen binnenstebuiten kerend uittrekt. Overigens heeft de regering nog niet het bewijs kunnen leveren dat met de vernietigde boten drugs vervoerd werden (Le Monde, 17-10-2025)…

Olivier Burtin had het hierboven over ‘afglijden’ van Trump. Telkens zie je een flagrante tegenstelling verschijnen tussen narratief (verhaal) en werkelijkheid, schrijft hij. Zo toont een reeks studies aan, dat het aantal uitgevoerde aanvallen van exteemrechts ver uitsteekt boven andere vormen van binnenlands terrorisme. Welnu, hoewel de zittende Amerikaanse regering zich de moeite getroost om alle verwijzingen naar de werkelijkheid te verwijderen – echt orwelliaans –, de belangrijkste bedreiging van de Amerikaanse binnenlandse veiligheid ligt bij radicaal rechts en niet bij een gepresenteerd subversief links.

De slachtingen in Pittsburgh (Pennsylvania) in 2018, van El Paso (Texas) in 2019 en van Buffalo (New York) in 2022, die hadden respectievelijk, zo is aangetoond, joodse, latino en zwarte mensen als  doelgroepen. Met het oproepen van een imaginair geweld, dat in kielzog ervan gedijt achter de logica van de binnenlandse vijand, profileert zich een veel diepere transformatie van de macht. In het verleden diende deze retoriek vooral om kiezers te mobiliseren. Tegenwoordig is het in de mode bij de regering en is het een beginsel van publieke actie. Wat je ziet is dat de staat denkt in termen van oorlog tegen een deel van zijn eigen bevolking. Trump is altijd bezig de angst te transformeren in een politiek project, concludeert Burtin (Le Monde, 10-10-2025).

Van rechtsstaat tot machtsstaat

Wat Burtin in feite beschrijft, is de poreusheid die bestaat tussen rechtsstaat en machtsstaat. Die wordt door Trump gebruikt door wet en internationale verdragen aan zijn laars te lappen. Aldus breekt hij de rechtsstaat af. De schijn van legaliteit wordt door hemzelf verschaft met zijn decreten, afgegeven op grond van open termen (zoals: binnenlandse vijand; terroristische organisatie; voor Poetin de ‘onwenselijke organisaties’). In de statelijke constructie – zoals de USA – waarin hij handelt, vormt macht langs deze weg de bron van autoriteit. Door de afbraak van de rechtsstaat is men in de machtsstaat beland. De poreusheid maakt namelijk een doorpakken van de ene naar de andere institutionele vorm mogelijk. Dit is dan ook de situatie waarvan fascistoïde mensen hopen, dat zij door machinatie (een verdekte manier van handelen) daarin terechtkomen (zoals: Trump, Poetin, Orban, Netanyahu, Xi Jinping gelukt is en waarop Marine Le Pen, Wilders hopen zover te komen).

Ik wijs niet voor het eerste op deze gang van zaken. Al in het eerste decennium van deze eeuw schreef ik erover. Een ruim citaat uit mijn essay ‘Rechtsstaat en democratie. Tussen libertaire kritiek en dynamiek’, mag dit vertolken (uit: de AS161/162, zomer 2008, p.21-41, zie Online). ‘De VS levert’, merkte ik op: ‘wat dat aangaat benauwende voorbeelden van conversie van de rechtsstaat in machtsstaat. Controle van een onafhankelijke rechter ten aanzien van overheidshandelen? De gevangenen die de VS vastgezet hebben in de kooien van Guantanamo Bay, zitten daar zonder juridische titel en zonder een rechter te kunnen vinden (schending van heel een oud grondbeginsel, habeas corpus, een beginsel om de wettigheid van een detentie te bepalen). 

Verder zijn er de geheime gevangenissen van de CIA, waarvan de Amerikaanse regering heeft erkend dat ze bestaan. (Berichtgeving naar aanleiding van een rapport van de Human Right Watch, in: De Volkskrant van 27 februari 2007, Internet-uitgave). Daarnaast wordt door de VS bij herhaling het in een internationaal verdrag neergelegde verbod tegen martelen geschonden. Een excuus valt daarvoor niet te bedenken, omdat het om een zogenaamd absoluut verbod gaat (In een onlangs uitgevaardigd decreet heeft president Bush het gebruik van marteling op van terrorisme verdachte gevangenen in de geheime CIA gevangenissen verboden. Men zal zich daar voortaan hebben te houden aan art. 3 van het Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden. Het decreet houdt desondanks de deur open voor bepaalde ‘méthodes d’interrogatoire ‘musclées’, toegestaan in het militaire handvest van de VS (Le Figaro, nr. BIS 19646, oktober 2007).

