Leerzame dagen

vrijdag 14 februari 2025

Het waren leerzame dagen voor antifascisten, in deze bijna afgelopen week. We kunnen weer eens goed zien wie in ieder geval niet onze vrienden zijn, en hoe we ons maar beter niet tegen oprukkend racistisch beleid te weer kunnen stellen. Vraag blijft natuurlijk: hoe dan wel?

Leerzame zaken zijn te zien we rond het advies van de Raad van State over de asielwetten van minister Faber, fascistenchef Wilders en het kabinet-Schoof. Er is de asielnoodmaatregelenwet. Die ‘regelt onder meer het afschaffen van de verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd en beperkt het nareizen van familieleden.’ En er is de boogde invoering van het tweestatusstelsel. ‘Met de invoering van de tweestatusstelsel wordt onderscheid gemaakt tussen vluchtelingen. De ene groep krijgt daardoor mee rechten dan de andere’.(1) Je kunt beter zeggen: de andere groep krijgt nog wat minder rechten dan de ene.

De wet wil verschil doorvoeren ‘tussen mensen die vluchten omdat ze als individu gevaar lopen in hun land (vanwege afkomst, seksuele geaardheid of religie) en groepen mensen die vluchten voor de oorlog. Die laatste groep krijgt tijdelijk asiel’.(2) Laat niemand denken dat de eerste groep zomaar permanent asiel krijgt trouwens: de verblijfsvergunning die ze krijgen, moet dus keer op keer worden verlengd. Daar zorgt de genoemde afschaffing van verblijfspapieren “voor onbepaalde tijd’ voor.

Het doel van de twee wetten? ‘Het kabinet hoopt dat het aantal asielzoekers dan naar Nederland komt hierdoor afneemt.’ Het doel is: mensen ontmoedigen om in Nederland een veilig heenkomen te zoeken. Het doel is: mensen afschrikken om naar Nederland te vluchten. Liever mensen in gevaar elders dan mensen buiten gevaar in Nederland. Dat is de inhumane logica er achter. Racisme van staatswege, feitelijk. Fascistische dromen worden hierin stukje bij beetje tot werkelijkheid gemaakt.

Welnu, en wat vindt de Raad van State? De RvS ziet meerdere problemen.(2) Ze vreest dat rechtbanken nog verder overbelast zullen worden, als mensen bijvoorbeeld gaan procederen om niet in de ene maar juist in de andere van de twee asielstatussen te worden geplaatst. De RvS vreest ook een verder overbelasting van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) als asielverzoeken moeten worden geoordeeld, mensen een van de twee statussen moet worden toegekend en ook nog eens elke drie jaar opnieuw moeten worden bekeken of ene verblijfsvergunning al dan niet verlengd gaat worden, Extra werk voor arme ambtenaren en rechters, dat soort zaken. De RvS ziet op een heel beperkte manier wel een probleem met mensenrechten: ‘De Raad van State zegt dat de uitvoeringsproblemen kunnen leiden tot “een schending van grondrechten”. Zo komt het recht op een eerlijk proces in het geding als rechters en de IND niet op tijd kunnen beslissen. Ook voorziet de raad problemen met het recht op familie- en gezinsleven en de rechten van het kind, omdat gezinshereniging moeilijker wordt gemaakt in de plannen van het kabinet.’

Het derde punt dat de RvS maakt is echter: gaat het wel werken? De RvS vraagt het zich af: ‘volgens de Raad van State (RvS) wordt “niet aannemelijk gemaakt” dat de maatregelen zullen bijdragen aan het beperken van de asielstroom of aan een effectievere asielprocedure.’ Het zou weliswaar kunnen dat de maatregelen het beoogde ontmoedigende effect hebben, maar erg onderbouwd is het niet, zo luidt het oordeel. Hier is het belangrijk om vast te stellen dat de RvS aan het doel – die afschrikking dus – niet tornt.

De RvS vindt het dus in essentie okay om mensen die hier naartoe zijn gevlucht naar te behandelen als het effect dan ook maar is dat mensen elders zo bang worden dat ze toch aar niet naar Nederland komen. Mensen treiteren om andere mensen bang te maken: ook de RvS vindt dat een acceptabel soort van beleid. Ook de RvS vindt de uitsluiting en onderdrukking van vluchtelingen in essentie okay. Als het allemaal maar werkt zoals beoogd! En als het maar een beetje uitvoerbaar is! O ja, en al te openlijke schendingen van mensenrechten is ook niet handig, want dan komen er weer vervelende rechtszaken. Tegen de structurele schending van mensenrechten van de ontmoedigingsfilosofie achter de wetsvoorstellen waarmee het kabinet-Schoof het ‘strengste asielbeleid ooit’ motiveert, beschermt de RvS vluchtelingen echter niet.

