Trump’ s Economie: Waarom wil het ondernemerdom een recessie?

Een recessie dreigt. Trump zelf bevestigde onlangs dat zijn economische plannen op korte termijn een recessie zouden kunnen veroorzaken. Toen een interviewer hem ernaar vroeg, merkte hij op: Er is een overgangsperiode, want wat we doen is heel groot.

6 mei, 2025 7 min leestijd

(Foto Stephen Melkisethian, Flickr CC attribution, noncommercial, no derivs)

Voordat Trump de aandelenmarkt deed kelderen met zijn wereldwijde importheffingen, hadden – volgens een landelijk onderzoek – Amerikaanse ondernemers voor de komende drie jaar het hoogste vertrouwen in de economie voor de komende drie jaar. En dan te weten dat Trump simpelweg de beloften nakomt die hij al lang doet. Zo schetste hij zijn wereldwijde importheffingenplan bijvoorbeeld al in 2023.
Waarom bleven de hoogste bazen dan stilletjes Trump aanmoedigen, terwijl hij een economische visie uitwerkt die geen weldenkend mens zou onderschrijven? Antwoord: royale belastingverlagingen, deregulering en een atmosfeer die vakbondsbestrijding stimuleert, zijn voor de meeste ondernemers net zo waardevol als een groeiende economie. Wat ze verliezen op de aandelenmarkt, zullen ze ruimschoots goedmaken met een simpel of eigenlijk geen ontslagrecht, een uitverkoop van noodlijdende activa en Trumps belofte om de vermogenswinstbelasting volledig af te schaffen.

Verwerven van rijkdom

De rijken zijn geen eenduidige groep. De financiers en ’tech’-oligarchen (zeer rijke zakenlieden met politieke macht) die het dichtst bij de regering-Trump staan, verwerven hun rijkdom op hun eigen manier. Namelijk niet per se door goederen te produceren of te investeren in maatschappelijke infrastructuur, maar eerder door een combinatie van speculatie (gokken), aandelen kopen, roofzuchtig nieuwe aandelen uitgeven en overheidssubsidies voor bedrijven binnenhalen.

De aanhangers onder de kapitalisten van “make America great again” hebben geen gezonde nationale economie meer nodig om hun vermogen op te bouwen. Vanuit hun perspectief zal een economische neergang de arbeidersklasse zwaar treffen, een win-winsituatie voor de rijken. Dus staan de belangen van de Amerikaanse heersende klasse vrijwel volledig haaks op de bevordering van het welzijn van de arbeidersklasse.
Daarom is het een vergissing – zoals Shawn Fain, voorzitter van de United Auto Workers, onlangs deed – om Trumps regime van wereldwijde invoerrechten te steunen. Tarieven zijn een cruciaal onderdeel van een plan dat langdurige economische recessie gebruikt om de rijken te bevoordelen en tegelijkertijd de arbeid te disciplineren.

Grote economische kloof

De economische agenda van Trump versnelt de grote kloof die al gaande is tussen werkers die afhankelijk zijn van een stabiele, groeiende economie en de rijken die dat niet zijn. De kloof tussen lonen en productiviteit is sinds de jaren zeventig gestaag gegroeid. Werkers produceren per werkuur steeds meer waarde, maar brengen niet evenredig meer loon mee naar huis. De nationale economie is zo ingericht door economen, politici en andere machthebbers dat de ongelijkheid in welvaart in de loop der tijd toeneemt, ongeacht hoe productief de economie is. Bijna alle winst uit de productiviteit gaat naar kapitaalbezitters.

De ongelijkheid in welvaart is ook toegenomen door de afname van het aantal vakbondsleden en daarmee de mogelijke tegenmacht. Het aandeel van het nationale inkomen dat naar de onderste 90 procent van de loonafhankelijken gaat, is sinds de jaren zeventig dramatisch gedaald. Deze verschuiving is opvallend. Als de inkomensverdeling tussen 1975 en 2023 niet was veranderd, zouden werkers in die periode 79 biljoen dollar extra hebben verdiend.
Zulke extreme concentraties van rijkdom vertekenen zowel de nationale als de geopolitiek ten gunste van degenen met een dikke portemonnee. En dat ten koste van degenen die werken voor hun brood. De regering onder Trump, Vance en Musk zorgt ervoor dat de staat bijna uitsluitend de belangen van de rijkste Amerikanen dient.

Corruptie

Uit een onderzoek naar Trumps ‘vriendjeskapitalisme’ (waarbij ondernemers profiteren van een nauwe band met regeringsleiders) bleek het volgende. Bedrijven die banden met Trump hadden tijdens zijn eerste ambtstermijn, incasseerden abnormale rendementen van 3,7 procent over een periode van 21 dagen na de verkiezingen. Aan Trump verbonden bedrijven presteerden beter, kregen meer overheidsopdrachten en waren minder onderhevig aan een ongunstige regelgeving. Talloze experts hebben de corruptie van de Trump-coalitie gehekeld, maar wat er gebeurt is schadelijker dan politici die zich laten leiden door een maffiabaas.

