We Promise: “Afschaffing van de term ‘Gouden Eeuw’ is een noodzakelijke stap naar een eerlijk en inclusief historisch perspectief”

Het Westfries Museum in Hoorn heeft enige tijd geleden besloten om afstand te doen van de term “Gouden Eeuw”. Die koloniale benaming voor de zeventiende eeuw is pas in de negentiende eeuw in gebruik geraakt, in het kader van het aankweken van nationalistische trots over het verleden van de roofstaat aan de Noordzee. Het is verheugend dat het museum deze stap heeft gezet, want de strijd voor dekolonisering verloopt in Hoorn bijzonder moeizaam. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de tegenstand die actiegroep We Promise en bondgenoten ondervinden bij de al jarenlang lopende campagne (m het standbeeld van de genocidepleger Jan Pieterszoon Coen op het plein Roode Steen te verwijderen uit de openbare ruimte. Ook de afschaffing van de term “Gouden Eeuw” stuit op bezwaren uit de hoek van koloniaal en stadschauvinistisch Hoorn. Daarop is een dekoloniaal weerwoord gevolgd van We Promise.

Een viertal fracties in de gemeenteraad, te weten fractie Van Beusekom/Vinkenborg, fractie Tonnaer, fractie HOE?! (Hoorn Open & Eerlijk) en fractie Hart van Hoorn, hebben op hoge toon een serie vragen op het college van Burgemeester en Wethouders afgevuurd over “deze verandering in het museumconcept”. Wie de vragen doorneemt, bekruipt het gevoel dat zich volgens de fracties niet minder dan een kolossale ramp voor de “stadspromotie” gaat voltrekken, als men niet langer meer het koloniale en slavernijverleden zou mogen bejubelen, toejuichen en verheerlijken, met zijn eeuwenlange dehumanisering, geweld, moord, roof, onderdrukking, dwangarbeid en uitbuiting. De fracties willen de witte koloniale vrijheid behouden om de zeventiende eeuw te blijven betitelen als een “Gouden Eeuw”, een eeuw waarin Jan Pieterszoon Coen namens de VOC een genocide pleegde op de Banda-eilanden.

Het mag geen verbazing wekken dat deze fracties eerder al lieten blijken dat ze er geen zin in hadden om excuses aan te bieden voor het lokale koloniale verleden. Daarbij verscholen ze zich lafhartig achter voormalig minister-president Mark Rutte en koning Willem-Alexander, die inmiddels wel excuses hadden aangeboden voor het nationale koloniale verleden. Nu de fracties terrein aan het verliezen zijn, gaan ze frontaal in de aanval en laten ze zien wat hun beweegredenen zijn. Ze willen koste wat het kost de beeldvorming van Hoorn als een trotse en zelfgenoegzame “stad van de Gouden Eeuw” in stand houden, ondanks een onderzoeksrapport dat overtuigend duidelijk maakt dat de stad en zijn bestuurders indertijd tot hun nek in de slavernij zaten. En ondanks alle demonstraties, toespraken, bijeenkomsten, discussies, brieven, sociale media en andere middelen die We Promise en bondgenoten keer op keer hebben ingezet om aan te tonen hoe noodzakelijk het is dat er rekening gehouden gaat worden met de positie en de belangen van nazaten van slaafgemaakten en van andere gekoloniseerden.

Brief

In reactie op de irritante vragen van de vier fracties heeft We Promise inmiddels een brief gestuurd naar de gemeenteraad en het college van B&W. “De partijen zijn verbolgen over de aanpassing van de term ‘Gouden Eeuw’”, aldus de brief. “Een term die in de negentiende eeuw is ontstaan en zich trots richtte op de rijkdommen die in de zeventiende eeuw vergaard zouden zijn. Een term die absoluut geen enkel perspectief biedt over de keerzijde van deze geschiedenis, geen aandacht besteedt aan de gruweldaden die hebben plaatsgevonden en zich enkel focust op hoe goed de Nederlander het voor elkaar had. Het aanpassen van een term die historisch gezien al fout was vanaf het begin, is echt geen catastrofale verandering. Integendeel, het is een noodzakelijke stap om de waarheid te respecteren.”

De vragen van de vier fracties roepen volgens We Promise “een belangrijke discussie” op. “Hoe kan het dat een stad als Hoorn zo trots is op een periode die gepaard ging met mensonterende gebeurtenissen? In plaats van het moment te pakken om de geschiedenis volledig te vertellen, heeft men ervoor gekozen om de zogenaamde ‘Gouden’ kant als marketingtool te gebruiken. De vraag die zij zouden moeten stellen, is niet hoe het verwijderen van deze term rijmt met de stadspromotie, maar waarom deze glorificatie van de Gouden Eeuw zo lang heeft kunnen voortduren.”

We Promise benoemt ook dat flink wat andere musea al eerder zijn overgegaan tot vormen van dekolonisering met hun collecties en terminologie. Dat was zeker te merken tijdens het nationale Herdenkingsjaar Slavernijverleden, dat liep van 1 juli 2023 tot 1 juli 2024. “In verschillende grote musea, zoals onder andere het Rijksmuseum, zien we dat er nog steeds enorm veel toerisme en aandacht is voor de geschiedenis van de zeventiende eeuw. De term ‘Gouden Eeuw’ is vervangen door ‘zeventiende eeuw’, en er is nu meer focus op de gruweldaden die plaatsvonden in die tijd. Is dit echt een catastrofale verandering? Als je het vanuit een nationalistisch oogpunt bekijkt wel. Historisch bewustzijn vraagt om eerlijkheid, niet om verheerlijking.”

Volgens de actiegroep is het aanpassen van de term ‘Gouden Eeuw’ geen catastrofale verandering, “maar eerder een noodzakelijke stap naar een eerlijker en inclusiever historisch perspectief. De politieke partijen dienen zich af te vragen waarom ze zo gehecht zijn aan een term die niet alleen verouderd is, maar ook een vertekend beeld van de geschiedenis schetst. Het is tijd om de dialoog aan te gaan, niet vanuit een nationalistisch standpunt, maar vanuit een verlangen naar waarheid en erkenning.”

Harry Westerink

Berichtnavigatie