Palestina-demonstratie Utrecht: wat me opviel

dinsdag 9 juli 2024

Het kampement dat actievoerders uit solidariteit met de Palestijnen bij de ingang van de kromhoutkazerne hadden opgezet, is afgelopen nacht, op 9 juli 2024, ontruimd.(1) Erg heldhaftig hoor van het gezag: wachten op de paar uren in de zomernacht dat het donker is en het aantal actievoerders nog maar gering, en dan toeslaan.

De actievoerders hebben het toch maar mooi volgehouden sinds zaterdagmiddag. Lekker laten zitten, leek zondag en maandag de overheidsaanpak. Tot mijn verbazing trouwens, en je mag je afvragen hoe effectief een actie is als het gezag zich zo terughoudend opstelt en zolang wacht met ingrijpen. Een bezet universiteitsgebouw krijgt binnen een dag met ontruiming te maken. Maar vannacht vond hogerhand het bij die Kromhoudkazerne kennelijk ook welletjes. Misschien bang dat zo’n kamp gaandeweg zou uitgroeien tot iets groters.

Over het kamp zelf ga ik het niet hebben, ik was niet een van de kampeerders. Wel vertel ik graag over de dag dat het kamp begon te verrijzen: afgelopen zaterdag, 6 juli. Daar was ik namelijk bij, ik deed mee aan de Palestina-solidariteitsdemonstratie die op die dag in Utrecht gehouden is. Het was een mooie demonstratie, en mij vielen een handvol zaken op.

De demonstratie was niet heel groot: ettelijke honderden mensen. Voor een redelijk ruim van te voren aangekondigde optocht, in een voor veel mensen makkelijk bereikbare stad in midden-Nederland, vond ik dat niet heel veel. Een rol speelde ongetwijfeld de gelijktijdige A12-blokkade die Extinction Rebellion die dag hield.

Opvallend vond ik de samenstelling van de demonstratie. Eerdere Palestina-demonstraties waar ik aan deelnam – een keer in Den Haag, tweemaal in Rotterdam, tweemaal in Eindhoven en een keer in Den Bosch, een keer in Leeuwarden, enkele sit-ins in Breda, eentje in Den Bosch en een protest bij het station in Tilburg – bestond het overgrote deel van de deelnemers uit mensen van de Palestijnse gemeenschap, of mensen uit andere migrantengemeenschappen met wortels in de regio waar Palestina ligt. Het aantal witte mensen was doorgaans beperkt, een minderheid, veelal een kleine. Alleen in Leeuwarden was dat minder afgetekend het geval, als mijn herinnering een beetje klopt, en in Utrecht afgelopen zaterdag was het heel anders.

Veel van de mensen, zeker geen kleine minderheid, waren klaarblijkelijk – ik doe geen ID-controle… – witte Nederlanders. Opvallend genoeg vooral mensen die ik niet kende, zelfs niet vagelijk, en veelal niet in politiek herkenbaar groepsverband. Ja, ik was met een handvol kameraden, maar uit de mij vertrouwde linksradicale scene zag ik verder nauwelijks mensen. Dat is interessant, de solidariteit met Palestina brengt kennelijk mensen ver buiten die kringen op de been, en lang niet enkel mensen die een persoonlijke binding met Palestina hebben qua herkomst en dergelijke. De witte deelnemers waren ook vaak tamelijk jong, twintigers veelal. Mijn indruk: dit waren studenten, en dat zal te maken hebben met de pro-Palestina actiekampen zoals die de afgelopen maanden op tal van universiteitsterreinen hebben gestaan, soms wekenlang. Dat heeft wat losgemaakt, en iets daarvan was zaterdag beslist voelbaar. Mooi.

Je merkte het effect van de studentenacties ook in de leuzen. Die riepen we voortdurend, zoals te doen gebruikelijk bij zulke demonstraties. Long Live the Student Intifada! Dat as er een van. Veel van de leuzen waren zoals intussen gebruikelijk bij dit soort acties. Sommigen waren mij (nog) onbekend. Een hele mooie: ONE: We are the people! TWO: We won’t be silent! THREE: Lets Stop, Stop, Stop the bombing!

