Zapatistas voorzien val van kapitalisme (binnen zeven generaties)

De eerste bijeenkomst van de Internationale Ontmoetingen van Opstand en Verzet 2024-2025 werd gehouden in Oventik, in de door het EZLN bevrijde gebieden in Zuidoost-Mexico tussen 28 en 30 december. De politieke focus van de bijeenkomst lag op de organisatorische veranderingen die de Zapatistische gemeenschappen hebben ondergaan, zoals weerspiegeld in de ‘Verklaring voor het Leven‘. Er was ook een speciale boodschap voor Europese activisten.

Op de eerste dag van de bijeenkomst presenteerden drie ronde tafels een grondige analyse van wat de Zapatistas “De Storm” noemen, de transnationale crisis en de oorlogen-bij-volmacht om door te gaan met het privatiseren van land en het beroven van de bevolking om de kapitalistische strijd te bevorderen. De afgelopen drie jaar zijn de aanvallen op inheemse gemeenschappen in de regio geïntensiveerd, waarbij staatsagenten, paramilitaire troepen en drugskartels betrokken zijn die opereren aan de grens met Guatemala.

Aan de “Vrouwentafel” op de eerste dag namen verschillende vrouwelijke commandanten van het Inheems Revolutionair Clandestien Comité van EZLN en autoriteiten van de Collectieve Vergaderingen van Zapatistische Autonome Regeringen deel, samen met Anselma, een otomí kameraad van het Samir Flores Soberanes Huis van Inheemse Volken en Gemeenschappen, en antropologe Sylvia Marcos. Ze legden uit hoe inheemse vrouwen dagelijks aan het werk waren tegen patriarchaal geweld, met de nadruk op gezondheid, onderwijs en land.

De vrouwen benadrukten hoe ze contact onderhielden met andere inheemse gemeenschappen om hun verzet te ondersteunen tegen kapitalistische bedreigingen van menselijk gedrag, zoals het gebruik van alcohol of drugs, de aanvaarding van overheidssteun, of de culturele witwassing die sommige mensen ondergaan, waardoor hun inheemse wortels worden ontkend.

De volgende dag sprak Subcomandante Insurgente Moisés in zijn presentatie “Genealogie van de Zapatista Common” over de historische ontwikkeling van onteigening en hoe het land in de tijd van zijn grootouders werd georganiseerd als commons (el común). Aan de hand van een visuele uitleg over de onteigening van gemeenschappelijke gronden in de Mexicaanse context, vertelde hij hoe de politieke weg naar dekolonisatie honderd jaar geleden al werd gekozen en hoe we kunnen leren van eerdere organisatievormen. Hij maakte de noodzaak duidelijk van collectief verzet tegen het kapitalistische systeem, en hoe waardige woede de Zapatistas voorziet van praktijken om te vechten voor het leven in het alledaagse.

Moisés voegde eraan toe dat de Zapatistische gemeenschappen geen oorlog of kogels willen, maar willen bouwen aan een leven op collectieve grond, omdat er voor hen geen leven is in privébezit. Hij zei ook dat ze hun politieke strategieën zullen blijven aanpassen op basis van hun eigen ervaringen en door internationale samenwerking met inheemse gemeenschappen in andere gebieden.

De presentatie stelde ook de vraag hoe elke gemeenschap haar commons kan opbouwen, hetzij als arbeiders, hetzij als burgers van hun eigen gemeenschap. In wezen moeten we zelf de weg vooruit bepalen, op dezelfde manier als de Zapatistas autonoom bouwen in samenwerking met andere gemeenschappen.

Opstandig kapitein Marcos, voorheen Subcomandante Marcos, gaf een toespraak getiteld “De wachttoren: tekenen naar morgen”. Hier richtte hij een boodschap aan de mensen aan de overkant van de plas (waarmee hij ons in Europa bedoelde), waarbij hij onze aandacht richtte op wat de Zapatistas “de dag erna” noemen. Dit betekent dat we ons moeten voorbereiden op wat er gebeurt als het kapitalisme valt tijdens de strijd, die volgens de Zapatistas nog 120 jaar of zeven generaties zal duren. Vorig jaar, ter gelegenheid van de 30e verjaardag van hun opstand in het zuiden van Mexico, publiceerde het EZLN een tekst waarin ze dit idee bespraken. In de aanloop naar de bijeenkomst heeft Marcos, schrijvend als ͶÀTIꟼAƆ ⅃Ǝ, een reeks beschouwingen en verhalen gepubliceerd die deze stelling kracht bijzetten en de lezer deze uitdaging voorleggen:

Stel je voor dat je in een gemeenschap gaat zijn. Meer specifiek, in de algemene vergadering van die gemeenschap… en de dag erna. Zonder elektriciteit, zonder prepaid mobiele telefoons of huurplan, zonder “internet voor iedereen”, zonder Elon Musk en zijn kleine lokale equivalenten van kleine abonnementen, zonder privévoertuigen die ontworpen zijn om rellen en opstanden van het plebs te weerstaan (de extra bepantsering op de cybertruck wordt apart in rekening gebracht), zonder fossiele brandstoffen om het andere voertuig te starten en op zoek te gaan naar een verbinding (terwijl je de regeringen en bedrijven die aan de macht zijn vervloekt), en zonder de mogelijkheid om een ticket te kopen voor een moderne interstellaire raket die je “inclusief alles” op een andere planeet zal zetten (dat wil zeggen, inclusief de arbeidskrachten die leven, reproduceren en sterven terwijl ze jou dienen – merk op hoe ik elke verwijzing naar “uitbuiting” elegant heb vermeden -).

Dat alles is niet meer mogelijk. Natuurlijk, in dit hypothetische scenario waarin je je in een vergadering van een gemeenschap bevindt die geïsoleerd is van alles, omdat ‘alles’ niet meer bestaat.

Er zijn verschillende mensen die bij je zijn en, om die kiem van samenleving te starten, in een vergadering van die gemeenschap, zal elk van die mensen zeggen wat ze zijn, weten en kunnen doen, en ze zullen voorstellen doen, discussiëren en overeenkomen hoe ze dat gaan doen. Ze gaan organiseren. Nou, eigenlijk beschrijf ik wat er op dit moment gebeurt in een gemeenschapsvergadering van inheemse bewoners.

En net zoals in een bijeenkomst van inheemse volkeren een doel wordt vastgesteld en voorstellen worden gedaan, besproken en overeengekomen over wat er moet gebeuren, hoe, wie het gaat doen, waar en wanneer; in deze hypothetische bijeenkomst, waartoe jij door de omstandigheden wordt gedwongen, is het doel… opnieuw beginnen.

Dus laten we verder gaan met de uitdaging dat je je voorstelt en jezelf in deze situatie plaatst en dat, om wat voor redenen dan ook, de wereld zoals je die kende is ingestort.

De laatste dagen van de bijeenkomst stonden in het teken van culturele activiteiten, waaronder een theaterstuk genaamd “De ineenstorting en de Dag erna, De delen en het geheel. Een toneelstuk in 12 scènes”, ter herdenking van de 31e verjaardag van de Zapatistische opstand op 1 januari 1994.