>> De magie van Jo de Haas, propagandist van het vrije socialisme [gefusilleerd in het Asserbos 10 april 1945]

Dit jaar wordt opnieuw de bevrijding ‘45 gevierd met de tragiek dat Jo de Haas kort daarvoor, samen met andere gevangenen gefusilleerd is in het Asserbos. 4 Mei zijn er altijd nog die Jo de Haas en alle ander gevallen anti-militaristische kamerad(inn)en* herdenken o.a. bij het gedenkteken op het kampeerterrein tot vrijheidsbezinning in Appelscha waarin Jo de Haas zijn as is bijgezet.

Jo de Haas een propagandist van het vrije socialisme werd kort voor de beeindiging van de WOII toen hij onderweg was van Emmer-Compascuum naar Appelscha gearresteerd. Het zijn niet zijn aanvankelijk in jonge jaren veronderstelde heldendaden van gewelddadig verzet geweest maar vooral de wekelijkse woensdagavond lezingen die uitmondden in woensdagavond brieven en oorlogsbrieven die misschien wel fataal zijn geworden. 

Een korte introductie van Jo is dat hij al op zeer jonge leeftijd als matroos bij de marine was tewerkgesteld en niet lang daarna in 1917 maakte hij als dienstweigeraar een einde aan zijn contract. Na 10 maanden celstraf raakte hij al gauw bij de anarchistische beweging betrokken. 

Inmiddels was er al een brede anti-militaristische beweging. Er werd een vrouwencongres als nationaal comite voor duurzame vrede georganiseerd, welke een veel radicalere koers inzette dan de vroegere vrouwenbond. Reeds in 1915 verscheen al het dienstweigeraars manifest vanuit de Nederlandse afdeling van de Internationaal Anti-Militaristische Vereniging [1]. De druk van de vredesbeweging was in de jaren na de WOI zo sterk dat met behulp van SDAP en NVV succesvol een handtekening actie plaatsvond tegen de vlootwet waarbij de vernieuwing van de vloot voor Indie succesvol werd afgestemd. 

In de jaren 20 raakte Jo de Haas verwikkeld bij een bomaanslag omdat hij op uitkijk stond. Het voorval is bekend geworden als de affaire Groenendaal. Door beschuldiging van verraad kwam hij in de anarchistische beweging op een zijspoor totdat de Noordelijke jongeren hem terug vroegen. Gaandeweg kan je steeds meer zijn belangstelling volgen voor anti-militarisme en psychologie. Hij raakte op op zoek naar een eigensoortig religieus anarchisme dat individuele verantwoordelijkheid en geestelijke weerbaarheid voorstond. Met de vrjilating van de 23 in vastzittende dienstweigeraars verwoord als zij die woord houden en doen wat ze zeggen. Er kan geen sprake van een nieuwe wereld zijn wanneer de mens verzuimt zich een nieuwe levenshouding eigen te maken. 

Sinds 1 mei 1997 met de uitstel van de opkomstplicht roept defensie [lees ‘ ‘bourgeois-staat’met haar oorlogsmachinerie] geen nieuwe dienstplichtigen meer op en hoort de generatie nu van ouderen hoe het bijvoorbeeld is geweest als totaalweigeraar [2] alhoewel er in aantal nog veel meer dienstweigeraars zijn geweest. Vanwege het individualistisch karakter ontvingen veel totaal- en dienstweigeraars hun inspiratie van de anarchistische beweging en daarom de herinnering aan Jo de Haas.

1. Het IAMV werd in 1904 opgericht door Ferdinand Domela Nieuwenhuis. Vooral anarchisten waren lid van de organisatie en alleen de Nederlandse sectie kwam werkelijk tot bloei. De organisatie bestond tot 1940. Toen werd deze door de Nazi’s verboden.

2. Sympathisanten van de gevangenzittende dienstweigeraar Herman Groenendaal hebben een bomaanslag gepleegd op het huis van een lid van de krijgsraad. Er was slechts geringe schade. In anarchistische en communistische kring wordt al sinds 1915 dienstweigering bepleit als verzet tegen de ‘bourgeois-staat’. De anarchistisch getinte vakbond NAS (Nationaal Arbeids Syndicaat) had deze zomer in Amsterdam opgeroepen tot een totale werkstaking om Groenendaal vrij te krijgen. Duizenden arbeiders legden het werk neer, maar omdat het NVV de staking niet steunde, bleven ze een minderheid waar de autoriteiten niet naar luisterden.

