VVD belooft een politiestaat. Wat zegt dat over hun achterban?

“VVD kiest voor ondernemers en defensie, wil snoeien in sociale zekerheid”. Met deze kop verzwijgt de NOS een belangrijk onderdeel: de politiestaat die de VVD in hun nieuwe verkiezingsprogramma belooft. Heeft de VVD-achterban het programma niet gelezen of kan het ze niet schelen?

Zelf noemt de VVD hun programma “sterker uit de storm”. De belangrijkste punten zijn hun “missies”. Dit alleen al is een voorbode voor het soort militaristisch vijands- en veiligheidsdenken dat in het stuk terug te vinden is.

Opvallend zijn de twee “missies” die gaan over “veiligheid’. Allerlei onderwerpen, van vrijheid tot asiel tot cultuur tot criminaliteit, worden onder “veiligheid” geschaard. Dit heet “securitisation”: angst gebruiken om extreem beleid te rechtvaardigen.

Wat is dat extreme beleid? Om te beginnen het voorstel om militairen in te zetten als politiemacht. Dat is een slecht idee omdat soldaten getraind zijn om te doden, te vernietigen en angst in te boezemen. Dat zou nergens ter wereld moeten gebeuren, óók niet in Nederland.

Voorbeelden als de VS, waar het leger werd ingezet om demonstraties neer te slaan tegen het detentiebeleid van de Amerikaanse vreemdelingenpolitie, laten zien wat het gevolg is van zo’n gemilitariseerde politie.

Dat maakt het extra zorgwekkend dat de VVD 100.000 extra militairen wil. Op dit moment zijn er gezamenlijk zo’n 50.000 militairen en reservisten. Het plan van de VVD is dus om dit aantal de verdrievoudigen, met de mogelijkheid om de dienstplicht opnieuw in te voeren.

Dit is het soort militarisering dat diepe wonden maakt in een samenleving. VVD wil van Nederland een soort mini-VS maken, waar het leger en de wapenindustrie een belangrijke pijler van de samenleving vormen en zich ook actief met beleid bemoeien.

Ook de veiligheidsdiensten moeten van de VVD meer geld en bevoegdheden krijgen. Hier heeft de VVD het over “toekomstbestendigheid”. Dat betekent, in bestuurstaal, dat de AIVD, MIVD, NCTV en TOOI (volgens de VVD) zo min mogelijk wettelijke grenzen moeten hebben.

Dit, terwijl inlichtingendiensten en politie zich nu al niet houden aan wetgeving. Dat maakt het leven van dissidenten, zoals activisten, critici en demonstranten, heel onveilig. Laat staan als die bevoegdheden nóg breder worden.

De militarisering gaat gepaard met een “heldencultus”, zoals dat nu ook in de VS is. Militairen, veteranen en politieagenten moeten korting krijgen. Daarnaast moeten zij, meer dan andere mensen, respect krijgen voor wat ze doen, vindt de VVD.

Dit is niet alleen erg sneu, maar het versterkt ook hiërarchische cultuur. Mensen in uniform hebben al een hogere eigendunk, en door als staat dat te stimuleren, stimuleer je ook het https://en.wikipedia.org/wiki/Stanford_prison_experimentgeweld waartoe mensen in uniform geneigd zijn.

Daarnaast is het ook een schild waar politici zich achter kunnen verschuilen. Door politieagenten als “helden” af te beelden, proberen ze het minder acceptabel te maken om de sterke arm van de staat te bekritiseren. Wat in het voordeel van de staat werkt.

Ook de taal die wordt gebruikt is opvallend: politieagenten, brandweerlieden en ambulancepersoneel wordt gezien als “helden op de frontlinie”. Die taal is heel militaristisch, waarmee de “strijd tegen criminelen” wordt neergezet als een militair gevecht.

Als het gaat om het materieel voor het leger heeft de VVD het ook over drones. Hoewel VVD het niet expliciet noemt is er duidelijk één internationale partner die “innoveert” in het gebruik van drones: Israël, waar drones constant worden getest op de Palestijnse bevolking.

Israël is berucht om het gebruik van drones, van de zogenaamde “reaper drones” die op afstand bombarderen tot killer-quadcopters, uitgerust met vuurwapens om op burgers te kunnen schieten.

Maar het gaat niet alleen om bewapende drones. Veel surveillancetechnologie die wordt gebruikt om migranten en vluchtelingen te surveilleren is getest in Gaza en de Westelijke Jordaanoever. Het is geen geheim dat de VVD die samenwerking wil intensiveren.

Op het gebied van burgerrechten belooft VVD om het Vluchtelingenverdrag en het EVRM te “herzien” om “bij de tijd te blijven”. Wat ze hiermee bedoelen maken ze niet duidelijk, maar zeker wat betreft het Vluchtelingenverdrag zullen ze geen sterkere bescherming voorstaan.

