Over weer een mooie demonstratie

dinsdag 27 mei 2025

Toch even nog wat indrukken over de demonstratie ‘De Straat Op’(1), afgelopen zaterdag, 24 mei 2025. Om te beginnen: de demonstratie was goed! Groot: 15.000 mensen lees ik, en op basis van wat ik heb gezien als demonstrant zou dat prima kunnen kloppen. Levendig: voortdurend riepen demonstranten leuzen. Divers qua thematiek: tegen Schoof, Wilders en Netanyahu. Tegen racisme en genocide. Tegen het snel oprukkende fascisme, op straat en in regeringskringen. Voor vluchtelingen, Palestijnse vrijheid, de queer community van waaruit een flink deel van de kracht in deze demonstratie kennelijk kwam. Voor solidariteit vooral ook. Ja, het ging over ‘alles tegelijk’. Maar dat ‘alles’ hangt dan ook samen, nu rechts alles op het spel zet en ons allemaal onder vuur neemt.

Dat 15.000 mensen in de regen samen uitdrukking liepen te geven aan die solidariteit, was een goede zaak. Dat dit gebeurt krap een week nadat 100.000 mensen een Rode Lijn trokken tegen de medeplichtigheid van de Nederlandse staat aan de genocide die Israël op Palestijnen pleegt, is een teken dat er iets aan het schuiven is – ten goede. Er beweegt iets op de straten, en het zijn allang niet meer alleen de usual suspects die zoveel demonstraties de afgelopen tot een soort reünie-bijeenkomsten maakten.

Opvallend vond ik de samenstelling van de menigte. Zoals gezegd: niet voornamelijk bekenden. Ook niet voornamelijk herkenbaar radicaal linkse mensen. Veel en veel breder. Ik zag strijdlustige borden met de tekst ‘Tijd voor verzet’ en de kop van Wilders, als symbool van waartegen zulk verzet nodig was. Die borden waren van Greenpeace. Ik zag ook minstens een keer een bord van Oxfam NOVIB, een van de gangmakende organisaties van de Rode Lijn van 18 mei. Dit soort activisme associeer je niet met deze NGO-groeperingen, vooral niet met de tweede.

Op de Rode Lijn-demonstratie waren nogal wat mensen die voor het eerst demonstreerden, zoals media opmerkten. Ik vermoed dat dit op ‘De Straat Op’ iets minder was. Maar dat was dan vooral omdat ik denk dat er nogal wat mensen … voor de tweede keer demonstreerden. De smaak te pakken gekregen bij die Rode Lijn? Ik kan het niet hard bewijzen, maar ik zag op Bluesky na 18 mei wel tekenen van enthousiasme om zoiets op 24 mei nog eens dunnetjes over te doen. Dit zijn goede tekenen. De straat op tegen onrecht, tegen genocide, tegen fascisme, is niet langer iets supermarginaals. Het is mainstream aan het worden. Alweer: mooi. We gaan deze bredere strijdlust nodig hebben.

Gematigde en keurige organisaties spelen in de omvang van zulke protesten een rol: OxfamNOVIB en Greenpeace hebben een bereik dat geen enkele radicaal linkse groepering nu eenmaal zelfs maar benadert. Het is handig dat dit bereik wordt ingezet voor mobilisatie. Natuurlijk is er een keerzijde: als demonstraties afhangen van de inzet van zulke NGO’s, dan hebben die groepen als het ware een veto op de omvang van de strijd, en kunnen een stempel zetten op de toon en inhoud. Dat is al gauw het stempel der ‘liberal’ gematigdheid. Er is een methode om dat te voorkomen: radicale netwerken uitbouwen en daarvoor juist de huidige tijd, waarin demonstraties weer groter zijn, benutten. Zodat we kunnen doorgaan met omvangrijke acties, ook als de prioriteiten van NGO’s weer terugschuiven naar de keurige lobby en de petitie, kortom naar de systeembevestigende krachteloosheid waar NGO-politiek goeddeels in is geworteld.

Wat we bepaald niet nodig hebben zijn fascisten die zich met misleidende symbolen van liefde en vredelievendheid onder de menigte mengen. Die waren er helaas: mensen voorzien van vlag waaropo een hart en de leus ‘Hart voor vrijheid’. Voor wie het niet weet of even was vergeten: dit zijn dus corona-ontkenners/omvolkingsfascisten. Niet welkom dus op een antifascistische demonstratie. Na lichte aandrang vanuit de demonstratie verdween dit nare vlagvertoon gelukkig.

Niet fijn vond ik weer eens het podiumprogramma dat aan de optocht – van Dam naar Dam in een flinke lus – vooraf ging. Het duurde maar, en het duurde maar, en het regende maar en het regende maar. Het was ook niet te verstaan als je niet recht voor het podium stond, dus feitelijk stonden mensen te wachten terwijl geluid over ze werd uitgestort. En dat duurde dus pakweg een uur. Waarom dit alles? Denken organisatoren dat demonstranten moet worden verteld waarom ze demonstreren? Toont onze aanwezigheid al niet aan dat we daar wel enig idee van hebben? Denken organisatoren dat het mooie media-soundbites oplevert? Dat was dan een miscalculatie, in de vrij ruime verslaggeving in gangbare media las ik vooral sfeerindrukken en motivaties van deelnemers, en maar zeer weinig over wat er zich op het podium afspeelde.

