LOS & VAST – 5: Schaft Legers Af!

Rubriek Thom Holterman.  Legers afschaffen? ‘Aan mijn nooit niet’, zullen de lui van ‘Hooge hoeden en pantserplaten’ zeggen, onder welke titel de schrijver A. Den Doolaard (1901-1994) beginjaren dertig de waarschuwing tegen een bewapeningswedloop schreef. In zijn ogen werd die veroorzaakt door machtige staal- en wapenconcerns als Krupp, Skoda en Vickers (zie Online). Uiterst gevaarlijke mensen dus.

Tegen oorlog en oorlogsvoorbereiding is meer geschreven. Ik wijs op twee oude teksten die telkens weer opgeroepen worden om de geesten gevoelig te maken. De eerste is van Bertha van Suttner (1843-1914), Oostenrijkse pacifiste, een van de sleutelfiguren in de vroege vredesbeweging, die het boek schreef, getiteld Die Waffen nieder! (1889) (De Wapens Neer!; in het Nederlands vertaald; zie Online). Naast deze Nederlandse vertaling verscheen er vorig jaar een stripboek waarin het levenswerk van Bertha von Suttner behandeld wordt onder de titel: Op zoek naar vrede, Jazzy & Bertha von Suttner (Uitgeverij Syndikaat, Epe, 80 blz.). Het verscheen in drie talen: Nederlands, Engels en Duits (zie Online).

Het andere boek is van Ernst Friedrich (1894-1967), een Duitse auteur en anarchistische pacifist die een antioorlog fotoboek samenstelde, dat in 1924 verscheen. De ondertiteling bij de foto’s is viertalig evenals de boektitel: Oorlog aan den Oorlog, Krieg dem Krieg, Guerre à la Guerre, War against War. De confrontatie met vele slachtveldfoto’s uit de Eerste Wereldoorlog zou mensen moeten bewegen zich niet meer voor oorlog en oorlogsgeweld te laten lenen. Hoewel van oude datum verschijnt het boek steeds weer in de hoop dat er wellicht een generatie komt die tegen bevelvoerders zegt: Ga zelf maar de loopgraaf in (zie Online).

En nu, in de huidige periode, met zijn vele regionale oorlogen en opmerkingen over een mogelijke komende derde wereldoorlog, levert de ‘Pacifistische Vereniging Frankrijk’ (Union pacifiste de France, UPF) een antioorlog bundel af met veel verwijzingen betreffende oorlogswaanzin. Haar reden voor uitgave ervan formuleert ze als volgt:

“Dat hebben we nog nooit gedaan! – het afschaffen van legers. Tegen oorlogen zijn; in het algemeen waren de mensen die ze beginnen er ook tegen. Het is alsof je voor vrede bent, wat vreemd genoeg alle oorlogen beëindigt terwijl je ze had kunnen voorkomen. Kortom, iedereen is tegen oorlog en voor vrede. Maar… 

Maar ja, er zullen altijd muggenzifters zijn. Mekkerende of bijtende pacifisten, geweldloze mensen die niet altijd masochistisch zijn, dienstweigeraars met verschillende motieven, antimilitaristen die soms verschillende gradaties van vooringenomenheid hebben… kortom, de gebruikelijke mensen die andere mensen willen weerhouden oorlog te voeren… in vrede.

Onder al die anderen zijn er niet veel die de grenzen nog verder verleggen en campagne voeren voor de afschaffing van het leger. De redenering is simpel. Omdat oorlogen worden uitgevochten door militairen (een paar professionals en een hoop proletarisch kanonnenvoer), zal er bij afschaffing van het leger geen leger meer zijn en zal er normaliter ook geen oorlog meer zijn. Het is niet te stoppen! Twijfel je eraan? Lees dan dit boek en je zult er niet langer aan twijfelen. Tenzij je weigert in te zien dat een bajonet een wapen is met aan elk uiteinde een proletariër. En raadpleeg dan zo snel mogelijk een oogarts!” [Vertaling thh.]

Eigenlijk is het te gek voor woorden dat hier in 2025 nog aandacht voor gevraagd moet worden. Hoe dodelijk besmet blijkt het woord beschaving? Vraag het Trump of Poetin… Als de Amerikaanse pragmatisch anarchist, filosoof, Gestalt-psycholoog en antimilitarist Paul Goodman (1911-1972) een spreekbeurt mag vervullen tijdens een symposium, georganiseerd door ‘The National Security Industrial Association’ (oktober 1967), heeft die als titel ‘A message to the military-industrial complex’. Hij merkt dan onder meer op: ‘Jullie zijn de meest gevaarlijke mensen in deze wereld’ (zie Online). En zo is het nog steeds.

Thom Holterman

Abolir l’armée, UPF en Éditions du Monde Libertaire, Paris, 240 blz., prijs 10 euro.