Wat het EVRM betreft was de VVD in 2020 (onder aansporing van Klaas Dijkhoff) nog tegen de directe werking van het EVRM. Die passages zijn na kritiek verwijderd, maar ik denk niet dat de VVD die koers ooit écht heeft laten varen.

Dat blijkt ook uit hoe ze kijken naar maatschappelijke organisaties. Organisaties die de staat aanklagen mogen van de VVD geen overheidssteun meer ontvangen. Oftewel: als je als maatschappelijke organisatie vindt dat de staat de wet heeft overtreden moet je geld inleveren.

De gevolgen hiervan zijn niet te onderschatten. Een voorbeeld is VluchtelingenWerk, een organisatie die vluchtelingen in Nederland begeleid. Ze doen belangrijk werk, maar moeten ook de staat aan de wet kunnen houden, anders wordt dat werk onmogelijk.

Zo zijn er nog veel meer organisaties. De VVD maakt het in feite illegaal voor die organisaties om de staat aansprakelijk te stellen. Daaruit blijkt hoe de VVD denkt: als de staat zich aan de wet houdt is dat een gunst. Wie dat in twijfel trekt mag gestraft worden.

Maar de politiestaat komt pas écht goed naar voren in “Missie 4: orde op zaken voor een vrij en veilig Nederland”. Het is al langer bekend hoe de VVD die “vrijheid” wil beschermen: met de lange lat. Zo verkoopt de VVD de uitbreiding van de politiestaat.

Dat zie je ook in het allereerste punt uit dit hoofdstuk: meer geweldsmiddelen naar de ME, meer bevoegdheden voor de politie, toepassing van AI in politietaken, en meer samenwerking met private beveiliging.

Dat roept meteen de vraag op: krijgt de ME dan nóg meer wapens? Naast alles dat ze al hebben De Mobiele Eenheid, de staatsknokploeg, is juist een instrument van onvrijheid. Hen meer wapens geven maakt het makkelijker voor de staat om dissidenten geweld aan te doen.

Ook de uitbreiding van politiebevoegdheden en AI-inzet is zeer beangstigend. Die middelen worden nu al uitgerold, zoals in de Wet gegevensvergaring openbare orde. Met als gevolg nog meer surveillance, en nog minder controlemogelijkheden.

Hetzelfde geldt voor het uitbreiden van de bevoegdheden van boa’s. Dit zijn ambtenaren die begonnen zijn als “parkeerpolitie”, maar die steeds meer op een politiemacht gaan lijken, met wapens en geweldsbevoegdheden.

Een klassieker als het gaat om politiestaten is ook de inzet van cameratoezicht. Camera’s geven een gevoel van onveiligheid omdat je nooit weet wie er meekijkt, en met welk doel. Door camera’s in de open ruimte gedragen mensen zich minder vrij.

Zoals te verwachten was belooft de VVD ook meer intimidatie richting “ordeverstorende acties”. Dit perkt het demonstratierecht in, zeker als de ME meer geweld mag gebruiken en de politie strenger gaat surveilleren, ook met gebruik van AI-middelen.

Het eigendomsrecht is heilig voor de VVD, heiliger dan het demonstratierecht. Daarom willen ze ook demonstraties in publieke en semi-publieke gebouwen criminaliseren. Hier is de oplossing, zoals zo vaak, de lange lat. De politie is een oplossing voor elk VVD-probleem.

Terwijl de politie het ‘weapon of choice’ wordt voor de VVD wordt deze ook gezuiverd. Mensen met een hoofddoek (waar het hier vooral om gaat) of een tulband mogen geen politieagent of boa zijn. Zelf heb ik liever helemaal geen politie, maar dat legitimeert geen discriminatie.

En dan is het nog het “lik-op-stuk-beleid”, ofwel de mogelijkheid voor de politie om onafhankelijk van het OM straffen op te leggen zoals in het verkeer. Ook dit verschuift weer meer macht naar de politie, en ontneemt verdachten hun rechten.

Naast de politie krijgen ook burgemeesters meer bevoegdheden om de vrije meningsuiting in te perken. Zie hier meer over de Wet-Michon die dat moet regelen.

Ook verliezen verdachten met een uitkering meer rechten. De VVD wil de politie een bevoegdheid geven om goederen af te pakken waarvan zij denken dat de verdachte die niet kan betalen. Letterlijk omschreven als: schuldig tot het tegendeel is bewezen.

Wie in de gevangenis komt, moet vervolgens zelf gaan bijdragen. Als een gevangene een beklag doet, staat daar een boete op, die je terugkrijgt als de autoriteiten de gevangene in het gelijk stellen. Afschrikbeleid voor mensen die mogelijk slachtoffer zijn van machtsmisbruik.

