Het groepsproject Wilders I

De verrechtsing van de politiek maakt het in mijn ogen zo goed als onvermijdelijk dat Wilders de komende verkiezingen gaat winnen. Niet alleen door hemzelf of de (voormalige) coalitie, maar ook door media en de parlementaire oppositie.

Laten we voorop stellen dat verrechtsing geen nieuw fenomeen is. Verrechtsing is een project van meerdere decennia. Wat sinds 2023 gebeurt is slechts een nieuw hoofdstuk, geen geheel nieuwe ontwikkeling.

Die verrechtsing van de parlementaire politiek is goed te zien. Zo sloot Mark Rutte in 2021 nog enige samenwerking met Geert Wilders uit, vanwege zijn uitspraken over de onafhankelijkheid van rechters en over Marokkanen.

Nu maakt dat van Rutte natuurlijk geen held. Zijn eigen beleid was ook enorm ontmenselijkend. Op veel manieren heeft hij, met zijn rechtse beleid en rechtse woordvoering, de weg opengezet voor de PVV om toe te treden tot de regering.

Het was ook de VVD die tijdens de verkiezingen van 2023 de nadruk legde op vluchtelingen. Voor politiek gewin deden ze mee aan het demoniseren van vluchtelingen, en gaven daarmee de PVV enorm veel wind in de electorale zeilen.

Tot enkele dagen vóór de verkiezingen van 2023 peilde de PVV nog relatief laag, maar opeens schoot de PVV omhoog. Dat kwam, zo vermoed ik, doordat een stem op Wilders plotseling als maatschappelijk aanvaardbaar werd gezien.

De PVV scoorde vervolgens nog hoger dan de peilingen hadden voorspeld. Dat wijst er volgens mij op dat de plotselinge groei in de peilingen vóór de verkiezingen hebben bijgedragen: het maakte duidelijk dat een stem op Wilders ‘acceptabel’ was.

Daarnaast waren er ook een hoop “strategische” stemmen: mensen die een zo rechts mogelijk kabinet wilden, en daarom stemden op een zo rechts mogelijke partij om dat af te dwingen. Met succes, bleek uiteindelijk.

Dus: wat is er nu in de afgelopen jaren veranderd? Allereerst is de PVV compleet genormaliseerd. Waar in 2023 nog moeilijk werd gedaan over de mogelijkheid van een PVV-kabinet, is dat nu een feit geweest.

Van belang hier is het feit dat de partijen er openlijk moeilijk over deden. Natuurlijk waren VVD en NSC uiteindelijk bereid om met de PVV te formeren, maar het feit dat ze eerst huiverig waren stuurde wel een bepaald signaal. Maar dat signaal was voorbij na de formatie.

En dit is niet alleen iets van de coalitiepartijen. Ook de oppositie draagt hier schuld. In plaats van de PVV aan te pakken als de fascisten die ze zijn, liet de oppositie ze wegkomen door zich “constructief” op te stellen. Met normalisering als gevolg.

Niet alleen Wilders zelf is genormaliseerd, maar ook zijn politiek. Hij maakt vooral gebruik van zogenaamde “sugrofobie”; de angst dat er misbruik van je wordt gemaakt. Het is de angst die Wilders aanwakkert tegen vluchtelingen, moslims en demonstranten.

De combinatie van paranoïde angst en woede maakt dat mensen eerder op fascistische politici stemmen. Het maakt mensen ook minder vatbaar voor tegenargumenten: vaak vertrouwen mensen met sugrofobe angsten/woede alleen hun grote leider. Hier is dat Wilders.

In de periode sinds 2023 hebben zo goed als alle partijen meegedaan aan de verspreiding van sugrofobe angsten. De voorbeelden zijn te veel om op te noemen. Zo was er in 2024 een compleet gefabriceerde angst voor verstoringen van de Dodenherdenking.

Partijen vielen over elkaar heen om Palestina-demonstranten te veroordelen voor antisemitisme, ook bij de opening van het Holocaustmuseum. Later bleek dat er helemaal geen sprake was van antisemitisme, en dat Eric van der Burg het had verzonnen.

Maar dat mag allemaal niet baten. VVD, NSC, BBB en PVV gebruikten deze leugens om angst te zaaien, en zo fundamentele rechten in te perken. Zoals het demonstratierecht, waar de VVD al langer vanaf wil. Daarvoor kwam PVV-samenwerking mooi uit.

Maar uiteindelijk is er maar één die baat heeft bij al die angst: de meest extreem-rechtse stem. Degene die de angsten het grootste wil opblazen, die het hardst kan liegen. En dat is nog steeds Wilders, die straks al deze angsten gaat oogsten.

