Schengeninformatiesysteem: dagelijks 41 miljoen zoekopdrachten in Europa

Elke dag ontvangen de lidstaten bijna 1100 hits van het Schengeninformatiesysteem. Het aantal gezochte personen is in vier jaar tijd met meer dan 50 procent gestegen. Duitsland blijft een grootgebruiker.

Matthias Monroy, netzpolitik | Duitstalige origineel (vertaling globalinfo.nl)

3 juni, 2025 3 min leestijd

(Foto: Janko Hoener/Flickr, CC by-sa/2.0)

Het aantal vermeldingen en opzoekingen in het Schengeninformatiesysteem (SIS II) is in 2024 verder toegenomen. Volgens het nieuwe jaarverslag van het EU-agentschap eu-LISA doorzochten de autoriteiten in de Schengenlanden de database meer dan 41 miljoen keer per dag – met bijna 1.100 hits per dag. Vooral de toename van zoekopdrachten naar personen is opvallend: in 2022 werden ongeveer 960.000 vermeldingen geregistreerd; in 2024 steeg dit cijfer tot bijna 1,7 miljoen.

In SIS II kunnen de 29 volwaardige leden van het Schengenakkoord momenteel personen en voorwerpen – waaronder voertuigen, boten, vliegtuigen, wapens en documenten – signaleren voor opsporing. Heimelijke opsporingen zijn ook mogelijk. In dat geval worden personen die bij een politiecontrole worden aangetroffen, gemeld bij een belanghebbende autoriteit zonder dat de betrokkenen daarvan op de hoogte worden gesteld.

Frankrijk, Duitsland en Italië zijn de belangrijkste gebruikers

Een van de redenen voor de enorme toename van het aantal zoekopdrachten naar personen is een nieuwe categorie: na een hervorming van de grootste politiedatabank van Europa kunnen vanaf 2023 ook onderdanen van derde landen tegen wie een uitzettingsbesluit is genomen in SIS II worden opgenomen. Deze “terugkeerbesluiten” zijn nu goed voor een derde van alle opzoekingen naar personen.

Invoer met betrekking tot personen tegen wie een inreisverbod is uitgevaardigd, komt nog vaker voor – in ongeveer 38 procent van de gevallen. Dit soort zoekopdrachten vindt bijvoorbeeld plaats nadat de persoon het Schengengebied is uitgezet of om andere redenen een inreisverbod heeft gekregen.

De meeste gegevens in SIS II komen uit Frankrijk, dat verantwoordelijk is voor bijna een derde van alle gegevensfiles, gevolgd door Duitsland met 17 procent en Italië met 12 procent. Nederland voert de statistieken aan als het gaat om zoekopdrachten – meer dan een kwart van alle zoekopdrachten komt uit Nederland.

Meer geautomatiseerde zoekopdrachten

Veel zoekopdrachten in de database worden handmatig uitgevoerd, bijvoorbeeld tijdens identiteitscontroles, en worden door agenten doorgegeven via de radio, telefoon, computer of biometrische scanner. Geautomatiseerde zoekopdrachten, bijvoorbeeld met behulp van kentekenplaatscanners, zijn nu goed voor twee derde van alle zoekopdrachten – een voortzetting van een trend uit voorgaande jaren. Het is ook bekend dat de toenemende invoering van passagiersgegevenssystemen leidt tot veel geautomatiseerd opsporing met volledige lijsten.

Ook het vergelijken van vingerafdrukken nam sterk toe – eu-LISA registreerde een stijging van twee derde ten opzichte van het voorgaande jaar. Deze functie is pas een paar jaar beschikbaar in het centrale SIS-systeem. Net als DNA-sequenties kunnen gezichtsopnames of handpalmafdrukken worden opgeslagen als bijlage bij de inschrijving van een persoon, maar ze kunnen niet worden doorzocht. Ze worden door de politie gebruikt om een persoon te identificeren.

Elf procent meer zoekresultaten

Met het nieuwe SIS II zullen Europol en Frontex ook in het centrale SIS kunnen zoeken – momenteel gebruiken ze het in relatief beperkte mate. Terwijl het EU-politieagentschap in 2024 bijna een half miljoen zoekopdrachten uitvoerde (veel minder dan het dwergstaatje Liechtenstein), werden er voor het grensagentschap slechts ongeveer 700 geregistreerd. Frontex gebruikt het systeem voor missies in Italië en Cyprus.

Het aantal succesvolle zoekopdrachten steeg in totaal met elf procent tot bijna 400.000 gevallen in 2024. Een kwart hiervan had betrekking op mensen die zouden worden uitgezet – verreweg de grootste categorie. Op de tweede plaats bij de treffers kwamen zoekopdrachten naar onderdanen van derde landen aan wie de toegang moest worden geweigerd (73.067).

Het EU-agentschap eu-LISA benadrukt daarom het toenemende belang van het Schengeninformatiesysteem voor grensbeveiliging en migratiebeheer. In totaal leidde het gebruik van het systeem door de grensautoriteiten tot 948 daadwerkelijke uitzettingen.