Massale pro-Palestijnse stakingen in Italië

Toen de Italiaanse havenarbeiders op 3 oktober een staking organiseerden uit solidariteit met Palestina, toonden ze daarmee aan dat internationale solidariteit nog steeds springlevend is in de Italiaanse arbeidersbeweging.

“We roepen alle arbeiders, alle democratische en solidariteitsorganisaties, en iedereen op tot een algemene staking van fabrieken, vervoers- en transportbedrijven, scholen en diensten, als teken van protest tegen de oorlogsmisdaden van Israël en tegen de medeplichtigheid van westerse regeringen, waaronder die van Italië, die wapens en politieke steun blijven leveren aan het zionistische regime”, schreef de Unione Sindacale di Base (USB, vakcentrale van basisvakbonden).

Op 3 oktober 2025 gingen in Italië meer dan twee miljoen arbeiders en jongeren de straat op voor een historische algemene staking voor Palestina, het grootste protest in zijn soort in de geschiedenis van het land. Onder de slogan “Blocchiamo Tutto” (Laten we alles stoppen) vonden in meer dan tachtig steden demonstraties plaats. Activisten sloten de havens van Livorno, Napels, Salerno en Genua af en verstoorden het trein- en wegverkeer. Scholen, universiteiten en bedrijven gingen dicht toen studenten, leraren en arbeiders het werk neerlegden. In Rome demonstreerden een miljoen mensen.

De 24-uursstaking was uitgeroepen door de grootste vakcentrale van Italië, de Confederazione Generale Italiana del Lavoro (CGIL), samen met de USB, als reactie op de onderschepping van de Global Sumud Flotilla door Israëlische troepen. De CGIL riep de staking uit “ter verdediging van de boten” en “om de genocide te stoppen”, terwijl er in heel Europa, Noord-Afrika en het Midden-Oosten protesten uitbraken.

De grote staking en de massademonstraties vormden het hoogtepunt van een brede beweging die Italië twee weken eerder al op zijn grondvesten had doen schudden. Op 22 september organiseerden verschillende vakcentrales van basisvakbonden een algemene staking, waarmee zij een miljoen mensen op straat brachten.

De stakingen in september en oktober werden aangewakkerd door de dringende, compromisloze eis van Riccardo Rudino, een havenarbeider van het Collettivo Autonomo Laboratori Portuali (CALP, Autonoom Collectief Havenarbeiders) in Genua. In een toespraak op 30 augustus voor een menigte van veertigduizend mensen die waren komen opdagen om de Flotilla uit te zwaaien, verklaarde hij: “Als we ook maar twintig minuten het contact met onze kameraden op de vloot verliezen, zullen we heel Europa blokkeren: vanuit Genua zal geen enkele spijker de haven verlaten, het zal een wereldwijde staking worden.”

De verklaring zorgde voor een golf van enthousiasme binnen de protestbeweging. Twee jaar lang hadden de gruwelen in Gaza ver weg gevoeld, maar door de oproep van Rudino kwamen ze plotseling heel dichtbij. Werkers, studenten en anderen in heel Italië en daarbuiten voelden het gewicht en de kracht van collectieve actie, wat bewijst dat solidariteit medeplichtigheid van bedrijven en staten met succes kan tegengaan en wereldwijde aandacht kan afdwingen. Want de oorlogsmachine is afhankelijk van arbeid, en arbeiders kunnen haar tot stilstand brengen.

Hoe heeft Italië zich georganiseerd rond Palestina?

Het vermogen van Italië om op korte termijn zoveel mensen de straat op te krijgen voor Palestina is vooral te danken aan de gedreven inzet van actiegroepen en vakbondscomités. Solidariteitsorganisaties zoals Giovani Palestinesi d’Italia (Palestijnse Jongeren in Italië), Associazione Palestinesi d’Italia en Unione Democratica Arabo-Palestinese hebben samen met studentencollectieven, sociale bewegingen en de Arabische en moslimgemeenschappen in Italië meer dan twee jaar gewerkt aan het opbouwen van sterke landelijke netwerken, in nauw contact met vakbondsgroepen. Het contact met radicale havenarbeiders was nog het allerbelangrijkste, omdat die de zeehandel met Israël zouden kunnen blokkeren.