Ook regeringspartijen die vinden dat Faber en het kabinet iets met het advies van de RvS moeten doen, sluiten zich bij het beleidsdoel aan. Hetzelfde geldt voor partijen buiten de coalitie, rechts maar ook links(ig).(3) Ik citeer SGP-kamerlid Diederik van Dijk: ‘Het strengste asielbeleid is nu eenmaal een losse flodder als geen sprake is van het effectiefste asielbeleid ooit’. Treiteren mag van de SGP, als het maar effectief gedaan wordt. Maar denk niet dat alleen extreem-rechts met zoiets komt. Hier hebben we Kati Piri, van GroenLinks-PvdA. ‘Schadelijke symboolpolitiek dus, met grote problemen voor vluchtelingen én samenleving.’ Want: ‘De wetsvoorstellen leiden tot nóg grotere chaos en hebben geen invloed op het aantal asielverzoeken.’ Ook hier zien we het impliciete streven naar wetten die wel tot minder asielverzoeken leiden, tot afschrikken van vluchtelingen dus, en graag een beetje effectief ook. Het is overal dezelfde kille logica van uitsluiting door te pesten.

Het leek in de coalitie spannend te worden trouwens: Vooral het NSC wil nog wel eens wat rechtsstatelijke pretenties hoog wil houden. ‘ NSC-Kamerlid Diederik Boomsma vindt dat het aanbrengen van wijzigingen “gewoon moet kunnen.”’ Niks daarvan, aldus Wilders. Dóór met die wetten, anders zou hij het kabinet ten val brengen.(4) Maar kijk! Ze hebben al een oplossing in het vizier! Uitvoeringsproblemen? Dan nemen we toch gewoon meet ambtenaren in dienst? Dan stoppen we er toch mooi wat meer miljoenen in? Dat is wat Boomsma suggereerde als oplossing: ‘Het is nu aan het kabinet om het advies zo spoedig mogelijk te behandelen en te bekijken of bijvoorbeeld extra geld voor de IND nodig is.’ Wilders vindt het heel bespreekbaar. OP de opmerking van premier Schoof dat ‘ “verbeteringen” altijd mogelijk zijn’, reageert die: ‘Als hij met verbeteringen 50 miljoen extra voor de IND (…) bedoelt, laat ‘m zijn gang gaan’.(5) Racistische hardvochtigheid mag kennelijk wat extra’s kosten. Zorg en onderwijs liever niet, want er zijn nu eenmaal prioriteiten, nietwaar?

Overigens is hiermee niet gezegd dat een botsing tussen NSC en PVV rond de RvS-adviezen uitblijft. Maar al het gekibbel vindt binnen de bekende naargeestige kaders plaats: uitsluiten en treiteren van vluchtelingen is beleidsinstrument, afschrikking van vluchtelingen is beleidsdoel. Die kaders zelf dienen te worden gesloopt, het afschrikkingsbeleid zelf is verkeerd en verwerpelijk. Op dit punt staan Wilders, NSC, Raad van State, het hele kabinet-Schoof, SGP en jazeker, ook GroenLinks-PvdA die dat beleidsdoel niet aanvecht, aan dezelfde foute kant. Antiracisten en antifascisten staan hier lijnrecht tegenover, en kunnen zich iedere illusie in ook de linksige parlementaire oppositie ook maar beter besparen. Voor illusies in de rechtsstatelijkheid van NSC en in de Raad van State zelf geldt dat eveneens. Opzouten ermee, en breken met het staatsracisme waarmee het beleid doortrokken is.

Noten:

(1) Priscilla Klomp, ‘Faber wil haar asielwetten niet aanpassen na kritiek: “Hooguit punt of komma”’, Nu.nl, 7 februari 2025, https://www.nu.nl/politiek/6345092/faber-wil-haar-asielwetten-niet-aanpassen-na-kritiek-hooguit-punt-of-komma.html

(2) ‘Raad van State negatief over asielwetten: “Dragen niet bij aan beperken asielstroom”’, NOS, 10 februari 2025, https://nos.nl/artikel/2555256-raad-van-state-negatief-over-asielwetten-dragen-niet-bij-aan-beperken-instroom

(3) ‘Coalitie wil snel verder met asielwetten, maar is verdeeld over aanpassingen’, NOS, 10 februari 2025, https://nos.nl/artikel/2555279-coalitie-wil-snel-verder-met-asielwetten-maar-is-verdeeld-over-aanpassingen

(4) ‘PVV-leider Wilders zoekt conflict op met NSC na negatief advies over asielwetten’, Nu.nl, 10 februari 2025 (aangepast 11 februari 2025), https://www.nu.nl/politiek/6345418/pvv-leider-wilders-zoekt-conflict-op-met-nsc-na-negatief-advies-over-asielwetten.html

(5) Priscilla Slomp, ‘PVV en NSC lijken uitweg te vinden bij asielwetten, ondanks dreigement Wilders’, Nu.nl, 11 februari 2025, (aangepast 12 februari 2025), https://www.nu.nl/politiek/6345531/pvv-en-nsc-lijken-uitweg-te-vinden-bij-asielwetten-ondanks-dreigement-wilders.html

Peter Storm