Dat is gevaarlijk, omdat bekend is dat er veel misstanden zijn in het gevangeniswezen. Naast de misstand dat er überhaupt gevangenissen zijn, is er ook seksueel misbruik van gevangenen. Zij hebben niet meer dwang nodig om te zwijgen.

Als het gaat om “terrorisme” wil de VVD een “bestuurlijk verbod” op terroristische organisaties. Waarom dat een slecht idee is, is al uitgebreid behandeld. De wet die dit mogelijk zou maken is door de Eerste Kamer verworpen, maar de VVD wil een tweede ronde.

Dat bestuurlijk verbod is alleen maar extra gevaarlijk aangezien de VVD ook een “verheerlijkingsverbod” wil voor terrorisme en terroristische organisaties. Dus als de VVD straks een organisatie verbiedt, mag je dat misschien niet eens in twijfel trekken.

Dit alles is alleen maar erger voor mensen die niet in Nederland geboren zijn. Statushouders moeten de “Nederlandse waarden” accepteren, en worden daar ook op gecontroleerd. In feite een gedachtepolitie, terwijl niemand kan zeggen wat “Nederlandse waarden” zijn.

Ik zou zeggen dat, als “vrijheid” een waarde is, dat je geen politiestaat gaat opzetten om gedachtenpolitie te spelen. Maar misschien vindt de VVD wel dat verzet tegen een politiestaat on-Nederlands is, en dat je daarvoor uitgezet mag worden.

Met natuurlijk: je Nederlanderschap mag worden afgenomen als je twee paspoorten hebt en je een misdrijf pleegt. Waardoor mensen dus nooit écht Nederlander worden door naturalisatie, of zelfs niet als ze hier geboren zijn. Zij worden tweederangsburgers.

Daarnaast wordt naturalisatie veel lastiger gemaakt. De termijn wordt verdubbeld en er worden inkomens- en opleidingseisen gesteld. Naturalisatie wordt misschien zelfs een uitzondering, waar alleen bijzondere gevallen voor in aanmerking komen.

Ook dit is een uitbreiding van de politiestaat. Niet-genaturaliseerde inwoners van Nederland hebben altijd het risico dat ze gedeporteerd worden. Die extra straf die boven hun hoofd hangt maakt hen nog kwetsbaarder voor de surveillancestaat die nu gebouwd wordt.

Ook moslims worden hier tot tweederangs burgers gemaakt. De Wet toezicht informeel onderwijs is het zoveelste surveillancemiddel in deze lijst, en zal vooral dienen om moskeeën te bespieden of zelfs te verbieden.

Het sluiten van de geldkraan voor organisaties die “integratie belemmeren” is ook zo’n autocratisch middel. Wat bemoeilijkt integratie? Lessen in de taal van een land van herkomst? Kritiek tegen de staat? Het organiseren van gelijkgezinden?

Dat tweederangs burgerschap blijkt ook uit hoe wordt omgegaan met de versterkte gebedsoproep. Het is ook vrij duidelijk wat het doel is: een compleet verbod. Wat is het “effect” dat gesorteerd moet worden anders?

Of de uitbreiding van het boerkaverbod in het hele land, een gigantische inperking van religieuze vrijheid en kledingsvrijheid.

En als klap op de vuurpijl is er nog het straffen van de (door de VVD) altijd gehate snelwegbezetter, die niet zonder straf het politiebureau mag verlaten. Dit, terwijl in Nederland de rechter, niet de politie, straf oplegt. Dus willen ze dat gaan veranderen?

Dit programma zegt een hoop over de VVD. Niet alleen dat ze het geloven, maar vooral dat ze het openlijk beloven. Hun achterban zit blijkbaar te smachten naar een politiestaat om “orde op zaken” te stellen.

Dat zie je ook in welke zaken worden genoemd: winkeldieven, snelwegbezetters, maatschappelijke organisaties… Allemaal zaken waar de petit bourgeoisie zich mee bezig houdt. De VVD belooft simpelweg ‘de vijand’ geweld aan te doen in hun naam.

En met de PVV kunnen ze die beloftes allemaal waarmaken. Ook Wilders wil een politiestaat, al is het maar zodat hij zijn eigen critici kan aanpakken. Hier vinden de VVD en de PVV elkaar dus heel natuurlijk.

Geloof dus niet alles wat je hoor over hoe de VVD de PVV heeft uitgesloten. Dit hele programma is een liefdesbrief aan het soort autoritarianisme dat de PVV ook voorstaat. En vertrouw ook niet de Nederlandse ‘ondernemer’. Als zij dit steunen, steunen ze een politiestaat.

Voor een tijdlijn van ons pad naar een politiestaat en fascisme, lees dit Doorbraak-artikel.

Bo Salomons

(Dit artikel verscheen eerder als draadje op Twitter.)