Ondanks tientallen jaren van neo-liberale herstructurering, privatisering, mechanisering en decentralisatie heeft de autonome vakbond CALP nog steeds veel leden. De helft van de havenarbeiders in Genua is bij deze bond aangesloten en zodoende is die in staat tot forse acties. Bovendien heeft de bond van oudsher ervaring met internationale solidariteitscampagnes, bijvoorbeeld in 1973 ter ondersteuning van Vietnam, en verder tegen de dictatuur van Pinochet in Chili, en tegen het apartheidsregiem in Zuid-Afrika. Bij dit soort acties werkt de bond dan samen met studenten en betrokken gemeenschappen. In 2023 en 2025 voerde de bond acties tegen containerschepen van het Israëlische bedrijf ZIM.

Voortbouwend op de acties heeft de USB een tweedaagse internationale vergadering belegd met als doel wapentransporten naar Israël te blokkeren, om later tot een volledige handelsboycot van het land te komen. Havenarbeiders uit Spanje, Frankrijk, Griekenland, Cyprus, Marokko en Duitsland kwamen naar deze bijeenkomst om een gezamenlijke strategie te ontwikkelen. Deze aanpak is erg belangrijk, omdat de economie en het leger van Israël bijzonder afhankelijk zijn van de scheepvaart. Bijna alle militaire goederen en verder ook steenkool en aardolie komen over zee aan, waardoor goed geregelde acties van havenarbeiders Israëls oorlogvoering ernstig kunnen verstoren. Door concrete acties te ondernemen in plaats van het te laten bij loze verklaringen dwingen CALP en USB de Europese arbeidersbeweging om zich af te vragen in hoeverre zij medeplichtig zijn aan Israëls genocide in Gaza.

Het succes van de Italiaanse strijd tegen de Gaza-oorlog is ook te danken aan de radicale politieke inslag van de USB. Deze vakcentrale van onafhankelijke vakbonden is in 2010 opgericht als een linkse organisatie met oog voor anti-imperialisme, internationale solidariteit en het lot van de Palestijnen. Zij heeft sterke wortels in de Italiaanse traditie van strijdlustige basisvakbonden.

Reacties van rechts en links

Zoals je kon verwachten, leidde de massale stakingen tot verdeelde reacties. De extreem-rechtse regering van premier Giorgia Meloni veroordeelde ze als “anti-nationaal” en “illegaal”, maar dat weerhield de arbeiders er niet van om het staken door te zetten. In een land waar nieuwe wetten demonstranten die belangrijke infrastructuur blokkeren kunnen straffen , was de staking een rebelse afwijzing van onderdrukking door de staat.

Bij links zorgden de stakingen voor nieuwe energie in heel Italië en Europa. De vakcentrale CGIL meldde een deelnamepercentage van zestig procent, met een sterke opkomst van werkers uit het onderwijs, vervoer en metaalbewerking, wat aantoont dat solidariteit met Palestina brede lagen van de arbeidersklasse kan verenigen.

De algemene stakingen in Italië hebben aangetoond dat solidariteit in de samenleving niet symbolisch of dood is, maar een levende kracht. Radicale, anti-imperialistische vakbonden, zoals de USB, die samenwerken met netwerken van activisten blijken in staat te zijn politieke druk uit te oefenen. Door Gaza centraal te stellen in onze strijd roepen we op tot zowel eenheid als radicalisering. Zoals USB tijdens de staking verklaarde: “De arbeiders staan weer in het middelpunt van de belangstelling en roepen alle mensen op om in actie te komen. Ze doen dit niet voor hoger loon of betere arbeidsvoorwaarden, maar om gerechtigheid te eisen voor een ver weg wonend en gekwelde bevolking. In dit tijdperk van egoïsme en individualisme lijkt dit ondenkbaar. Maar nee, solidariteit tussen bevolkingen over de grenzen heen is geen dode en begraven waarde; integendeel, ze is springlevend.”

Tasnima Uddin

Dit is een verkorte versie van “The Making of Italy’s Pro-Palestine General Strike” dat half oktober verscheen in Jacobin. Vertaling en bewerking: Jan Paul Smit.