En dat doet niet alleen de politiek. Ook De Telegraaf, de meest gelezen krant van Nederland, doet daarbij een duit in het zakje. Elke editie staat vol leugens over en haat naar moslims, demonstranten en vluchtelingen. Ook in “Nieuws van de Dag”.

Maar niet alleen de extreem-rechtse Telegraaf doet dit. Allerlei media, zeker talkshows, helpen met het normaliseren van extreem-rechts. Bijvoorbeeld door extreemr-echtse ‘experts’ aan te voeren, die puur vanwege hun ideologie worden gevraagd.

Dat is de vloek van de talkshow. In talkshows moet het ‘gezellig’ zijn, en mag geen inhoudelijke conclusie worden bereikt. Daarom kunnen extreem-rechtse gasten, ook als het ministers zijn, kritiekloos leeglopen. Ook dat normaliseert fascisme en de PVV.

Allemaal figuren doen daar hun voordeel mee, zoals Gerard Joling, die zich als extreem-rechtse BN-er probeert te profileren. Het is een wisselwerking, waarbij mensen als Joling aandacht krijgen, en Wilders zijn politiek weer gesteund ziet.

Wilders heeft zich nu in de perfecte positie gemanoeuvreerd. Hij kan oppositie voeren tijdens de campagnetijd. Hij kan alles uit de kast trekken om sugrofobie zo hard mogelijk aan te wakkeren en die stemmers aan zich te binden.

Mensen die denken dat Wilders nu verleden tijd is, realiseren zich niet in hoeverre het politieke landschap en het medialandschap zijn verschoven. We leven niet meer in 2023. De peilingen zitten ernaast. Dat is de enige conclusie die je kan trekken als je de politiek bekijkt.

De politiek is zo ver verschoven dat het uiteindelijk weinig uitmaakt wie de verkiezingen wint. Want ook zogenaamde ‘linkse’ politici staan in de schaduw van Wilders. Zoals in het Verenigd Koninkijk, waar Labour-premier Starmer nu extreem-rechts beleid voert.

“Maar partijen zullen nooit meer met de PVV samenwerken!” Waarom niet? Ook al is de PVV wellicht “vervelend” om mee samen te werken, ze werken wel mee aan de uitholling van bijvoorbeeld het demonstratierecht. Waarom zou de VVD dat niet willen?

“Maar PVV-ers zijn incompetent!” PVV-ers doen inderdaad niet wat linkse mensen willen. Dat doen ze echter niet per ongeluk, maar expres. Wat sommigen “falend” beleid noemen, is gewoon hun fascisme dat ten uitvoer wordt gebracht. De PVV wil chaos.

Juist in chaos kan de PVV de nodige angst aanwakkeren om stemmers aan zich te binden. Daarnaast is het verhaal van Wilders dat de chaos niet zijn schuld is, maar dat van de coalitiegenoten. En veel kiezers zullen dat geloven, al is het maar omdat ze het willen geloven.

Een verkiezingswinst voor Wilders lijkt me op de korte termijn niet te voorkomen. De oplossing ligt dan ook niet in verkiezingen, maar daarbuiten. Parlementair ‘linkse’ politici zullen ons proberen te overtuigen dat zij de enige hoop zijn. Dat zijn ze niet.

In plaats van focussen op verkiezingen en politici moeten we ons focussen op tegenmacht. Zorg dat het niet uitmaakt wie de verkiezingen wint, doordat ze niet om ons heen kunnen. Want als ze door ons heen kunnen, maakt de uitslag óók niet uit.

Een grote actie die staat te gebeuren is de blokkade van de A12, onder andere tegen fascisme en racisme. Tegelijkertijd is het een vuist tegen de genocide in Gaza en militarisering door de NAVO. Alsook het in de praktijk brengen van demonstratierecht!

Daarnaast zijn er nog vele andere acties, buiten politieke partijen om. Daar moeten we het winnen, want ook Timmermans is geen vriend. Hij is, net als alle politici, een opportunist. En op opportunisten kan je niet vertrouwen.

Dus: val niet voor het optimisme dat nu rondgaat, alsof Wilders al verleden tijd is. De strijd is nog niet gestreden. Die is allang bezig, en zal nog wel een tijdje gevoerd moeten worden.

Voetnoot: de lijn gekozen door onder andere Caroline van der Plas is dat er nu een “links” kabinet gaat komen door Wilders. Die angst zaaien voor links is precies het soort angst wat Wilders in het zadel gaat helpen.

Bo Salomons

(Dit artikel verscheen eerder als draadje op Twitter.)