De grootste lievelingen van de defensie-industrie in Silicon Valley – Anduril, Palantir, SpaceX, Fortem, Skydio en nog een half dozijn andere – halen het grootste deel van hun inkomsten uit contracten met de diensten van defensie, inlichtingen en grensbewaking. Het bedrijfsmodel van deze oligarchen is gebaseerd op de verkoop van een visie vol dreiging in de wereld die sociale uitgaven naar nationale veiligheid ombuigt.
Trumps onlangs aangekondigde strategische cryptoreserve stelt het Amerikaanse financiële systeem bloot aan de grilligheid van cryptovaluta. Een speculatie die grote cryptobezittingen te groot maakt om failliet te gaan. Dit betekent dat belastingbetalers te hulp moeten schieten, wanneer cryptokoningen als Marc Andreessen een crash meemaken.
De meeste ‘investeringen’ door Amerikaanse bedrijven – die in ieder geval dalen – betreffen slechts de overdracht van de eigendom van bestaande activa. Dus niet de productie van nieuwe apparatuur of grondstoffen en diensten.
We zien dus een economie, waarin degenen die het meest profiteren, losgekoppeld zijn van traditionele maatstaven voor economische stabiliteit, zoals volledige werkgelegenheid.

Economisch nationalisme

Dit is de context die we moeten gebruiken bij de beoordeling van Trumps economisch nationalisme. Instrumenten als invoerrechten kunnen nuttig zijn als een onderdeel van een strategie om buitenlandse bedrijven te stimuleren. Bijvoorbeeld door de veiligheidsomstandigheden van werkers te verbeteren of een eerlijk loon te betalen door te voorkomen dat bedrijven producten van laagbetaalde werkers dumpen. Ze kunnen ook worden gebruikt om tijd te winnen voor een industrie die de staat wil laten groeien, voordat deze wereldwijd concurrerend wordt. Maar Trumps stelsel van invoerrechten maakt deel uit van een politiek project dat werkers overal bedreigt.

De Verenigde Staten hebben al te maken met een recessie. Wanneer Trump invoerrechten oplegt, hebben buitenlandse overheden weinig andere keus dan de pijn te vergroten door met vergeldingsmaatregelen te reageren. China, Canada en Mexico hebben allemaal invoerrechten opgelegd op import uit de Verenigde Staten. China, Japan en Zuid-Korea kwamen onlangs bijeen om een gezamenlijke reactie op invoerrechten te coördineren. Meer landen zullen ongetwijfeld volgen.
Op hun beurt zal de export van Amerikaanse bedrijven minder concurrerend worden op buitenlandse markten. De wereldwijde groei zal lijden, doordat exportgerichte economieën – waaronder een groot deel van het mondiale Zuiden – zich steeds meer afgesloten voelen van Amerikaanse consumenten. Naarmate de groei afneemt, neemt nationalistische demagogie toe, samen met militaire uitgaven overal. Het resultaat is een meer explosieve geopolitiek, waarbij de werkers wereldwijd gedwongen worden hun belangen ondergeschikt te maken aan de behoeften van de politici in hun land te midden van wereldwijde conflicten.

De economische agenda van Trump versnelt het grote verschil dat al gaande was tussen de arbeiders, die afhankelijk zijn van een stabiele groeiende economie, en de rijken, die dat niet zijn.
Foto Jenny Brown artikel Labornotes

Alternatief

In een alternatieve tijdlijn zouden invoerrechten deel kunnen uitmaken van een strategie om de macht van de werkers te versterken en goede banen via vakbonden uit te breiden. Dat zou betekenen dat invoerrechten alleen gebruikt worden om productie in het buitenland te straffen, wanneer exporteurs werkers uitbuiten of het milieu buitensporig schaden. Een dergelijk arbeidsvriendelijk economisch beleid zou de buitenlandse markten voor Amerikaanse productie helpen uit te breiden door schuldvermindering en ontwikkelingen voor het mondiale Zuiden te bevorderen. En het zou de Amerikaanse inspanningen ondersteunen om buitenlandse exporteurs te overtuigen een eerlijk leefbaar loon te betalen. Een loon dat gebaseerd op lokale omstandigheden, waardoor de noodzaak van invoerrechten afneemt.
Als buitenlands beleid echt in het voordeel van de Amerikaanse bevolking zou werken, zou het geen conflicten in het buitenland aanwakkeren. In plaats daarvan zou het de basis van de Amerikaanse markttoegang gebruiken om loongroei in exporterende landen te stimuleren en zo de race naar de bodem te stoppen die onze werkers tegen die van hen opzet. Niets daarvan maakt deel uit van het tariefplan van de Trump-regering. Integendeel.

———————————
Van Jackson doceert Internationale Betrekkingen aan de Victoria University of Wellington in Nieuw-Zeeland. Artikel verscheen 7 april 2025 bij Labor Notes. Oorspronkelijke titel Vieuwpoint: Why oligarchs want a recession. Vertaling/bewerking: Ab de Wildt.