Opstand op Kanaky (Nieuw Caledonië): Als het verzet onthult hoe het kolonialisme faalt in het pacificeren
In mei brak er een grote opstand uit op Kanaky (Nieuw Caledonië, een kolonie van Frankrijk). De Franse regering stuurde duizenden zwaarbewapende agenten als antwoord.
14 juni, 2024 7 min leestijd
(foto: solidariteitsdemonstratie in Parijs)
Op vrijdag 24 mei, de dag na het bezoek van het Franse staatshoofd Emmanuel Macron, hoorden we dat een politieagent zojuist weer een Kanak-demonstrant had gedood in Kanaky-Nieuw-Caledonië. Sinds 14 mei is de bevolking in opstand gekomen tegen de poging van de Franse regering om haar koloniale beleid met geweld aan het land op te leggen. De regering was er snel bij om de opstand, die ze zelf had uitgelokt, te onderdrukken en te veroordelen.
Hoe is het begonnen? Een grondwetswijziging op initiatief van de Franse regering, met als doel het lokale electoraat uit te breiden en de politieke macht van de Kanak in de archipel te marginaliseren. Tegelijkertijd heeft de wens van de Franse regering om een overeenkomst over nikkel op te leggen, waardoor Frankrijk het beheer over dit zeer gewaardeerde mineraal zou kunnen hervatten, de spanningen aangewakkerd. Deze “kolonialistische” overeenkomst, die in het mediadebat wordt vergeten, maakt deel uit van een situatie die door sommigen wordt omschreven als “herkolonisatie”.
De recente krachttour van de Franse regering, die gezien wordt als een versterking van de kolonisatie in de archipel, heeft de woede van een gekoloniseerde en gemarginaliseerde bevolking aangewakkerd. In reactie hierop hebben Kanak-jongeren symbolen van de koloniale aanwezigheid aangevallen, fabrieken en bedrijven in brand gestoken, supermarkten geplunderd en barricades opgeworpen. Hoe reageerde de regering? De noodtoestand, uitgaansverboden, de inzet van het leger en een verbod op TikTok als koloniaal arsenaal tegen de uiting van onafhankelijkheid van een volk. De noodtoestand is een contrarevolutionaire maatregel die in 1955 werd ingevoerd om de Algerijnse revolutie de kop in te drukken, als onderdeel van een repressieve strategie die duidelijk koloniaal is. Bovendien wordt Kanaky door de VN nog steeds beschouwd als een van de 17 landen die gedekoloniseerd moeten worden.
Frankrijk heeft het gebied sinds 1853 gekoloniseerd en pas na de opstanden van de jaren 1980 werd Frankrijk gedwongen om de spanningen als gevolg van zijn aanwezigheid in Kanaky te dempen. Daarom werd in 1998 het akkoord van Nouméa* ondertekend om vrede te brengen en de macht van het Kanakvolk te versterken. Het akkoord voorzag in een aantal maatregelen, waaronder een standbepaling van het electoraat, de overdracht van politieke en economische bevoegdheden naar het lokale niveau en de invoering van drie referenda over zelfbeschikking voor Kanaky.
De recente referenda over zelfbeschikking getuigen echter van de kolonisatie- en vestigingsstrategie van de Franse staat. Volgens de laatste volkstelling vertegenwoordigt het de oorspronkelijke Kanak bevolking nog maar 41% van de bevolking van Kanaky, dat nu bevolkt wordt door een groot aantal kolonisten van het Franse vasteland, die de facto tegen de onafhankelijkheid van de archipel zijn. Hoewel de Kanak niet langer in de meerderheid zijn in de peilingen, heeft het “nee” alle drie de referenda over onafhankelijkheid gewonnen. De laatste, die plaatsvond na de Covid in 2022, werd massaal geboycot door de Kanak pro-onafhankelijkheidsorganisaties (UNI, Parti travailliste, UC-FLNKS).
Pierre Messmer, de toenmalige Franse premier, verwoordde de strategie in 1972 als volgt: “De Franse aanwezigheid in Caledonië kan, behoudens een wereldoorlog, alleen bedreigd worden door een nationalistische eis van de inheemse bevolking, gesteund door enkele mogelijke bondgenoten in andere etnische gemeenschappen uit de Stille Oceaan. Op korte en middellange termijn zou de massale immigratie van Franse burgers van het Franse vasteland of uit de overzeese departementen het mogelijk moeten maken om dit gevaar te vermijden door de numerieke ratio van de gemeenschappen te handhaven of te verbeteren. Op de lange termijn kan de aanspraak op inheems nationalisme alleen worden voorkomen als de niet-inheemse gemeenschappen van de Stille Oceaan een demografische meerderheid vormen”. De Franse premier in de regering Pompidou, Pierre Messmer, kon niet duidelijker zijn over de imperialistische en kolonialistische bedoelingen van de Franse staat in de archipel.
