Na het OV nu ook marktwerking op de weg – meer keuze voor de automobilist!

Het demissionaire kabinet zet op de valreep een historische stap: met ingang van 2026 wordt het Nederlandse wegennet niet langer centraal beheerd, maar overgeheveld naar de vrije markt. Hiermee geven we automobilisten de vrijheid waar ze al jaren om vragen: de vrijheid om te kiezen welke aanbieder hun traject exploiteert.

Aanbestedingen leidt tot innovatie

Het land wordt verdeeld in 37 concessiegebieden. De eerste concessies zijn al bekend. Zo krijgt het stuk A1 tussen Amersfoort en Apeldoorn voor tien jaar een exclusief contract met RoadCo Nederland BV. Wie daar wil rijden, heeft een RoadCo-pas nodig. Deze pas is niet geldig op de A12, want die wordt verzorgd door Drive4All. Wisselen van pas kan eenvoudig door op de omboeklocaties langs de weg uit- en in te checken. Eventueel moet u uw voertuig inruilen voor een ander, passend bij de concessie.

Meer efficiëntie door vraaggestuurd onderhoud

Rustige trajecten worden buiten de spits gesloten om kosten te besparen. “Waarom zou je asfalt openhouden waar niemand rijdt?”, aldus de minister. De automobilist kan in dat geval gebruikmaken van onze premium-omrijroutes tegen marktconform tarief. Er blijft in de Randstad uiteraard een nacht-wegen-net geopend. Het is nog niet duidelijk of het wegonderhoud daarvan door dezelfde partij uitgevoerd zal worden…

Dynamische prijzen voor maximale beleving

Tarieven zijn flexibel: tijdens de spits betaalt u 3 euro per kilometer op populaire snelwegen. In het weekend kost dezelfde route 1,50 euro tenzij er een evenement is, want dan kan de prijs oplopen tot 5 euro. Dankzij deze prikkel leren automobilisten bewust te kiezen voor rustige tijden of alternatieve aanbieders. Voor internationale trajecten is er een website met dynamische prijzen – hoe eerder u boekt hoe groter de kans dat er nog plek is tegen een redelijk tarief.

Meer merkbeleving onderweg

Elke concessiehouder is vrij om eigen aanvullende regels te hanteren. Zo kunnen pashouders 130 kilometer per uur rijden over de gele banen van AutoMax.

Concurrentie voor betere dienstverlening

Als uw aanbieder plots besluit een afrit te schrappen omdat deze verliesgevend is, stapt u gewoon over naar een andere aanbieder… mits die op uw route actief is. Doordat de overheid regelmatig boetes zal uitdelen aan slecht presterende wegbeheerders kan het zijn dat er banen afgesloten moeten worden wegens achterstallig onderhoud.

Het kabinet verwacht dat deze hervorming de staatskas minder geld gaat kosten. “De markt doet het beter”, aldus de staatssecretaris. “Straks vragen mensen zich af hoe we ooit hebben kunnen rijden op wegen die 24/7 open waren, gratis in gebruik, en met eenduidige bewegwijzering. Wat een ouderwets idee!”

(Nog even terugkomend op het NOS-artikel “Verlieslatend NS wil minder treinen op rustige dagen: ‘Scherpe keuzes nodig‘” van 30 juli.)

Maarten Nijman

(Deze column verscheen eerder op LinkedIn.)