Voorgestelde Wet op de defensiegereedheid is aanslag op klimaat, natuur, veiligheid, privacy, democratie en arbeidsrechten

De vorige maand door het toen net gevallen kabinet-Schoof gepresenteerde voorstel voor een Wet op de defensiegereedheid veegt diverse maatregelen bij elkaar die de krijgsmacht in staat moeten stellen zich beter voor te bereiden op daadwerkelijke inzet. In het vandaag gepubliceerde rapport ‘Wet op de defensiegereedheid: oorlogsvoorbereiding ten koste van klimaat, natuur, veiligheid, privacy, democratie en arbeidsrechten’ geeft Stop Wapenhandel een kritische analyse van het wetsvoorstel.

Defensie krijgt onder de nieuwe wet een reeks ontheffingen en vrijstellingen van andere wetgeving – waaronder de Omgevingswet, de Wet luchtvaart en de EU-richtlijnen voor soortenbescherming (Vogel- en Habitatrichtlijnen) – voor specifiek benoemde locaties. Om bijvoorbeeld vaker te kunnen laagvliegen, meer te kunnen schieten of ruimere mogelijkheden te hebben voor vervoer en opslag van munitie en gevaarlijke stoffen. Daarboven kan de minister van Defensie eigenstandig beslissen dat dergelijke ontheffingen en vrijstellingen ook voor andere locaties en situaties gaan gelden. Een deel van de ontheffingen en vrijstellingen leidt tot een toename van overlast, natuuraantasting, stikstofuitstoot en risico’s op ongelukken.

Tegelijkertijd beperkt de nieuwe wet inspraak en rechtsbescherming; inspraakprocedures vervallen en bezwaar maken tegen besluiten onder de wet is niet mogelijk. De wet geeft de krijgsmacht ruimte om persoonsgegevens te gaan verzamelen en verwerken, en zet ook de rechtspositie van het eigen Defensiepersoneel onder druk. Doordat de minister grote delen van de Wet ambtenaren defensie buiten toepassing kan verklaren, staan regels en afspraken over onder meer werktijden, inkomen, verlof, veiligheidsvoorschriften, gezondheidszorg en inspraak op de tocht.

De wet geeft Defensie nieuwe, zelfstandige bevoegdheden om verstrekkende besluiten te nemen, die kunnen botsen met de belangen van anderen. Zo kan op regionaal en lokaal niveau hoognodige bouw van nieuwe woningen in het gedrang komen als defensie meer stikstofruimte gaat innemen. Bij de locaties waar Defensie direct met het van kracht worden van de Wet op de defensiegereedheid ontheffingen en vrijstellingen krijgt gaat het regelmatig om situaties waar al lang sprake is van ontbrekende, verlopen of tekortschietende vergunningen. Het heeft er in ieder geval de schijn van dat Defensie met dit wetsvoorstel ook poogt zijn eigen onvermogen op dit vlak glad te strijken door toepasselijke regelgeving en procedures dan maar geheel of gedeeltelijk terzijde te schuiven.

De inmiddels afgesloten internetconsultatie met betrekking tot het wetsvoorstel leverde ruim 1500, veelal negatieve, reacties op. Mark Akkerman, auteur van het rapport: “Dit ondemocratische wetsvoorstel vormt niet alleen een rechtstreekse bedreiging voor de leefomgeving en privacy, maar is ook een uitvloeisel van de politieke keuze voor oorlogsvoorbereiding en militarisering, ten koste van dialoog, diplomatie en het werken aan internationale sociale en klimaatrechtvaardigheid.”

Stop Wapenhandel pleit voor duurzame, inclusieve veiligheid, niet gebaseerd op militaire macht en afschrikking maar op het oplossen van oorzaken van onveiligheid.