Op 14 mei keurden de Franse Assemblée Nationale en de Senaat een ontwerp voor een grondwetswijziging goed om het electoraat uit te breiden. Dit betekende een breuk met het vredesproces dat 30 jaar geleden begon met de akkoorden van Nouméa. Tot die tijd konden alleen mensen die sinds 1988 woonachtig waren, en hun nakomelingen, stemmen bij provinciale verkiezingen en deelnemen aan het referendum over onafhankelijkheid. Het vrijgeven van het electoraat zou 25.000 nieuwe kiezers vertegenwoordigen die al 10 jaar in het gebied wonen, de meerderheid van hen afkomstig uit het Franse vasteland, waardoor elke mogelijkheid van een overwinning voor onafhankelijkheid via de wettelijke kanalen teniet wordt gedaan.
Geconfronteerd met de woede van de pro-onafhankelijkheidsactivisten stuurde de Franse regering meer dan 3000 politieagenten en 130 manschappen van gespecialiseerde eenheden (GIGN en RAID) om te laten zien dat ze vastbesloten is om elke bevrijdingsbeweging de kop in te drukken. Ongeveer twintig leden van de Cellule de coordination des actions de terrain (CCAT) zijn ook onder huisarrest geplaatst. Zoals gebruikelijk heeft de Franse regering deze pro-onafhankelijkheidscoalitie, die was opgericht om de mobilisaties tegen de electorale uitbreiding te coördineren, gecriminaliseerd… Aan de andere kant is er vrijwel geen veroordeling van de kolonistenmilities die welig tieren in de regio. Erger nog, de Hoge Commissaris steunt het bestaan van racistische, zwaarbewapende milities door ze te beschrijven als “waakzame buren” die gewoon hun buurt zouden verdedigen.
Tegelijkertijd hebben deze milities van witte kolonisten* zich georganiseerd om “hun belangen te verdedigen”. Deze milities, bestaande uit “loyalisten” (die in Kanaky wonen en tegen onafhankelijkheid zijn), zijn soms zwaar bewapend en weerspiegelen het latente racisme dat in de archipel aanwezig is. In totaal zijn er sinds 14 mei 7 Kanak-mensen gedood en honderden gewond geraakt. Maar nu het internetnetwerk plat ligt en TikTok is afgesloten, worden er nog veel meer doden verwacht. De zelfgenoegzaamheid van de Franse regering tegenover deze milities is typerend voor de huidige koloniale situatie in Kanaky.
Maar waarom is Frankrijk zo gebrand op een archipel die 17.000 km van Frankrijk ligt? Hoewel Kanaky oorspronkelijk werd gebruikt als strafkolonie waar politieke gevangenen naartoe werden gestuurd, is het vooral van groot economisch belang voor de Franse staat. Kanaky herbergt namelijk 20 tot 30% van de nikkelreserves van de wereld, een mineraal dat nodig is voor de productie van elektrische batterijen voor de zogenaamde “energietransitie”. Kanaky vertegenwoordigt ook een geostrategisch belang voor de NAVO in de concurrentie met China, dat ook mineralen monopoliseert, met name nikkel in Oceanië.
Het recente machtsvertoon van de Franse regering lijkt dan ook minder op een terugkeer naar koloniale tijden , als op een toevlucht tot een meer gewelddadige vorm in het licht van het falen van de pacificatiestrategie die in meer dan 30 jaar is ontwikkeld. De opstanden voor onafhankelijkheid en de boycot van het laatste referendum over zelfbeschikking tonen aan dat de kolonisatie van de nederzettingen is mislukt. In Kanaky onthult het Franse imperialisme, in zijn onvermogen om de legitimiteit van zijn aanwezigheid op te leggen, slechts de ware aard van zijn koloniale project. Van Palestina tot Kanaky is het het verzet van onderdrukte volkeren dat de verschrikking van kolonisatie door imperialistische staten onthult.
Zie voor actuele franstalige berichten over de toestand in Kanaky/Nieuw Caledonië: zie dossier bij mediapart
BronnenL:
Sources :
https://www.legifrance.gouv.fr/jorf/id/JORFTEXT000000555817
https://www.ritimo.org/Nouvelle-Caledonie-Kanaky-Un-processus-de-decolonisation-en-panne
Reacties (0)
Voeg nieuwe reactie toe
Wij tolereren geen: racisme, seksisme, transfobie, antisemitisme, ableisme enz.