Hoe goed en relevant de sprekers waren kan ik wegens genoemde onverstaanbaarheid ook niet goed beoordelen. Maar toen ik wel even voor het podium stond en de zaak kon volgen, bleek daar de opsteller van de petitie tegen Faber – inmiddels meer dan 200.000 ondertekeningen – het woord te krijgen. Je kunt dat aantal een symptoom vinden van terechte onvrede over die enge provocerende racist. Maar in de petitie zelf wordt aan dat racisme gene woord gewijd, het gaat daar om de vermeende ineffectiviteit en incompetentie van Faber. Alsof daar het probleem ligt. Ik was met de aandacht voor deze – ongetwijfeld goedbedoelde maar slecht doordachte en verkeerd gestelde – petitie niet zo blij.(2) En echt, kunnen we sowieso kappen met die eindeloze spreekprogramma’s?

Inbreng van radicaal linkse, anarchistische en antimilitaristische demonstranten in de demonstratie zelf was er gelukkig. Er was een antifascistisch/anarchistisch blok: ene groep mensen die met zwart rode en antifascistische vlaggen en radicale spandoeken zich vindbaar opstelde, om vervolgens samen aan de demonstratie deel te nemen en een militant geluid te laten horen. Daar was een prachtig spandoek bij, met daarop zowel een vlag van Oekraïne als een Palestijnse vlag, met daar tussenin de leus: ‘Occupation is a crime’. Zo is het, en het dient keer op keer gezegd. Koloniale genocidale bezetting is misdadig, wie het ook doet en wie het ook treft. In het overigens helemaal niet zo onaardige verslag van Het Parool las ik een opsomming van thema’s waar demonstranten aandacht voor hadden, een opsomming die afsloot met: ‘Opvallend afwezig: de oorlog in Oekraïne’.(3) Dat klopte dus niet.

Ik heb daar met plezier met het blok meegedaan meegedaan: zoiets is lekker levendig, helpt het demonstratievuur op te stoken en draagt beslist bij. om er een radicaal geluid in te versterken. Wel een kleine kritische observatie: het blok had zich opgesteld bij de Nieuwe Kerk, goed zichtbaar maar eigenlijk buiten de demonstratie zelf, met de spandoeken gericht aan de andere demonstranten en enige ruimte tussen de bulk van de demonstratie en het blok zelf. We stonden daar best kwetsbaar voor politie of andere vervelende lui. Alsof het blok eigenlijk niet bij de demonstratie hoorde, zo zag het er aanvankelijk een beetje uit. En we stonden er ook best kwetsbaar voor politie of andere vervelende lui.

Iemand liep voorbij het blok men vroeg aan een van ons zelfs of we nu tegen of voor de demonstratie waren. Dat is toch niet helemaal wat we willen, toch? We waren een blok van mensen die militant tegen fascisme en kapitalisme demonstreert als deel van een demonstratie tegen extreem-rechts, met een eigen kritische inbreng maar niet als boze tegenstanders van onze mededemonstranten. Ik zou bij een volgende gelegenheid het blok gewoon midden op de Dam willen zien verzamelen, zoals vaker gebeurt. Vlaggen maken wel duidelijk waar mensen het blok kunnen vinden. Leuzen maken onze radicale insteek als militante antiautoritaire antifascisten wel duidelijk. Binnen die demonstratie vinden die vervolgens wel weerklank.

Dat laatste deden ze nu trouwens ook. Want toen de stoet ging lopen wisten we ons alsnog binnen de optocht op te stellen. Daar hebben we onze kelen de hele optocht flink gebruikt. En wat we deden, deden we niet voor niets en ook niet zonder effect. Ons geroep sloot vaak aan bij andere scanderende groepen demonstranten, waarbij vooral pro-Palestina leuzen op flinke deelname konden rekenen. Op een gegeven moment liep er een groep jonge vrouwen achter me die riepen: Dolle Mina’s Voor Palestina! Geweldig zoiets.

Ik zag en hoorde wel meer moois, ook aan het einde. Daar speelde Woody Groves: aanstekelijke mainstream disco dansmuziek met super radicale teksten, gebracht op zeer aanstekelijke wijze. Hun slotnummer had ik eerder gehoord: Waarom Is Nog Niet Alles Gratis?! Goede vraag! Mooie afsluiting was het.

Lang ben ik niet gebleven, een groep mensen stond nog een tijdje Palestina-leuzen te roepen, de verregende Dam stroomde verder snel leeg. Het was goed zo. Ik ging ook naar huis. Met best een goed gevoel want het was een fijne en goede dag. En nu?

Noten:

(1) ‘Zaterdag 24 mei Amsterdam – De Straat Op!’, https://destraatop.nu/

(2) Zie hierover Joke Kaviaar, ‘ “Willen de fascisten alsjeblieft de fascisten ontslaan?”’, 14 mei 2025, https://jokekaviaar.nl/2025/05/14/willen-de-fascisten-alsjeblieft-die-fascist-ontslaan/

( 3) Vincent van Haaster & Peter van Brummelen, ‘Ruim 15.000 mensen demonstreren in Amsterdam tegen het kabinetsbeleid en voor een leefbare toekomst´, Het Parool, 24 mei 2025, https://www.parool.nl/amsterdam/ruim-15-000-mensen-demonstreren-in-amsterdam-tegen-het-kabinetsbeleid-en-voor-een-leefbare-toekomst~ba7c11de/

Peter Storm