De Slachter van Atjeh hoort niet in een herdenkingstuin

Naar de inhoud springen

In de tuin van Museum Bronbeek staan monumenten die dit verdriet en verlies gedenken, maar ook een borstbeeld van Jo van Heutsz. De man die als gouverneur-generaal verantwoordelijk was voor ruim 70.000 doden tijdens de Atjeh-oorlog (1873–1914), een van de bloedigste episodes van het Nederlandse koloniale bewind. Van Heutsz werd in zijn tijd geëerd als de “pacificator” van Atjeh. Maar die “vredesmissie” was allesbehalve vreedzaam. Het was een brute militaire campagne tegen de bevolking van Atjeh, waarbij dorpen werden platgebrand, oogsten vernietigd en mannen, vrouwen en kinderen werden gedood. Het doel was niet dialoog of verzoening, maar onderwerping. Voor mij, als Indo-Europese Nederlander, kleinzoon van een Indonesische opa en zoon van een Indo-Europese vader, voelt het wrang om in een tuin met meerdere monumenten, een plek van troost en respect, oog in oog te staan met iemand die symbool staat voor massaal koloniaal geweld. Het is alsof er wordt gezegd: “Je mag rouwen en herdenken, maar we blijven de dader eren.” Dat Van Heutsz nog steeds in brons op een voetstuk staat, wordt in stand gehouden door het Ministerie van Defensie. Het is immers hun terrein. Alsof het vanzelfsprekend is dat militair erfgoed ook de heldenverhalen van koloniaal geweld moet bewaren. Alsof we bang zijn om eerlijk te kijken naar de schaduwzijde van onze geschiedenis. Het probleem is niet alleen dat dit beeld er staat. Het probleem is wat het uitstraalt: dat daden als die van Van Heutsz nog steeds in een eervolle context mogen worden geplaatst. Dat slachtoffers in hun eigen herdenkingsruimte geconfronteerd moeten worden met de man die hun leed belichaamt. Dat is geen neutrale geschiedenis; dat is actief kiezen welke verhalen je belangrijk genoeg vindt om letterlijk op een sokkel te zetten.

Ricardo Brouwer in De Slachter van Atjeh hoort niet in een herdenkingstuin (Joop)

Berichtnavigatie