Dat leuzen roepen ging dus continu door, en dat is goed. Wel vind ik het iets van een probleem dat het zonder onderbreking vanaf de geluidswagen wordt geïnitieerd en aangestuurd. Vier vijf mensen wisselden elkaar dara gelukkig af, maar je toept op zo’n demo dus enkel en alleen wat er door de organisatie is bedacht of opgepikt. Ruimte om vanuit de optocht zelf leuzen in te zetten – en daarmee je creativiteit in de strijd in te brengen – is best minimaal. Dit stond in contrast met de demonstratie tegen het aantreden van het nieuwe kabinet, op 2 juli, waarik over heb geschreven. D daar was geen opvallende geluidwagen voorop, wel een enkeling met een megafoon. En daar kwamen de leuzen dus op uit de menigte zelf, hetgeen de actie extra bottom-up, extra DIY, en extra geslaagd maakte.

Dat gezegd hebbende: over de keus van leuzen die vanaf de geluidswagen ingezet werden, viel zeer weinig te klagen! De vertrouwde leuzen, voor een vrij Palestina van de rivier tot de zee, en over Jemen dat ons trots mag maken door schepen tot omkeren te bewegen. Veel: Disclose! Divest! We will not stop, we will not rest! Ook: We don’t want two states! We want ‘48! – een verwijzing naar 1948, het jaar van de gewelddadige stichting van koloniale bezettingsstaat Israël. Terug naar 1948 betekent hier duidelijk: terug naar de tijd dat Palestijnen gewoon in vrijheid in hun eigen land woonden, voordat ze door de Zionistische bezetters werden onderworpen dan wel verdreven.

Verder weerklonk: Israel is a Terrorist State, soms ook gevarieerd tot Israel is an Illegal State, en Israël is a Nazi State. Ja, dat krijg je er van als je je als nazistaat gedraagt. Dat van die ‘illegal state’ spreekt me als anarchist dan weer iets minder aan. Wat kan mij die wet schelen op grond waarvan sommige staten illegaal zijn en anderen niet? Staten zijn allemaal, zonder uitzondering, repressieve ondingen. En het stichten ervan is in de ogen van anderen vrijwel altijd illegaal. Of denken we dat de Spaanse koning de oprichting van de Nederlandse republiek destijds wettig vond?

Niet alle leuzen gingen rechtstreeks over Palestina. Zeer opvallend: Siamo Tutti Antifascisti! De klassieke leus waarmee militante antifascisten zich graag laten zien en horen. Die weerklonk nu ook, ingezet vanaf de geluidswagen, en compleet met de bijbehorende lichaamstaal: handen uitgespreid in de lucht met beide armen gestrekt omhoog, afgewisseld met ritmisch klappen. Deze leus begint duidelijk veel breder op herkend en opgepikt te worden. En ja, waar we Israël als fascistisch aanduiden, is expliciet antifascisme een logisch antwoord.

Wat we hier zien is dat uitingen die tot nu toe vrijwel alleen in kringen van linksradicale – in dit geval militant antifascistische – actievoerders te zien en horen waren, inmiddels door mensen ver daarbuiten worden opgepikt. Een teken van aanscherping van de strijd, een teken van radicalisering, politisering, aanscherping van de strijd. Goed! Een ander teken: Tout Le Monde Déteste la Police! Iedereen heeft een hekel aan de politie. Dat riepen we ook, en ook dat kwam vanaf de geluidswagen. Goed! En dit is natuurlijk ook waar de autoriteiten om vragen als als keer op keer politieagenten Palestina-demonstranten aftuigen en mishandelen en arresteren. Een goeie variant: Tout le Monde Déteste Israel! Dat hoef ik niet meer te vertalen, neem ik aan.