Overigens geldt voor vele grond- en mensenrechten dat allerlei clausuleringen tot verregaande inperking van de werking van zulke rechten aanleiding kan zijn (en vaak feitelijk is) en dat niet alleen in de VS. Gaat het in dat soort gevallen om de wil van de demos of is het de demon van een regering? Met de demos heeft dit in ieder geval allemaal weinig te maken. Toch wordt het allemaal aanvaard…’ (de AS 161/162, pp. 26-27).

Wat hier in staatshandelingen verschijnt is, dat de grondslag van dit handelen berust op autoritaire macht. Die combinatie (staat/autoritaire macht) is een fundamenteel element voor het gebruik van de term fascisme. Er zijn andere elementen nodig om het gebruik van die term inhoudelijk zinvol te laten zijn, zo zagen we, zodat het niet als een scheldwoord klinkt. Dilan Yeşilgöz (VVD) merkte onlangs op dat zij de antifa-motie niet weer zou steunen. Daaraan voegde zij evenwel toe: ‘Ik wil dat gedachtegoed gewoon niet’ ( zie Online). Weet zij echter wat dat gedachtegoed is? Vermoedelijk niet. Dat doet ook niet ter zake, het valt te raden. Zo maken antikapitalisme, links, migratie (ontgrenzing), anti-nationalisme, anti-statelijkheid deel uit van het gedachtegoed van ‘Antifa’. Daar moet de VVD en de rest van het extreemrechts blok niets van hebben. Dat lijkt mij consistent. Er is nog iets anders waaraan ik niet voorbij wil gaan.

Het is het goed recht van mevrouw Yeşilgöz als prive persoon bepaald gedachtegoed te verwerpen. Maar als Dilan Yeşilgöz is zij actief bezig als publiek persoon. Zij is uit op machtsverwerving (VVD als machtspartij) in de nationale overheidssfeer. Als zo iemand zegt: ‘Ik wil dat gedachtegoed gewoon niet’, dan spreekt zij een machtswoord uit. Zij wìldat niet. Ze drukt dat versterkend uit in strafrechtelijk zin door antifa te verbinden met ‘terroristische organisatie’. In dit geval komen we terecht in de sfeer van het intentiestrafrecht, zoals dat in nazi-Duitsland fungeerde onder de term Gesinnungsstrafrecht (zie Online). Daar zie je hoe je afglijdt naar fascisme, wanneer het antifascisme wordt afgewezen.

Dilan Yeşilgöz zal zeggen dat zij aan ‘geweld’ gebruik denkt. In haar argumentatie verschijnt dan dat een ‘deel’ voor het ‘geheel’ gehouden wordt (pars pro toto, een retorisch truc). Zij zeilt dan ook weg in een loze kreet van ‘ondermijnend voor de democratie’ (Hoe dan? Welke betekenis van democratie?). Ze ziet dan, opnieuw, ‘geweld’? In ieder geval is zij dan waar ze terecht wil komen: het gaat om ‘een terroristische organisatie’. Zo draaien we rond en zijn we ook terug bij Trump, fascistoïde denken en het afglijden naar fascisme… Net als Wilders wil ook Yeşilgöz op Trump lijken in doen en laten. Daar schuilt het schadelijke in van hun optiek voor samenleving en democratie.

Thom Holterman 

Beeldmateriaal:

[1] Cartoon WANTED – Robert Crumb  (Amerikaanse illustrator en striptekenaar).

[2] Overgenomen van de site van Le Comptoir, zie Online.

[3] Cartoon: Keith Kellogg (links), Steve Witkoff  (rechts) en Trump (‘The American Thinker’). Trump lijkt te twijfelen tussen twee groepen adviseurs: de Amerikaanse speciale gezant-generaal Keith Kellogg, die duidelijk een oorlogszuchtige houding tegenover Poetin aangaande Oekraïne heeft aangenomen, en speciale gezant Steve Witkoff, die Poetin dit jaar vijf keer heeft ontmoet.

[4] Kwestie van de derde termijn die Trump als president wil, à la Poetin, door middel van een grondwetswijziging. Foto overgenomen van NU.nl, zie Online.