3. https://onkruitvergaatniet.nlDit jaar wordt opnieuw de bevrijding ‘45 gevierd met de tragiek dat Jo de Haas kort daarvoor, samen met andere gevangenen gefusilleerd is in het Asserbos. 4 Mei zijn er altijd nog die Jo de Haas en alle ander gevallen anti-militaristische kamerad(inn)en* herdenken o.a. bij het gedenkteken op het kampeerterrein tot vrijheidsbezinning in Appelscha waarin Jo de Haas zijn as is bijgezet.

Jo de Haas een propagandist van het vrije socialisme werd kort voor de beeindiging van de WOII toen hij onderweg was van Emmer-Compascuum naar Appelscha gearresteerd. Het zijn niet zijn aanvankelijk in jonge jaren veronderstelde heldendaden van gewelddadig verzet geweest maar vooral de wekelijkse woensdagavond lezingen die uitmondden in woensdagavond brieven en oorlogsbrieven die misschien wel fataal zijn geworden. 

Een korte introductie van Jo is dat hij al op zeer jonge leeftijd als matroos bij de marine was tewerkgesteld en niet lang daarna in 1917 maakte hij als dienstweigeraar een einde aan zijn contract. Na 10 maanden celstraf raakte hij al gauw bij de anarchistische beweging betrokken. 

Inmiddels was er al een brede anti-militaristische beweging. Er werd een vrouwencongres als nationaal comite voor duurzame vrede georganiseerd, welke een veel radicalere koers inzette dan de vroegere vrouwenbond. Reeds in 1915 verscheen al het dienstweigeraars manifest vanuit de Nederlandse afdeling van de Internationaal Anti-Militaristische Vereniging [1]. De druk van de vredesbeweging was in de jaren na de WOI zo sterk dat met behulp van SDAP en NVV succesvol een handtekening actie plaatsvond tegen de vlootwet waarbij de vernieuwing van de vloot voor Indie succesvol werd afgestemd. 

In de jaren 20 raakte Jo de Haas verwikkeld bij een bomaanslag omdat hij op uitkijk stond. Het voorval is bekend geworden als de affaire Groenendaal. Door beschuldiging van verraad kwam hij in de anarchistische beweging op een zijspoor totdat de Noordelijke jongeren hem terug vroegen. Gaandeweg kan je steeds meer zijn belangstelling volgen voor anti-militarisme en psychologie. Hij raakte op op zoek naar een eigensoortig religieus anarchisme dat individuele verantwoordelijkheid en geestelijke weerbaarheid voorstond. Met de vrjilating van de 23 in vastzittende dienstweigeraars verwoord als zij die woord houden en doen wat ze zeggen. Er kan geen sprake van een nieuwe wereld zijn wanneer de mens verzuimt zich een nieuwe levenshouding eigen te maken. 

Sinds 1 mei 1997 met de uitstel van de opkomstplicht roept defensie [lees ‘ ‘bourgeois-staat’met haar oorlogsmachinerie] geen nieuwe dienstplichtigen meer op en hoort de generatie nu van ouderen hoe het bijvoorbeeld is geweest als totaalweigeraar [2] alhoewel er in aantal nog veel meer dienstweigeraars zijn geweest. Vanwege het individualistisch karakter ontvingen veel totaal- en dienstweigeraars hun inspiratie van de anarchistische beweging en daarom de herinnering aan Jo de Haas.

1. Het IAMV werd in 1904 opgericht door Ferdinand Domela Nieuwenhuis. Vooral anarchisten waren lid van de organisatie en alleen de Nederlandse sectie kwam werkelijk tot bloei. De organisatie bestond tot 1940. Toen werd deze door de Nazi’s verboden.

2. Sympathisanten van de gevangenzittende dienstweigeraar Herman Groenendaal hebben een bomaanslag gepleegd op het huis van een lid van de krijgsraad. Er was slechts geringe schade. In anarchistische en communistische kring wordt al sinds 1915 dienstweigering bepleit als verzet tegen de ‘bourgeois-staat’. De anarchistisch getinte vakbond NAS (Nationaal Arbeids Syndicaat) had deze zomer in Amsterdam opgeroepen tot een totale werkstaking om Groenendaal vrij te krijgen. Duizenden arbeiders legden het werk neer, maar omdat het NVV de staking niet steunde, bleven ze een minderheid waar de autoriteiten niet naar luisterden.

3. https://onkruitvergaatniet.nl

.