Wilders bouwt zijn knokploegen-koninkrijk

“Coevorden zwicht voor gewelddadig protest, ‘kunnen vluchtelingen geen veilig huis bieden’”, kopte de NOS op 4 juli. Deze ramp is al jaren in de maak. Er wordt al jaren toegekeken hoe extreem-rechts een parallelle staat met politiemacht aan het bouwen is. Nu barst die bom, en lijkt de politiek meteen te capituleren.

In de vraag of Wilders een fascist is, komt de vraag van geweld naar voren. “De PVV heeft nooit geweld vertolkt, aangeprezen of aangemoedigd. (…) Om deze redenen is de PVV ook zeer moeilijk fascistisch te noemen”, stelt Reinier van der Hulst in 2014.

Dit standpunt was in 2014 al naïef, want de politiek die Wilders voorstond was zeker gewelddadig. Het sluiten van moskeeën en verbieden van de Koran met politiemacht is geweld. Maar zeker in de afgelopen jaren gaat het niet meer op.

Neem bijvoorbeeld de opkomst van “burgerwachten”. Dit zijn knokploegen die het gemunt hebben op mensen die zij als “buitenlanders” beschouwen en hen met geweld te lijf gaan. In 2023 werd dit nog gerapporteerd als een a-politiek fenomeen.

Maar dat was niet zo. Grondlegger voor de burgerwacht in Ter Apel was Harry Siemers, die zich later bij de PVV aansloot en nu voor de partij in de gemeenteraad van Westerwolde zit.

Hoe gevaarlijk dit is voor mensen in die buurt: in 2023 werd iemand (volgens dit artikel een vluchteling in procedure) geschopt en geslagen bij zijn ontvoering door de burgerwacht.

Ook in Budel en Maarheeze is een “burgerwacht” opgezet. Ook zij patrouilleren de straten om vluchtelingen in de gaten te houden.

Prominent lid van deze burgerwacht is Harm van Leuken. Hij deed zich verkiezingsdebat op 16 november 2023 voor als “bezorgde burger” om vragen te stellen, maar eigenlijk is hij actief PVV-vrijwilliger. Hij is niet racistisch, want hij eet shoarma.

Deze buurtwachten zijn overigens juridisch gezien niet toegestaan. Het zijn particuliere groepen die zich als politie gedragen. Dat is verboden volgens de Wet op de weerkorpsen, die in de jaren dertig is ingesteld in de strijd tegen de NSB.

Maar dat verbod wordt blijkbaar niet meer gehandhaafd. Ook niet toen eerder dit jaar een aantal burgerwachten “grenscontroles” gingen uitvoeren om vluchtelingen te betrappen. Ook al hebben vluchtelingen het recht om in Nederland asiel te vragen.

Dit kon op de steun rekenen van Geert Wilders, voor wie dit handige bondgenoten zijn. Dit soort buurtwachten gooien olie op het vuur van zijn retoriek, en scheppen tegelijkertijd de chaos waarvan Wilders zegt dat alleen hij het kan oplossen.

Dit is een veelgebruikte techniek van fascisten. Ook Faber gebruikte het. Voor haar waren chaos en wreedheid geen falend beleid, maar juist manieren om haar eigen invloed te vergroten ten koste van anderen.

En hoewel het geweld in Coevorden niet direct voortkomt uit burgerwachten, komt het voort uit hetzelfde principe: racistisch geweld gebruiken om vluchtelingen af te schrikken, alleen dan op veel grotere schaal en gericht op de parlementaire politiek.

En dat is waarschijnlijk ook waarom wethouders en andere bestuurders nu opeens wakker schrikken. Opeens wordt het geweld gebruikt om hen onder druk te zetten, in plaats van alleen tegen vluchtelingen, dus dan gaan de alarmbellen opeens aan.

Ook dit politieke geweld heeft nu al jaren precedent. In 2019 reed een trekker door de deur van het provinciehuis in Groningen, waar boze boeren verhaal gingen halen. Ook dit werd feitelijk gedoogd, en leidde tot de groei van de BBB.

Wilders zelf gaat nu ook op die toer. Hij maakt geen directe connectie met de gebeurtenissen in Coevorden, maar zijn keuze om juist nu de aanval in te zetten op gemeenteraden kan geen toeval zijn. Zeker niet als hij oproept tot het negeren van de wet.

Waarom wil Wilders juist dat geweld aanmoedigen? Dat heeft drie belangrijke redenen. Allereerst is het gratis propaganda voor zijn partij. Hoe meer ‘zijn’ onderwerp in het nieuws is, hoe meer aandacht hij indirect krijgt. Al zijn tweets worden zo tot nieuws verheven.

Daarnaast creëert het juist de chaos waar hij politieke munt uit slaat. De knokploegen creëren precies de maatschappelijke angst die Wilders verder wil aanwakkeren. Hoe chaotischer en gewelddadiger het land (ook al is het door zijn toedoen), hoe meer volgelingen hij krijgt.

Maar de derde reden is dat hij de vele burgerwachten en knokploegen kan gebruiken als politieke pokerchip. Hij wil niet geheel afhankelijk zijn van de politie en het staatsapparaat, dus bouwt hij een parallelle macht die loyaal is aan hem en waarmee hij politieke druk kan zetten.

Vanuit de regering hadden Wilders en Faber nooit de politieke middelen om Coevorden tot iets te dwingen. Dat middel hebben ze nu wel. En dat middel kan gebruikt worden voor veel andere doelen dan alleen maar het sluiten van azc’s.

De knokploegen kunnen zelfs dienen als een ruilmiddel. In ruil voor politieke macht kan hij deze groepen beteugelen. Het geeft hem grote macht bij eventuele nieuwe coalitieonderhandelingen; wellicht een reden voor VVD om alsnog met Wilders in zee te gaan.

Dat is dan ook de tactiek die de NSDAP en Hitler gebruikten met de SA. Angst voor de SA waren een reden voor de centristische partijen om met Hitler in zee te gaan, in de hoop dat hij ze dan zou beteugelen en tot rust zou manen. Tevergeefs, natuurlijk.

Het voorbeeld van de SA laat zien waarom het zo belangrijk is om die knokploegen en burgerwachten te breken voordat hun georganiseerde geweld uitbreidt. Zo niet, dan geven we Wilders een machtig wapen in handen waarmee hij de politiek nog jaren kan beheersen.

En dat kunnen we niet overlaten aan de politie. Die mogen we niet te veel macht geven, anders wordt dat tegen ons gebruikt. En daarnaast zijn politieagenten vaak blij met de hulp van racistische knokploegen.

In plaats daarvan is dit een front waarop anti-fascisten zich moeten doen gelden. Niet zozeer om de instituten van de repressieve parlementaire democratie te beschermen, maar om te zorgen dat fascistische knokploegen niet de dienst gaan uitmaken.

Bo Salomons

(Dit artikel verscheen eerder als draadje op Twitter.)