De Politieke Nacht Over De Lage Landen – De Asielzoeker Als Binnenlandse Vijand

Door de Nederlandse regering is op 13 september 2024 een lage landen kabinetsplan bekend gemaakt. De bedoeling is het meest strenge asielregime op te bouwen ooit in de Lage Landen vertoond. En inderdaad, extreemrechts is trots op wat het tot nu toe bereikt heeft. Hoe door die politieke tendens met ‘het recht’ van de rechtsstaat zou worden omgegaan, had ik al aangekondigd in het eerste deel van mijn fascisme-serie, zie Online. Schil voor schil zal de ‘ui’ (de rechtstaat) uitgepeld worden, waarmee steeds duidelijker de conversie van rechtsstaat in machtsstaat wordt. En zie het Nederlandse parlement zal met betrekking tot asiel voor een tijdje buitenspel staan.

Noodtoestand

In een van de delen van de fascisme-serie verwees ik ook naar Nederlandse wetgeving (zie deel 4, Online) , te weten de Wet buitengewone bevoegdheden burgerlijk gezag (zie Online). Daar vindt men de begrippen ‘buitengewone omstandigheden’ voor het binnenhalen van ‘buitengewone bevoegdheden’. Een aantal bepalingen van die wet zijn (nog) niet in werking. In relatie daarmee bestaat er de koppeling met de ‘Coördinatiewet uitzonderingstoestanden’ (zie Online). Extreemrechts baseert zich op daarin te vinden bepalingen, om op een manier zoals fascisten dat elders al eerder deden, de macht naar zich toe te halen zodat er bestuurd kan worden buiten het parlement. Dat dreigt te gebeuren ten behoeve van eliminering van het asielrecht uit de Vreemdelingenwet, via een ‘uitzonderingswet’ (zoals ook het Franse dagblad Le Monde constateert, zie Online). Vicepremier Fleur Agema (PVV) is daar stellig in. Waarom is dat noodrecht nodig? ‘Dan kun je er meteen mee aan de slag, je kunt dan direct onderdelen van de Vreemdelingenwet buiten werking stellen’ (Agema in een vraaggesprek met Trouw 13september 2024).

Wie over de gang van zaken een leesbare juridische betoog aangaande dit activeren van staatsnoodrecht in het vreemdelingenrecht wil lezen, kijkt op het Verblijfblog, zie Online. Ik wil mij bezighouden met een ander facet van deze kwestie.

De Coördinatiewet uitzonderingstoestanden verlangt buitengewone omstandigheden, die de afkondiging nodig maken van een beperkte noodtoestand of een algemene noodtoestand ter handhaving van de uitwendige of inwendige veiligheid. Wie dat argumentatief als omstandigheid weet te construeren, kan voor een bepaalde tijd buiten het parlement om met regelgeving komen. Het is dit type juridisch gecreëerde situatie, die door menig fascistisch regime dat aan de macht wilde komen, in het leven is geroepen. Men leest in zo’n geval dan ook dat het regime ‘legaal’ aan de macht is gekomen, want onder gebruikmaking van bestaande regelgeving.

De situatie waarover we het hier hebben is echter narratief geconstrueerd. Er moet namelijk een ‘verhaal’ bedacht worden omtrent ‘ergheid’. Het moet zodanig in elkaar gedraaid worden, dat er nood of crisis uit is af te lezen. De PVV heeft daarvoor al jaren de emoties in de lage landen gemobiliseerd.

De asielzoeker als binnenlandse veiligheid

Het is niet van vandaag of gisteren dat de situatie rond asielopvang grote zorgen oplevert. Ik ga dat niet bagatelliseren. Ik ga evenmin bagatelliseren het ongemak (of erger) dat mensen (omwonenden) ondervinden van bijvoorbeeld overvolle asielcentra. In al die jaren dat pogingen werden gedaan om de rust te laten terugkeren, is er bij mijn weten door geen enkele politieke partij een beroep gedaan op het staatsnoodrecht. Echter, bij het eerste de beste optreden van een kabinet waarvan de PVV deel uitmaakt, komt die aap uit de mouw. Het is een extreemrechts kabinet. De drie overige politieke partijen (VVD, NCS en BBB) konden immers meegaan met het idee om de asielcrisis als narratief argument uit te roepen, wat zou kunnen leiden tot het (mogelijke) inroepen van een (beperkte) noodtoestand, waarbij het parlement op dat punt werd uitgeschakeld.

Er speelt nog iets anders mee als we over een extreemrechts kabinet spreken. Bij een noodtoestand kan het gaan om het handhaven van de uitwendige of inwendige veiligheid. De asielcrisis gaat over de toestroom en verblijf van asielzoekers. Hierbij speelt de inwendige, of wel de binnenlandse veiligheid een rol – een kwestie waar premier Schoof, als oud-baas van de AIVD, veel van afweet. Het is dus in het geheel niet vreemd dat de asielzoeker door het kabinet van de Lage landen uitgeroepen zou worden tot ‘binnenlandse vijand’, want veroorzaker van de ‘asielcrisis’. Dat heeft de PVV dan toch mooi voor elkaar gekregen…

Het vormt de politieke nacht die over de Lage landen als een deken is komen te liggen. Dat de PVV daartoe in de gelegenheid gesteld is, vormt een teken aan de wand. Op weg naar verdere fascisticering?

Thom Holterman