Waar ging dat allemaal heen trouwens, de optocht? De route was opvallend. Niet door de gangbare winkelstraten in het centrum, maar vanaf verzamelplaats Domplein zuidwaarts, een eind over de Lange Nieuwstraat,. Later langs het Centraal Museum, vervolgens de gracht om het stadscentrum heen overgestoken via de Tolsteegbrug, langs de Sterrenwijk, langs de grote studentenflat op de I.B. Bakkerstraat, over de Rubenslaan, richting stadion Galgenwaard. Vooral op de tweede helft van de route zagen we herhaaldelijk mensen va in hun woningen hun steun betuigen door een Palestijnse vlag te vertonen vanaf raam of balkon. Zoiets maakt dit soort demonstraties extra goed: de weerklank die het oproept. Die bijval kregen we ook van mensen die in een auto langsreden. Maar niet alles daarvan kon ik waarderen: ik zag iemand die volgens mij duidelijk de wolvengroet bracht, een gebaar van Turkse fascisten.(2) Brrr.

De demonstratie hield halt vlakbij het Galgenwaard-stadion. Het geval wil dat tegenover dat stadion de ingang van de Kromhoutlkazerne is, en die kazerne hadden we dus in het vizier. Actievoerders hadden diezelfde dag het dak van de toegangspoort bezet, vanwaar ze strijdlustig en triomfantelijk zwaaiden en riepen. Tientallen andere actievoerders hadden de poort geblokkeerd, deels met lock-ons. Dat stond dus allemaal al toen wij – de demonstranten in optocht – ter plekke aankwamen. De optocht veranderde ter plekke in een support demonstratie, althans van degenen die besloten te blijven en voor de ingang kwamen staan en zitten. Al snel verschenen er enkele tentjes ook.

Vervolgens waren er enkele toespraken, en ook daaruit blijkt de scherpte en radicaliteit die zich her en der in de Palestina-solidariteit manifesteert. Een toespraak pleitte met klem voor escalatie, verder gaan dus dan enkel optochten van hier naar daar. Dat is wat Palestijnen van ons vragen, dus: escalate, escalate, escalate! Ook werd beklemtoond dat we doelen hebben die we nastreven, niet zozeer eisen die we aan het gezag stellen. Het is aan ons om de steun die Nederland aan de Israëlische genocide geeft, te ontmantelen. Ook de militaire steun, zosl die mede in de Kromhoutkazerne wordt verzorgd. Dat was de strekking.

Verder gingen de toespraken bepaald niet alleen over die genocide. Twee van de vier toespraken die ik beluisterde hadden de oorlog in Soedan als onderwerp, en de noodzaak om ook daartegen te strijden. Een bredere kijk bleek ook uit dingen die met krijt op de grond waren geschreven voor de poort. Free Syria. Free Kashmir. Land Back. Free Kurdistan. Het is maar een greep. Die hamer-en-sikkel erbij had van mij dan weer niet perse gehoeven.

Na de toespraken werd er gedanst, bijgepraat onder elkaar – en feitelijk gewacht: wat nu? Wat mensen van de Marechaussee keken toe en deden niet veel. Er was wat politie, maar geen toestroom van steeds meer agenten. Het zag er niet naar uit dat het Belachelijke Gezag snel zou gaan ingrijpen, verbazend genoeg. Zelf besloot ik om daar ook niet op te gaan wachten: ik was naar Utrecht gekomen voor de demonstratie, niet voor een actie met een onbepaald maar hoogstwaarschijnlijk door het gezag afgedwongen eindpunt. Rond half zes vertrok in huiswaarts.

Op het station trof ik andere demonstranten – A12-blokkeerders, net weer vrijgelaten na de inmiddels overbekende bestuurlijke verplaatsing door de politie. Ja, het was gelukt om de A12 weer even op te komen voor het vertrouwde stukje disruptie,(3) en ik kreeg de verhalen uit de eerste hand. Dat werd nog een gezellige terugreis ook.

Noten:

Berichtnavigatie